براي بررسي نقش نماز در اصلاحات اجتماعي، ابتدا لازم است كه مقصودمان را از اصلاحات اجتماعي تبيين كنيم. منظور از اصلاحات اجتماعي، ساماندهي امور جامعه و از بين بردن كاستي هاي اجتماعي، به منظور نيل به هدف است و منظور از هدف همان جامعه ي آرماني است كه اسلام به ما مي شناساند.

براي اين كه اصلاحات به انحراف كشيده نشود بايد هدف كاملاً مشخص باشد و بايد مشخص كنيم كه از نظر اسلام، جامعه ي آرماني چگونه جامعه اي است؟

جامعه ي آرماني مورد نظر اسلام، جامعه اي است كه در آن انسان به هدف غايي خلقت بشر و بعثت انبيا دست يافته باشد. هدف از آفرينش انسان پرستش خدا است و فلسفه ي بعثت انبيا برقراري عدالت اجتماعي. البته برقراري عدالت اجتماعي هدفي ثانويه است و در واقع مقدمه اي است براي دستيابي به هدف اصلي كه همان پرستش



[ صفحه 140]



خدا است. پس جامعه ي آرماني اسلام، جامعه اي است كه اولاً در آن بندگي و پرستش خدا در اوج كمال باشد و ثانياً عدالت اجتماعي در تمام ابعاد آن برقرار باشد. براي دستيابي به چنين جامعه اي- كه مسلماً تا دستيابي به آن بسيار فاصله داريم- نياز به اصلاحات كاملاً مشهود است. اما سؤال اين جاست كه نماز چه نقشي در اين اصلاحات اجتماعي براي رسيدن به آن اهداف (بندگي و پرستش خدا و عدالت اجتماعي) دارد؟



[ صفحه 141]