در آيه ي 45 سوره ي عنكبوت آمده است:

«ان الصلاة تنهي عن الفحشاء و المنكر.»

«همانا نماز، انسان را از فحشا و منكر باز مي دارد.»

نكته جالب و قابل توجهي كه در اين آيه مباركه وجود دارد، مربوط به كلمه ي فحشا و منكر است. منظور از فحشا و منكر چيست؟

در زير تفسير اين آيه، در تفسير نمونه اشاره شده است كه فحشا همان گناهان بزرگ پنهاني است كه مربوط به شهوت انسان است و منكر، گناهان بزرگ آشكار است و بر اثر غلبه ي قوه ي غضبيه صورت مي گيرد.

به بيان ديگر مي توان گفت كه فحشا معمولاً گناهان و معاصي فردي هر شخص را شامل مي شود، اما منكر، آن عصيان بزرگي است كه در اجتماع مردم ريشه انداخته و مربوط به جميع افراد است و اين كه فرمود از فحشا و منكر باز مي دارد، يعني نماز آن قدرت و كشش



[ صفحه 128]



معنوي را دارد كه بتواند جلوي رشد گناهان فردي و اجتماعي را بگيرد و سدي در برابر آن ها باشد و حتي موجب از بين رفتن معاصي نيز بشود.

كسي كه در جامعه، به عنوان فرد نمازگزار و مسجدي شناخته شده، هميشه مواظب است كه خلافي از وي سر نزند، چرا كه مردم به ديده ي احترام به وي مي نگرند و آن انتظاري كه از او دارند از بي نماز ندارند.

نهي از فحشا و منكر سلسله مراتب و درجات زيادي دارد و هر نمازي به نسبت رعايت شرايط، داراي بعضي از درجات است. [1] مثلاً از شرايط نماز اين است كه آب، ظرف، فضا، مكان وضو و لباس نمازگزار غصبي نباشد و از حلال تأمين شده باشد و اگر از حرام و مال غصبي بود، به خاطر اين كه اين خودش منكر است مطمئناً آثار معنوي را حبط خواهد كرد و وقتي نمازي اثر معنوي نداشت، از فحشا و منكر باز نخواهد داشت.

تأثير معنوي و بازدارندگي نماز از فحشا و منكر، در موقعيت هاي زندگي جلوه مي كند، چنان كه در روايت آمده است كه: جواني از انصار نماز را با پيامبر ادا مي كرد، اما با اين حال، آلوده ي گناهان زشتي بود. اين ماجرا را به پيغمبر عرضه داشتند، فرمود: «ان صلاته تنهاه يوما»

سرانجام نمازش او را از اين اعمال پاك مي كند.

حضور قلب در نماز خيلي مهم است. وقتي در نماز، ذهن ما در پي



[ صفحه 129]



اشياي گمشده است و يا عملكردهاي ديروز و امروزمان را بررسي و براي فردا برنامه ريزي مي كنيم، مطمئناً چنين نمازي قبول نخواهد شد و وقتي نماز مقبول نشد از فحشا و منكر باز نخواهد داشت و اگر دوست داريم بدانيم نمازمان قبول شده و يا نه كلام حضرت صادق عليه السلام را بايد شنيد كه فرمود: «كسي كه دوست دارد ببيند آيا نمازش مقبول درگاه الهي شده يا نه، بايد ببيند آيا نماز او را از زشتي ها و منكرات بازداشته يا نه؟ به همان مقدار كه بازداشته، مقبول است.»



بشنو از اخبار آن صدر صدور

لا صلاة تم الا بالحضور





[ صفحه 130]