رهبر معظم انقلاب يكي از اولويت هاي اصلاحات را مبارزه با فقر ذكر كرده اند. ايشان مي فرمايند: «با فقر بايد مبارزه شود؛ هم با فقر شخصي افراد و هم با كمبود ناشي از درآمد. انساني كه امكان زندگي در حد نياز و ضروري را ندارد، همان چيزي است كه از قول پيامبر نقل شده است كه كاد الفقر ان يكون كفراً! فقر، انسان را به فساد، به خيانت و به بسياري از راه ها مي كشاند. البته انسان هاي مؤمن، هميشه مقاومت مي كنند و اين مجوزي نيست براي اين كه افراد بخواهند به اين بهانه از مسير صحيح، منحرف بشوند. اما فقر اين خطر را دارد.» [1] .

شايد در نگاه اول نتوان رابطه اي بين خواندن نماز و مبارزه با فقر برقرار كرد و اين سؤال مطرح شود كه چگونه خواندن نماز در اصلاح فقر در جامعه مي تواند مؤثر باشد و يا شايد بعضي اشكال كنند كه



[ صفحه 95]



چگونه بدون تلاش و كار و با خواندن نماز مي توان منشأ اصلاحات شد؟

براي پاسخ به اين سؤالات ذكر مقدمه اي لازم و ضروري است:

اين عالم قوانيني دارد كه در قرآن از آن ها به سنت هاي الهي تعبير شده است. اين سنت ها غيرقابل تغييرند. اين قوانين كه خداوند خود ضامن اجراي آن هاست، در جهان هستي حاكم است و هر كس كه اين قوانين را رعايت كند به نتيجه ي مطلوب مي رسد. حال گاهي اين قوانين مادي هستند و توسط اسباب مادي مي توان به نتيجه ي آن ها دست پيدا كرد و گاه معنوي و ماوراي مادي هستند و توسط اسباب غير مادي مي توان به آن دست پيدا كرد.

بنابراين گاه توسط اسباب ظاهري و مادي مشكل انسان برطرف مي شود، گاه هم با قوانين ماوراي مادي گشايش در كار انسان حاصل مي شود و اين مسأله در بارگاه خداوند عزّ و جلّ كه همه ي اسباب، اثر خود را از او مي گيرند و مسبب الاسباب است، امري عادي است. پس اگر در روايات آمده است كه نماز موجب توسعه در رزق مي شود، نبايد سطحي انديشيد و خرده گرفت، چرا كه اراده ي خداوند بر اين تعلق گرفته كه اين اثر را در نماز قرار دهد.

البته نبايد اين نكته را از نظر دور داشت كه محتواي نماز به گونه اي است كه شخصيت انسان را مي سازد و موجب مي شود انسان قانع بوده و در زندگي اسرافكار نباشد، لذا دچار فقر نيز نشود، چرا كه قناعت خود گنجي است كه پايان نمي پذيرد و اين ها همه در پرتو ايمان به خداي يگانه و برقراري ارتباط با او در هنگام نماز براي انسان نمازگزار حاصل مي شود.

از طرفي خداوند در جاهاي مختلف، نماز و زكات را در كنار هم



[ صفحه 96]



قرار داده است.

فأقيموالصّلوة و أتوا الزّكاة و اعتصموا باللّه هو موليكم.

پس نماز بگذاريد و زكات بدهيد و به خدا توسل جوييد، كه او است مولاي شما.

اين آيه بيانگر ارتباط تنگاتنگ نماز و زكات است، يعني هر كس كه جزء نمازگزاران است، مي داند كه بايد اهل زكات و انفاق باشد و همين روحيه در جامعه ي اسلامي موجب از بين رفتن فقر مي شود.



[ صفحه 97]