انسان طبعاً كنجكاو و خواهان فلسفه و علل احكام است، پس چه بهتر كه فلسفه ي اين عبادت بزرگ را بدانيم و حقيقت آن را نيز از زبان معصومين عليهم السلام جويا شويم.

1. محمد بن سنان از امام هشتم علي بن موسي الرضا عليه السلام روايت مي كند كه حضرت در جواب مسائلي كه از او پرسيده بودند، از جمله علت نماز فرمود: «به درستي كه (فلسفه و علت) نماز، عبارت است از اقرار و اعتراف نمازگزار به ربوبيت خداوند متعال و شريك و مانند قرار ندادن براي او و ايستادن در مقابل خداوند از روي ذلت و نهايت تواضع و طلب آمرزش كردن از گناهان گذشته و نهادن صورت بر روي زمين در هر روز، به دليل بزرگي و عظمت خداوند.

ديگر اين كه نماز باعث تداوم ياد خدا است، در شبانه روز، تا اين كه بنده، هيچ گاه خالق و مدبر خويش را فراموش نكند و اين ياد خدا و



[ صفحه 70]



ايستادن عاجزانه در برابر او، موجب ترك معصيت و مانع از هر گونه فساد مي شود.

2. از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «هنگامي كه آدم عليه السلام از بهشت بيرون شد، خط سياهي در بدن او پديد آمد كه سر تا پاي او را فرا گرفت. پس آدم بسيار گريست و محزون شد بر آن چه ظاهر شده بود در او. پس جبرئيل به نزد او فرود آمد و گفت: براي چه گريه مي كني؟ آدم جواب داد: به خاطر خط سياهي كه در بدنم پيدا شده.

جبرئيل گفت: برخيز و نماز بخوان كه الان وقت نماز اول (يعني نماز صبح) است.

آدم چون نماز صبح را به جاي آورد، سياهي صورتش تا به سينه برطرف شد.

پس در وقت نماز دوم (ظهر) آمد و گفت: اي آدم! برخيز و نماز بگزار كه الان وقت نماز دوم است. چون نماز دوم را به جاي آورد، سياهي فرود آمد تا به نافش رسيد. پس از آن در وقت نماز عصر آمد و گفت: اي آدم! برخيز و نماز بگزار كه الان وقت نماز سوم است. آدم نماز سوم را هم به جاي آورد و سياهي فرود آمد تا به زانوهايش.

آن گاه در وقت نماز چهارم (مغرب) آمد و گفت: اي آدم! برخيز و نماز بخوان كه اين هنگام وقت نماز چهارم است. آدم برخاست و نماز مغرب را به جاي آورد. سياهي آمد تا به پاهايش رسيد، سپس در وقت نماز پنجم (عشا) آمد و گفت: اي آدم برخيز و نماز بگزار كه الان وقت نماز پنجم است. چون نماز پنجم را نيز به جاي آورد، همه ي



[ صفحه 71]



سياهي از بدنش برطرف شد. پس آدم به حمد و سپاس خدا پرداخت.

سپس، جبرئيل گفت: اي آدم، مَثَل فرزندان تو در اين نماز مانند مَثَل توست. از اين سياهي، هر كه از فرزندان تو در هر روز و شب، پنج نماز بخواند، بيرون مي آيد. هم چنان كه تو از اين سياهي بيرون آمدي.



[ صفحه 72]