زماني كه نمازگزار مي خواهد نمازش را به پايان ببرد با بيان تشهد، به سپاس و ثناي خداوند متعال مي پردازد. در چنين حالتي عرفاني كه فرازهاي مهم يك نماز را پشت سر گذاشته در انتظار نتيجه نماز خود مي باشد.

نمازگزار در چنين لحظات هيجان انگيزي خود را در حضور حضرت باريتعالي احساس مي كند و به ذكر شهادتين مي پردازد. تشهد نماز همانند فرازهاي ديگر نماز، داراي اسراري مي باشد كه آگاهي از آن، ديدگاه نمازگزار را نسبت به نمازش دگرگون مي سازد و آگاهي جديدي در وي پديد مي آورد.

مولاي بزرگوار، امام صادق عليه السلام در اين زمينه مي فرمايند:

«تشهد در حقيقت سپاس و ثناي خداي متعال است پس (با اداي تشهد) در باطن و در حقيقت بنده او باش، و عملت را نسبت به او خاضعانه انجام بده، آنچنانكه در گفتار و دعا، بنده خاضع او هستي و راستي گفتارت را به صفاي راستي باطنت متصل ساز، زيرا تو بنده او هستي و او تو را امر فرموده است كه در مقابل او با قلب و زبان و ساير اعضاي بدنت، بندگيش بنمايي و عبوديت و بندگيت را در مقابل ربوبيت او تثبيت كني.

و بايد بداني كه مقدرات و امور مردم به امر پروردگار متعال مي باشد و كسي را توان نفس كشيدن و چشم برهم زدن و حركت و سكوني نيست مگر به قدرت و مشيت او. و مردم از به جا آوردن كمترين عملي در حيطه حكومت مملكت او عاجز مي باشند مگر آنكه او خود اجازه و اراده فرمايد.

خداوند متعال در سوره قصص، آيه 68 مي فرمايد:

و ربك يخلق ما يشاء و يختار ما كان لهم الخيرة من امرهم، سبحان الله عما يشركون «پروردگار تو آنچه را كه بخواهد خلق مي نمايد و اختيار مخلوقات با او است و كسي را

[ صفحه 267]

در مقابل او اختياري نيست. منزه و برتر است، آنچه كه او را شريك قرار مي دهند.» [1] .

[1] التشهد ثناء علي الله تعالي: فكن عبدا له في السر خاضعأ له في الفعل كما انك عبد له بالقول و الدعوي، و صل صدق لسانك بصفاء صدق سرك، فانه خلقك عبدا و امرك ان تعبده بقلبك و لسانك و جوارحك، و ان تحقق عبوديتك له بربوبيته لك، و تعلم ان نواصي الخلق بيده فليس لهم نفس و لا لحظ الا بقدرته و مشيته، و هم عاجزون عن اتيان اقل شي ء في مملكته الا باذنه و ارادته. قال الله عزوجل: «و ربك يخلق ما يشاء و يختار ما كان لهم الخيرة من امرهم، سبحان الله عما يشركون» (مصباح الشريعه، باب 17).