عبرت هاي اذان و اقامه


صاحب حقايق [1] گفته است:

هرگاه نداي مؤذن را شنيدي نداي روز قيامت را به خاطر آور و در ظاهر و باطن، خود را براي اجابت اين ندا آماده ساز؛ چون كساني كه براي پاسخ به اين ندا بشتابند همان ها هستند كه در روز قيامت به لطف الهي ندا داده مي شوند. پس اين ندا را بر دلت عرضه كن؛ اگر ديدي كه با شنيدن اذان دلت سرشار از شادي و سرور مي شود و با ميل و رغبت تو را به پاسخ فرا مي خواند، بدان كه در قيامت نيز به بشارت و رستگاري ندا داده خواهي شد. به همين دليل پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمود: «أرحنا يا بلال بها و بالنداء إليها؛ اي بلال! ما را به نماز و نداي دعوت به آن (اذان) راحت ساز» [2] ؛ زيرا روشني چشم آن حضرت در نماز بود.

اذان، دعوت براي ملاقات است و همان گونه كه روز قيامت، مردم براي عرضه ي بر خداوند فرا خوانده مي شوند در دنيا نيز گويندگان اذان مؤمنان را به مجلس حضور و معراج و زيارت پروردگار فرا مي خوانند. اگر معرفت انسان در اين دنيا به حدي باشد كه از اين ندا لذت ببرد، در آخرت نيز از ملاقات حضرت حق بي بهره نخواهد بود؛ زيرا معرفت در اين دنيا به منزله ي بذر مشاهده در آخرت است.



[ صفحه 63]



و اگر بر اثر جهل، حال انسان به گونه اي باشد كه اين ندا او را خوش نيايد، اين امر سبب خواهد شد كه نداي روز قيامت نيز خوشايند او نباشد و اگر در اين دنيا هنگام شنيدن اذان در زمره ي غافلان باشد، حالش در قيامت مناسب با اين غفلت خواهد بود و در ساير مقامات دين و نواميس شرع، امر بر همين منوال است؛ زيرا انسان بر همان چيزي مي ميرد كه بر آن زندگي كرده و بر همان چيزي محشور مي شود كه بر آن مرده و جز آنچه در زمين دل كاشته، چيز ديگري درو نخواهد كرد.

بنابراين، كسي كه هنگام نماز از وظيفه خود در برابر پروردگار آگاه باشد و بداند كه اين امر، لطفي عظيم از ناحيه ي حضرت حق نسبت به او است، مسلما روشني چشمش در نماز خواهد بود و همان گونه كه مشتاق و منتظر مجالس انس با دوستان خويش است، نسبت به نماز و گفتگوي با پروردگارش نيز چنين خواهد بود و همان گونه كه دعوت دوستانش را براي حضور در چنين مجالسي مي پذيرد، اذان را نيز - كه به منزله ي منادي ذات اقدس حق است - به گوش جان مي شنود و پاسخ مي گويد.

با شنيدن «الله اكبر» دلت را متوجه عظمت و بزرگواري ذات اقدس الهي كن و دنيا و آنچه را در آن است كوچك شمار، تا در تكبيرت دروغگو نباشي.

هرگاه «لا اله الا الله» را شنيدي هر معبودي جز او را از لوح دل محو كن.

رسول خدا را حاضر ببين و با رعايت آداب حضور آن بزرگوار، با نيت خالص به رسالت آن بزرگوار گواهي ده.

هنگامي كه به نماز و آنچه موجب فلاح و رستگاري و بهترين اعمال است فرا خوانده مي شوي، جانت را به حركت درآور و قلب و قالبت را گسترش ببخش.

پس از اين، عهدت را با تكبير و تعظيم ذات اقدس حق تجديد كن و



[ صفحه 64]



همچنان كه نماز خود را با تكبير او آغاز كردي، با تكبير او نيز پايان بخش و مبدأ خود را از او و بازگشت خود را نيز به سوي او قرار ده و بر حول و قوه ي او اعتماد كن.



[ صفحه 67]




پاورقي

[1] مقصود ملا محسن فيض كاشاني است.

[2] بحارالانوار، ج 82، ص 193، باب 1 (قسمت اول حديث).


بازگشت