يكي ديگر از آثار و بركات مهم نماز آن است كه انسان را به ياد خدا



[ صفحه 38]



مي اندازد كه ريشه و مايه ي اصلي هر خير و سعادت است، و همچنين عامل اصلي نهي از فحشاء و منكر نيز، همين «ذكر الله» مي باشد.

ياد خدا مايه ي حيات قلوب و آرامش دلها است، و هيچ چيز به پاي آن نمي رسد.

اصولا روح همه ي عبادات چه نماز و چه غير آن ذكر خدا است. اقوال نماز و افعال نماز، مقدمات نماز، تعقيبات نماز همه و همه در واقع ياد خدا را در دل انسان زنده مي كند.

خداوند در قرآن كريم چنين مي فرمايد: «و اقم الصلوة لذكري؛ نماز را براي ياد من به پا داريد.»

بزرگترين عبادت و مهمترين پيوند با خالق هستي و نيز مؤثرترين راه براي فراموش نكردن ياد او، نماز است.

انسان در زندگي اين جهان با توجه به عوامل غافل كننده نياز به تذكر و يادآوري دارد. با وسيله اي كه در فواصل مختلف زماني خدا و رستاخيز و دعوت پيامبران و هدف آفرينش را به ياد وي آورد، و از غرق شدن در گرداب غفلت و بي خبري حفظ كند، نماز اين وظيفه ي مهم را بر عهده دارد.

انسان صبحگاهان از خواب برمي خيزد، مي خواهد برنامه ي زندگي را شروع كند، قبل از هر چيز به سراغ نماز مي رود، قلب و جان خويش را با ياد خداوند صفا مي دهد و از او نيرو و مدد مي گيرد و آماده ي سعي و تلاش توأم با پاكي و صداقت مي گردد.

هنگامي كه غرق كارهاي روزانه گرديد، چه بسا كه ميان او و ياد خدا جدايي افتد؛ ناگاه ظهر مي شود و صداي مؤذن را مي شنود: «الله اكبر، حي علي الصلوة؛ خدا از همه چيز برتر است، برتر از آن است كه توصيف شود، بشتابيد به سوي نماز». به سراغ نماز مي رود و در برابر معبود خود به راز و نياز مي ايستد و اگر گرد و غبار و غفلتي بر قلب او نشسته است، آن را



[ صفحه 39]



شستشو مي دهد. اينجاست كه خداوند در نخستين دستورات در آغاز وحي به موسي عليه السلام مي فرمايد: «نماز را برپاي دار، تا به ياد من باشي».

جالب اين كه اين آيه مي گويد: «نماز را برپا دار، تا به ياد من باشي.» اما در آيه ي 28 سوره ي رعد، مي گويد: «ذكر خدا مايه ي اطمينان و آرامش دلها است؛ «الا بذكر الله تطمئن القلوب» و در آيات 27 تا 30 از سوره ي فجر مي فرمايد: «يا ايتها النفس المطمئنة ارجعي الي ربك راضية مرضية فادخلي في عبادي و ادخلي جنتي: اي نفس مطمئن به سوي پروردگارت بازگرد، در حالي كه هم تو از او خشنودي و هم او از تو خشنود، پس در زمره ي بندگانم درآي و در بهشتم گام بگذار».

از قرار دادن اين سه آيه در كنار هم، به خوبي مي فهميم كه نماز فرد را به ياد خدا مي اندازد، ياد خدا نفس مطمئنه به او مي دهد و نفس مطمئنه او را به مقام بندگان خاص و بهشت جاويدان مي رساند. نماز را براي اينكه به ياد من باشي به پاي دار؛ زيرا نماز جز براي ياد خدا نيست، با اينكه مراد اين است كه نماز را به پاي دار تا من هم در مدح و ثنا به ياد تو باشم. [1] .