ما مي بينيم آل عمران كه عظمتي در قرآن براي آنهاست، از دو زن پيدا شدند، آن هم در حال محراب، خداوند مسيح را كه در حوزه يا دانشگاه به مريم نداد. در محراب به او داد. ملائكه در دانشگاه و حوزه با مريم سخن نگفتند. بلكه در محراب با او سخن گفتند. فرشتگان كه در مراكز علمي با زكريا، حرف نزدند، در محراب با او تكلم كردند. آنجا كه مي فرمايد:

«فنادته الملائكة و هو قائم يصلي في المحراب» [1] .

اين محراب، همان حالت جنگ است، نماز جاي جنگ بين عقل و جهل است. گاهي انسان از شر علم، مي خواهد نجات پيدا كند. اين جنگ در نماز به ظهور مي رسد و در نماز، انسان موفق مي شود كه از دانش نجات پيدا كند. از شر فهميدن نجات پيدا كند. اين فهميدن گاهي علت است براي شر، كه مي گويد «انا اعلم منه» من از او بالاترم؛



[ صفحه 48]



اما وقتي انسان از شر فهميدن، نجات پيدا كرد، بعد اين فهم را مقدمه اي قرار مي دهد و اين چنين اظهار مي دارد كه: خدايا! فهميدم كه تو مرا از خاك آفريدي تا مرا متواضع كني نه اين كه خاك بر سر بريزي، اصلاً فهم براي اين است كه انسان پياده شود، نه براي آن كه در انسان داعيه ايجاد بشود. اگر ذكر زمام فكر را گرفت، اين همان علمي است كه:

«نور يقذفه الله في قلب من يشاء» [2] .