كمالات انساني در سايه عبادت و اطاعت حق است و اطاعت و عبادت، بين زن و مرد مشترك است، قهراً راه تكامل مشترك خواهد بود.

به عنوان نمونه، دعاها و نيايش ها يكي از بهترين راه هاي تكامل انساني است؛ زيرا، كمال يك انسان در اين است كه به خداوند كه علم محض و هستي صرف و قدرت صرف است نزديك بشود و به اخلاق



[ صفحه 27]



آن كامل محض، متخلق بشود و راه تخلق به اخلاق الهي و تقرب به آن كمال را، عبادت ها و نيايش ها به عهده دارند.

در اين نيايش ها، هيچ فرقي بين زن و مرد نيست، مهم ترين مناجات و دعا را براي زن ها و مردها يكسان تجويز و تعليم كرده اند، نگفته اند شما مردها دعاي كميل يا مناجات شعبانيه بخوانيد و زن ها توفيق اين گونه نيايش ها را ندارند، بنابراين، در آنچه به نام كمال حقيقي است - كه در اين مناجات ها، دعاها، ثناها، نيايش ها، عبادت ها و اطاعت ها ظهور كرده است - سهم زن و مرد يكسان است. اگر زني در خواندن مناجات شعبانيه يا جوشن كبير، موفق تر از مرد باشد توفيقش در تكامل نيز بيش از مرد خواهد بود.

در بحث هاي قبل روشن شد كه در مسأله مناجات و پند و اندرزگيري، نصيب زن ها اگر بيش از مردها نباشد كمتر نيست؛ زيرا يك موجود عاطفي، رقيق القلب تر است و در راه ذات اقدس اله رقت دل و عاطفه و احساس نقش مؤثري دارد، بنابراين او مي تواند در اين راه، از مردها موفق تر باشد [1] .