اگر شاخص(چوب يا چيزي مانند آن) را به طور عمودي در زمين هموار فرو برند، صبح موقع طلوع خورشيد، سايه آن به سمت مغرب مي افتد و هر چه آفتاب بالاتر مي آيد اين سايه كم تر مي شود و در اول ظهر شرعي به آخرين درجه كوتاهي مي رسد و ظهر كه گذشت، سايه آن به طرف مشرق برمي گردد و هر چه خورشيد رو به مغرب مي رود، سايه زيادتر مي شود، بنابراين، وقتي سايه به آخرين درجه كوتاهي رسيد اول ظهر شرعي و زمان نماز ظهراست.
ولي در بعضي شهرها مثل مكّه كه گاهي موقع ظهر سايه به كلّي از بين مي رود، بعد از آنكه سايه دوباره پيدا شد، معلوم مي شود ظهر شده است.

توضيح المسائل مراجع(فتاواي 12 مرجع)،ج1، ص423.