اين باب در بيان طهارت است و مشتمل بر اشاراتي است كه بر خردمند لازم است به نحو اجمال و اختصار بداند، بدين گونه كه در حقيقت و ثمرات طهارت بيانديشد و آنگاه كه دانست سعادت ظاهري و باطني در نظافت و پاكيزگي است، و نيز انديشيدن در آيات وارده در اين باب به ويژه آيه ي مباركه :
«مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَ لَكِن يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ؛ (1)
خداوند نمي خواهد بر شما هيچ تنگي و دشواري نهد، بلكه مي خواهد شما را پاكيزه سازد»،
و به ضميمه اين آيه مباركه را كه فرمود:
«وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرِين؛ (2)
و خداوند پاكيزگان را دوست دارد.»
و تفكر در معني حب الهي بنمايد و بداند كه نتيجه حب و دوستي برطرف شدن حجاب ها از قلب بنده مؤمن، و رسيدن بنده به همه نورها و سعادت ها مي باشد. و سپس در گفتار رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم كه فرمود:
«الطَّهُورُ نِصْفُ الْإِيمَانِ؛ (3)
پاكيزگي نصف ايمان است.»
نيز تأمل كند، خواهد فهميد كه مراد و مقصود از طهور، خالي شدن و پاك شدن از موجب تاريكي و پليدي از ظاهر و باطن است؛ و نيز نيمه ديگر ايمان، عبارت از آراسته شدن و زينت يافتن به فضايل و حسنات در ظاهر و باطن مي باشد؛ مثلاً: طهارت بدن با وضو گرفتن، و دوري از گناه و آراستگي اش با عطر، و انجام اعمال صالحه است، و طهارت قلب با پاك كردن قلب از اخلاق و صفات رذيله است و زينتش تخلق و آراستن قلب با ذكر خدا. به تعبير ديگر:
«نَفي الموهوم، صَحو المعلوم، و كَشف سبحات الجَمال؛ (4)
انكار موهوم و روشن كردن معلوم و كشف انوار جمال.»
امام خميني قدس سره در بيان اقسام طهارت مي فرمايند: طهارت اهل ايمان، تطهير ظاهر است از ارجاس معاصي و اطلاق شهوت و غضب.
و طهارت اهل باطن، تنزيه از قذارات معنويه و تطهير از كثافات اخلاق ذميمه.
طهارت اصحاب حقيقت، تنزيه از خواطر و وساوس شيطانيه و تطهير از ارجاس افكار ضاله مضلة است.
و تطهير ارباب قلوب، تنزيه از تلوينات، و طهارت از تقلبات، و تطهير از احتجاب به علوم رسميه و اصطلاحات است.
و طهارت اصحاب سر، تنزيه از احتجاب از مشاهدات؛ و طهارت اصحاب محبت و مجذوبين، تنزيه از توجه به غير و غيريت است، و تطهير از حجب خلقيه است.
و طهارت اصحاب ولايت، تطهير از رؤيت مقامات و مدارج است، و تنزيه از اغراض و غايات است. (5)
اگر بگوئي: طهارت در عرف و لسان فقها عظام پاك كردن پليديها و كثافات از ظاهر بدن است، پس اين معنا از كجا فهميده مي شود؟
در جواب مي گويم: اين معني هم از نقل و هم از عقل فهميده مي شود؛
اما نقل: سخن خداوند متعال در سوره مباركه شمس تو را كافي است، آن جا كه بعد از سوگندهاي بزرگ فرمود:
«قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّئهَا، وَ قَدْ خَابَ مَن دَسَّئهَا؛ (6)
به راستي رستگار شد هر كه آن را پاك گردانيد و پاكيزه داشت و نوميد و بي بهره گشت هر كه آن را آلوده كرد.»
و اين تأكيد عظيم، به يقين دلالت مي كند بر اين كه، مسئله ي طهارت قلب، به مراتب مهم تر است از طهارت بدن؛ طهارتي كه مناسب و شايسته ي نصف ايمان باشد كه مهمترين نوع از انواع طهارت مي باشد. (7)
اما از عقل: وقتي دقت و تامل نمايي در لطف و عنايت خداوند، در اوامرش درباره مكاني كه آن جا هستي، و لباسي كه پوشيده اي، و بدني كه به منزله ي قشر و پوست براي حقيقت توست، به يقين خواهي دانست كه خداوند، طهارت قلب و درونت، از پليدي هاي باطني، كه قابل مقايسه با پليدي هاي ظاهري نيست هرگز چشم پوشي، نفرمود. (8)

پاك و پاك تر
چون نافرماني ها و گناهان متفاوتند، زيرا برخي پليدتر از بعض ديگر هستند، و نيز پاكي ها از يكديگر تمايز دارند و برخي پاك تر از پاره اي ديگرند، فرشتگاني نيز كه خداوند آنان را از هر قطره ي آب وضوي خالص مي آفريند، و يا قطره هاي آب را به شكل آنان صورت مثالي مي بخشد، در برتري و فضيلت برخي برتر و والاتر از بعض ديگرند؛ زيرا فرشتگان همه در يك سطح و درجه نيستند، و هر فرد يا گروه جايگاهي ويژه دارد: «وَ مَا مِنَّا إِلَّا لَهُ مَقَامٌ مَّعْلُومٌ.» (9)
از اين رو هر كس پاكي او كامل تر باشد. فرشتگاني كه به شكل پاكي او درمي آيند نيز كامل ترند و بر اين پايه... برخي از فرشتگان، به امور علمي گمارده شده اند، و برخي ديگر مأمور به امور عملي و اجرايي هستند، و براي علم، پايه ها و براي عمل درجه هايي است، پس هر چه طهارت كامل تر باشد فرشتگان علمي يا عملي تمام تر خواهند بود، تا برسد به كسي كه جامع بين پايه هاي علم و درجه هاي عمل است. (10)