چگونگي نماز


شكل عبادت
عبادتي صحيح است كه به همان شكل و شيوه و صورت معين از سوي خدا و مكتب انجام گيرد، نه روي سليقه هاي شخصي يا روشهاي منحرف از دستور دين.
رسول خدا صلي الله عليه و آله مي فرمايد:
«لَا قَوْلَ وَ لَا عَمَلَ وَ لَا نِيَّةَ إِلَّا بِإِصَابَةِ السُّنَّة؛ (1)
ارزشي براي گفته ها و عملها و نيت ها نيست، مگر آن كه طبق دستور و سنت انجام گيرد.»

پس شكل عبادت را هم بايد از اولياء دين آموخت.
حضرت ابراهيم عليه السلام از خداوند درخواست مي كند كه نحوه ي صحيح عبادت را به ما نشان بده: «و أرِنا مَناسِكَنا». (2)
در اينكه نماز را كجا بايد شكسته يا تمام، آهسته يا بلند خواند، تعداد ركعت ها و امثال آن، بايد متعبد بود. در غير اينصورت، ارزشي نخواهد داشت. مثل آنكه اگر بگويند: در صد قدمي شما گنجي نهفته است، مي توانيد آن را تصاحب كنيد. اگر شما 98 قدمي يا 102 قدمي را حفر كنيد، به گنجي نمي رسيد و رنج بيهوده برده ايد.
يا اگر بخواهيد با كسي يا شهرستاني تماس تلفني بگيريد، با يك شماره كم يا زياد، شخص ديگر جواب مي دهد يا شهر ديگري را مي گيريد. پس در عبادات هم دقيقا بايد به همان صورتي انجام داد كه دستور داده اند. مانند دندانه هاي يك كليد كه اگر اندكي ريز يا درشت شود، ديگر قفل را باز نمي كند.
امام باقر عليه السلام در تفسير آيه ي 189 بقره «و أتوا البُيوت مِن أبوابِها» از در خانه ها وارد شويد، نه از بيراهه، فرمود:
مقصود آن است كه هر كاري را از راهش وارد شده و انجام دهيد و طبق دستور عمل كنيد. (3)

عدم رعايت شرايط لازم براي نماز
شرايط لازم براي لباس، مكان و بدن نمازگزار در كتب توضيح المسائل قيد شده است. (4)

واجبات ركني و غير ركني
بعضي از واجبات نماز، ركن است؛ يعني اگر انسان آنها را بجا نياورد، يا در نماز اضافه كند، عمداً باشد يا سهواً، نماز باطل است. و بعضي ديگر ركن نيست؛ يعني اگر عمداً كم يا زياد شود، نماز باطل مي شود و چنانچه اشتباهاً (سهواً) كم يا زياد گردد، نماز باطل نمي شود. (5)

توجه به وقت نماز و قبله
براي انجام نماز بايد رو به قبله و آن هم در زمان و وقت معيني (در بعضي از نمازها) اداي وظيفه نمود. (6)


طهارت ظاهري از شرايط صحت نماز است
منظور از طهارت ظاهري آن طهارتي است كه در رساله هاي عمليه آمده است، همان طهارت ظاهري (بدن و لباس) است كه در روايت نيز آمده. «لا صلوة الا بطهور.»
اگر بدن و لباسمان در نماز پاك باشد، نمازمان از جهت فقهي صحيح است.
طهارت كه از مقدمات نماز است، نمازگزار مواظب حدث و خبث خواهد بود و بهداشت ظاهري خود را حفظ خواهد كرد و آن چه برخلاف موازين شرعي است از آن اجتناب خواهد كرد.
براي انجام يك وضو و تيمم صحيح و كامل عوامل و شرايطي در نظر گرفته شده كه در كتب رساله هاي عَمَليّه مراجع عظام قيد شده است. (7)

پاورقي

1- قصار الجمل، ج 2، ص 73.
2- سوره مباركه بقره، آيه 128.
3- الميزان، ج 2، ص 59؛ پرتوي از اسرار نماز، محسن قرائتي، ص50-52.
4- شرايط لازم براي لباس، مكان و بدن نمازگزار در رساله عمليه امام خميني(ره)، به ترتيب در مسائل 788 تا 865 و 866 تا 899 و ... ذكر شده است.
5- توضيح المسائل، امام خميني(ره)، مسأله 942.
6-توضيح المسائل، امام خميني(ره)، مسائل 768 تا 787.
7- در مورد عوامل و شرايط وضو به رساله عمليه، امام خميني(ره) از مسأله 236 تا 344 و در مورد تيمم از مسأله 700 تا 727 رجوع كنيد.

بازگشت