قنوت، به معاني مختلفي از جمله: دعا، اطاعت، سكون، خودداري از سخن، قيام، خشوع، عبادت و نماز آمده است.
در نماز، قنوت به مفهوم دعا و درخواستي است كه با هيأتي خاص در ركعت دوم نماز بعد از قرائت و قبل از ركوع انجام مي شود. برخي از فقيهان قائلند: خواندن هر دعايي، به هر زباني در قنوت جائز است، بنابراين: نمازگزار مي تواند قنوت را با زبان فارسي بخواند.
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمود:
«هر كس قنوتي طولاني تر داشته باشد، آسايش بيشتري روز قيامت نصيبش مي شود (1) و بهترين نماز، آن است كه قنوتي نيكوتر داشته باشد.» (2)
امام رضا عليه السلام در نامه اي به مأمون يادآور شدند كه قنوت از سنت هاي لازم در هر نماز است. (3)

قنوت، در لغت به معناي اطاعت همراه با خضوع است. چنانكه خداوند خطاب به حضرت مريم مي فرمايد:
«يا مَرْيَمُ اقْنُتِي لِرَبِّك» (4)
اما مراد از قنوت در نماز، همان دعائي است كه در ركعت دوم هر نماز مي خوانيم.
امام صادق عليه السلام در تفسير آيه ي «وَ تَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتِيلاً» (5) مي فرمايد:
«مراد از «تبتّل» آن است كه در نماز دستها را به دعا بلند كنيم. (6)
«تبتّل» در لغت به معناي قطع اميد از غيرخداست. (7)
قرآن كه به ما سفارش مي كند: «ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً؛ (8) پروردگار خويش را در حال زاري و نهان بخوانيد»، يكي از نشانه هاي تضرع و زاري به درگاه الهي، دست بلند كردن به دعاست. (9)
انسان فقير دست خود را به سوي بي نياز مطلق دراز مي كند و فقط از او مي خواهد و دل از غير او مي شويد.
گرچه قنوت در نماز مستحب است، اما به قدري مورد توجه است كه امام رضا عليه السلام در نامه اي به مأمون مي نويسند: قنوت يك سنت واجب در تمام نمازهاي شبانه روزي است، (10) كه البته مراد امام تأكيد بر اهميت قنوت است. چنانكه اگر انسان آن را قبل از ركوع فراموش كرد، مستحب است بعد از ركوع قضا نمايد و اگر در سجده يادش آمد بعد از سلام آنرا قضا كند.
در آداب قنوت آمده است: دستها را تا برابر صورت بالا بياوريد، كف دستها رو به آسمان باشد، دو دست را كنار هم قرار دهيد و به جز انگشت شَست، باقي انگشتان را به هم بچسبانيد. به هنگام خواندن دعا به كف دست خود نگاه كنيد و دعا را بلند بخوانيد، البته نه به حدي كه امام جماعت آن را بشنود. (11)
قنوت، دعاي خاصي ندارد و انسان مي تواند هر دعايي بخواند، چنانكه لازم هم نيست دعا به عربي باشد و مي توان در قنوت، حاجات خود را به فارسي هم بيان كرد. البته روشن است كه دعاهاي قرآني و يا دعاهائي كه معصومين عليهم السلام در قنوت خود مي خوانده اند از فضيلت و اولويت خاصي برخوردارند.