خواندن سوره هاي ديگر نماز


مهم ترين سوره اي كه بعد از سوره حمد تأكيد فراواني بر خواندن آن در نمازها گشته است، قرائت سوره توحيد مي باشد. قرائت اين سوره از ديدگاه اسلامي داراي ارزش والايي مي باشد.
مولاي بزرگوار، امام صادق عليه السلام در روايتي مي فرمايند:
هر كس روزي بر او بگذرد پنج نوبت نماز بگزارد در حاليكه سوره توحيد را در هيچ يك از آنها قرائت نكند، به او خطاب مي شود اي بنده خدا، تو از نمازگزاران نيستي. (1)
اين روايت، اهميت و ارزش قرائت سوره توحيد را در نمازهاي پنجگانه مورد تأكيد قرار مي دهد و بر هر فردي لازم است كه در يكي ازركعت نمازهاي پنجگانه اش، يكبار به قرائت آن بپردازد. به جز سوره توحيد سوره هاي ديگري نيز از سوي ائمه معصومين عليهم السلام براي خواندن در نمازها تأكيد گرديده است. مولاي بزرگوار، امام صادق عليه السلام مي فرمايند:
در هفت نماز قرائت سوره توحيد و كافرون را فراموش نكن: دو ركعت نافله صبح، دو ركعت اول از نافله هاي ظهر، دو ركعت نافله مغرب، دو ركعت اول از نافله هاي شب، دو ركعت نماز احرام، دو ركعت نماز صبح و دو ركعت نماز طواف. (2)
در نمازهايي كه امام بزرگوار، فرمودند در يكي از ركعت هايش به جاست كه سوره توحيد و در ركعت ديگر سوره كافرون خوانده شود. خواندن سوره كافرون و توحيد در اين نمازها موجب لطفي از جانب خداي تعالي مي باشد.
از حسين بن ابي العلاء روايت شده است كه گفت مولاي بزرگوار، امام صادق عليه السلام فرمودند:
هر كس سوره كافرون و سوره توحيد را در نماز واجب خود بخواند، خداوند او و پدر و مادرش و اولاد آن دو را بيامرزد و چنانچه شقي باشد نام او را از ديوان اشقيا محو نموده و در ديوان سعادتمندان ثبت فرمايد. و او را در اين جهان سعادتمند بدارد و شهيد بميراند و شهيد محشور فرمايد. (3)
قرائت سوره هاي ديگر نيز از سوي ائمه معصومين عليهم السلام در نمازها سفارش و تأكيد شده است از آن جمله:
از حسين بن الي العلا، روايت شده كه گفت: مولاي بزرگوار، امام صادق عليه السلام فرمودند:
هر كس در يكي از نمازهاي واجب خود سوره «انا انزلناه» را قرائت كند، منادي حق ندا دردهد كه اي بنده خدا، خداوند گناهان پيشين تو را آمرزيد، عملت را از سر گير. (4)
بنابراين قرائت سوره هاي فوق در نمازهاي واجب موجب نيكي اعمال انسان مي گردد.در نمازهاي نافله نيز از طرف ائمه معصومين عليهم السلام به خواندن سوره هاي ديگر، سفارش و تأكيد شده است، از آن جمله: از حسين بن ابي العلاء روايت شده كه گفت مولاي بزرگوار، امام صادق عليه السلام فرمودند:
هركس سوره «والعصر» را در نافله هاي خود قرائت كند، خداوند در روز قيامت او را با چهره اي تابناك و لبي خندان و چشماني روشن از قبر برانگيزد تا با اين حال وارد بهشت گردد. (5)

آداب معنوي قرائت قرآن
اينك آدابي را كه بايد بنده به صورت اجمالي در هنگام قرائت آيات قرآن در نماز رعايت كند، ذكر مي كنيم:
از جمله آدابي كه بايد بنده هنگام تكلم با مولايش كه به او مي نگرد رعايت كند، اين است كه ابتدا به مقام والاي او توجه كند و متذكر شود كه در محضر او قرار دارد. و نيز گوش فرا دادن به كلام او را براي خود مايه ي شرافت بداند و از آن احساس لذت كند، و در برابر عظمت او مؤدب باشد، سپس كلام مقدس او را به نيابت از خداوند - جل جلاله - و اينكه گويي خداوند خود كلامش را قرائت مي نمايد و نيز خداوند - جل جلاله - به او توجه نموده و كلام پاكش را از او مي شنود، تلاوت نمايد. بنابراين، مبادا حال تو در هنگام تلاوت قرآن شريف پست تر از هنگامي باشد كه كتابي را در حضور نويسنده اش كه در تمام امور به او محتاج هستي، به منظور نزديكي جستن به او قرائت مي كني؛ زيرا خود آگاهي كه در اين هنگام تمام تلاش خود را در حضور قلب بذل مي نمايي، و در پاكيزه ساختن زبان خويش نهايت كوشش را مي كني، و با تمام وجود و حفظ نفس خويش در حركتها و سكناتت، توجه خويش را منعطف به او و خواندن كتابش مي كني، پس مبادا خداوند - جل جلاله - در هنگام قرائت كلامش در نزد تو كمتر از ساير نويسندگان باشد، زيرا اگر خداوند - جل جلاله - را پست تر از او بشماري، به هلاكت و استحقاق عقوبت نزديكتر خواهي بود. در اين باره، به كسي اقتدا كن كه ادعا مي كني به انوارش هدايت يافته و از راه و روشش الگو مي گيري، كه روايت شده مولايمان جعفر بن محمد صادق عليه السلام در حال قرائت قرآن در نماز، حالت بي هوشي به او دست داد، وقتي به هوش آمد، از آن بزرگوار پرسيده شد: چه چيز باعث شد كه شما به اين حالت مبتلا شديد؟ حضرت فرمود (به اين مضمون): «پيوسته آيات قرآن را تكرار مي نمودم، تا اينكه به حالتي رسيدم كه گويي آن را از كسي كه نازل فرمود شفاهاً و به مكاشفه و عيان مي شنوم، لذا قوه ي بشري تاب مكاشفه ي جلال الهي را نياورد.»
اي كسي كه از حقيقت اين مطلب آگاه نيستي، مبادا آن را بعيد بشماري، يا شيطان در صحت آنچه كه روايت نموديم، شك و ترديد در تو ايجاد نمايد، بلكه آن را باور كن، آيا نشنيدي كه خداوند- جل جلاله- مي فرمايد:
«فَلَمَّا تَجَلَّي رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَ خَرَّ مُوسي صَعِقا؛ (6)
پس هنگامي كه پروردگارش به كوه تجلي فرمود، آن را فروپاشانيد، و حضرت موسي بي هوش به زمين افتاد.»
و نيز در حديث آمده كه از حضرت صادق عليه السلام پرسيده شد: چگونه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله براي مردم نماز مي گزارد و قرآن قرائت مي فرمود: ولي دلهاي اهل ايمان خاشع و نرم نمي شد؟ فرمود: «پيامبر اكرم - صلوات الله عليه - به اندازه اي كه حال آنان تحمل و توان داشت قرآن را براي آنان قرائت مي فرمود.» (7)

پاورقي

1- مَنْ مَضَي بِهِ يَوْمٌ وَاحِدٌ فَصَلَّي فِيهِ خَمْسَ صَلَوَاتٍ وَ لَمْ يَقْرَأْ فِيهَا بِ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ قِيلَ لَهُ يَا عَبْدَ اللَّهِ لَسْتَ مِنَ الْمُصَلِّين . (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، النص، ص127).
2- لَا تَدَعْ أَنْ تَقْرَأَ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ- وَ قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ فِي سَبْعِ مَوَاطِنَ فِي الرَّكْعَتَيْنِ قَبْلَ الْفَجْرِ وَ رَكْعَتَيِ الزَّوَالِ وَ الرَّكْعَتَيْنِ بَعْدَ الْمَغْرِبِ وَ رَكْعَتَيْنِ مِنْ أَوَّلِ صَلَاةِ اللَّيْلِ وَ رَكْعَتَيِ الْإِحْرَامِ وَ الْفَجْرِ إِذَا أَصْبَحْتَ بِهَا وَ رَكْعَتَيِ الطَّوَافِ (وسائل الشيعة، ج 6، ص 65).
3- مَنْ قَرَأَ قُلْ يا أَيُّهَا الْكافِرُونَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فِي فَرِيضَةٍ مِنَ الْفَرَائِضِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ وَ لِوَالِدَيْهِ وَ مَا وَلَدَ وَ إِنْ كَانَ شَقِيّاً مُحِيَ مِنْ دِيوَانِ الْأَشْقِيَاءِ وَ أُثْبِتَ فِي دِيوَانِ السُّعَدَاءِ وَ أَحْيَاهُ اللَّهُ سَعِيداً وَ أَمَاتَهُ شَهِيداً وَ بَعَثَهُ شَهِيدا (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، النص، ص 127).
4- مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي فَرِيضَةٍ مِنْ فَرَائِضِ اللَّهِ نَادَي مُنَادٍ يَا عَبْدَ اللَّهِ غَفَرَ اللَّهُ لَكَ مَا مَضَي فَاسْتَأْنِفِ الْعَمَل (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، النص، ص 124).
5- مَنْ قَرَأَ وَ الْعَصْرِ فِي نَوَافِلِهِ بَعَثَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مُشْرِقاً وَجْهُهُ ضَاحِكاً سِنُّهُ قَرِيراً عَيْنُهُ حَتَّي يَدْخُلَ الْجَنَّة (أعلام الدين في صفات المؤمنين، ص 384؛ سيماي ولايت در نماز، تقي ژاله فر، ص 238-242).
6- سوره مباركه اعراف، آيه 143.
7- ادب حضور، ترجمه فلاح السائل، سيد بن طاووس، ص201-202.

بازگشت