در سخنان معصومان عليهم السلام، كساني كه پس از اذان و در آستانه ي برپايي نماز جماعت بدون عذر، مسجد را ترك گفته و از صفوف مسلمانان خارج مي شوند «منافق» شمرده شده اند. امام صادق عليه السلام نسبت به رفتار برخي از افراد سست ايمان كه در آستانه ي برپايي نماز جماعت، مسجد را ترك مي گويند، به شدت گلايه كرده، مي فرمايد:
«اي يونس به اينان بگو! اي آنان كه ايمان حقيقتا در قلبهايتان نيست؛ من كار (ناپسند) شمار را مي بينم. هنگامي كه صداي اذان را مي شنويد، كفشهايتان را بر مي گيريد و از مسجد خارج مي شويد؟!» (1)
به نظر مي رسد چنين گلايه هايي، براي جلوگيري از آسيب ديدن وحدت مسلمانان در مسجد است؛ زيرا خروج از صف هاي نماز به هنگام برپايي نماز جماعت در مسجد، نشان از عدم همبستگي در ميان مسلمانان دارد؛ حال آن كه مسجد، جايگاه تجلي وحدت مسلمانان است. بنابراين كسي كه چنين رفتاري را انجام مي دهد، در واقع، به نقش وحدت آفريني مسجد و نماز جماعت، آسيب رسانده است. چنين رفتاري، خواسته يا ناخواسته، نشانگر نفاق و دودستگي و اميدوار نمودن كساني است كه پراكندگي صف هاي به هم پيوسته ي مسلمانان را انتظار مي كشند. از همين رو تنها نماز خواندن در جايي كه نماز جماعت برپاست، چنانچه به قصد هتك نماز جماعت باشد، روا نيست. اين رفتار حتي اگر بدين قصد هم انجام نگيرد، ولي از آن چنين برداشت شود، باز هم جايز نيست. بلكه برخي از فقيهان در درستي چنين نمازي ترديد كرده اند.
بر پايه ي تأكيد بر همين نقش بنيادين مسجد، مسلمانان، گاه به فرمان پيامبر صلي الله عليه و آله با كساني كه به منظور انجام رفتارهاي نفاق آميز در مسجد حاضر مي شدند، برخورد مي كردند تا آن جا كه اگر لازم بود آنان را از مسجد، بيرون مي راندند. روزي مسلمانان به فرمان پيامبر صلي الله عليه و آله گروهي از منافقان را كه در مسجد حاضر مي شدند و مؤمنان را مسخره مي كردند، از مسجد، بيرون نمودند. (2)