رزمندگان اسلام علاوه بر پشتيباني مادي مردم به حمايت معنوي آنان نيز نيازمندند. يكي از اين جلوه هاي معنوي، دعا براي رزم آوران است. دعاي خير نمازگزاران مسجد، پشتوانه ي بزرگي براي جبهه هاست و تأثيري بسزا در پيروزي جهادگران دارد. پيامبر صلي الله عليه و آله پس از بازگشت از جنگ تبوك درباره ي كساني كه در مدينه مانده بودند و از شركت در جنگ معذور بودند، فرمود: سوگند به كسي كه جانم در دست اوست، دعاي آنها در نابودي دشمن از سلاح ما مؤثرتر بود. (1)
از سوي ديگر، دعاي نمازگزاران مسجد براي جنگجويان جبهه، در بالا رفتن روحيه و توان معنوي ايثارگران، تأثيري بسزا دارد. اين دعاها نشانه ي پيوند استوار مردم پشت جبهه با رزم آوران است. دعا در مسجد براي رزمندگان، نشان آن است كه مسجد هيچ گاه از مسايلي كه با سرنوشت جامعه ي اسلامي ارتباط دارد، جدا نيست و جنبه هاي عبادي و اجتماعي در اسلام از يكديگر جدايي ناپذيرند؛ اسلامي كه امام خميني قدس سره در سخنان خويش آن را «اسلام عارفان مبارزه جو» مي ناميد.
بررسي در سنت و سيره ي پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله نشان مي دهد كه آن حضرت در موارد قابل توجهي، محتواي قنوت نماز جماعت خويش را به دعا براي رزمندگان و درخواست شكست و خواري دشمنان اختصاص مي داد. در دعاهاي پيامبر صلي الله عليه و آله به مواردي بر مي خوريم كه آن حضرت بر عليه دشمناني كه مسلمانان در همان زمان با آنها درگير بودند، دعا مي كرد و آنان را به طور خاص نام مي برد. اميرالمؤمنين عليه السلام نيز از همين شيوه ي پيامبر صلي الله عليه و آله پيروي مي كرد. (2)
رسول خدا گاه براي اسيراني كه در دست مشركان گرفتار بودند، دعا مي كرد و نام آنان را در قنوت نماز ذكر مي كرد. (3)
چه نيكوست مسلمانان و به ويژه ائمه ي جمعه و جماعت در اين باره به رسول اكرم صلي الله عليه و آله و اميرالمؤمنين عليه السلام اقتدا كنند و در قنوت نماز براي نصر و پيروزي رزمندگان و ذلت و خواري دشمنان اسلام دعا كنند. شايد از اين رهگذر، هم امداد غيبي و نصرت الهي، شامل مسلمانان شود؛ و هم جهاد و شهادت اين دو ارزش والا، جايگاه از دست رفته ي خود را در ميان مسلمانان بيابد. عمل كردن به اين سنت پيامبر صلي الله عليه و آله همچنين سبب مي شود تا مسجد و نماز جماعت از جامعه و مسايل مهم آن بركنار نباشند.
هرگاه مسلمانان در نمازهاي جماعتي كه در تمامي گستره ي زمين - و به ويژه مراكز مهمي همچون مسجدالحرام و مسجدالنبي - برپا مي شود، دشمنان فعلي اسلام را نفرين كنند و خواري و زبوني آنان را از خداوند بخواهند، نصرت و ياري الهي آنها را فرا مي گيرد. سرانجام به فضل پروردگار همين نفرين ها، مرگ و زبوني دشمنان دين را به ارمغان مي آورد.
از سوي ديگر دعا در مسجد و نمازهاي جماعت براي نصرت و ياري جهادگران مسلمان و حتي در صورت وجود مقتضي، ذكر نام آنان كه در راه جهاد و مبارزه اسير گشته يا دچار سختي شده اند، نوعي ارج نهادن به فداكاري هاي ايثارگران است. وقتي پيامبر صلي الله عليه و آله براي اسيراني همچون سلمة بن هشام، عياش بن ابوربيعه و وليد بن وليد كه در چنگال مشركان قريش گرفتار بودند، با نام و نشان دعا مي فرمود، (4) چه مانعي دارد كه ما نيز براي آنان كه در راه اسلام همچون ياران پيامبر صلي الله عليه و آله فداكاري مي كنند، دعا كنيم و نصرت و ياري الهي را براي آنان از خداوند بخواهيم. اين كار در عين حال به معناي آن است كه تلاش آنان كه در راه خدا مي كوشند، نه تنها در ميزان الهي كه در نگاه مسلمانان نيز ارزشمند و ارجمند است.
آنچه گذشت گوشه اي از نقش سازنده ي مسجد در عرصه هاي نظامي است. بي ترديد در دوران ما نيز مسجد قادر است چون گذشته، نقش مؤثري را در بسياري از اين زمينه ها ايفا كند.
در دوران جنگ تحميلي عراق بر عليه ايران اسلامي، نقش مسجد در اين زمينه ها جلوه گر شد. جذب و تربيت نيروهاي رزمي توسط مساجد و سازمان دهي آنان، جمع آوري كمك هاي مردمي در مساجد و ارسال آن به جبهه هاي جنگ، گسترش فرهنگ جهاد و شهادت از كانون مساجد در قالب تجليل از رزمندگان اسلام و رسيدگي به امور خانواده هاي ايثارگر، از جمله رسالت هايي بود كه بسياري از مساجد ايران اسلامي، توانمندانه آن را ايفا نمود. (5)