اهميت و نقش حساس مسجد الحرام هرگز از نگاه تيزبين پيامبر صلي الله عليه و آله پوشيده نبود. گر چه چيرگي مشركان قريش بر كعبه و مسجد الحرام اجازه نمي داد تا آن حضرت فعاليت هاي فرهنگي مهمي را در مسجد الحرام، پي ريزي نمايد.
پس از فتح مكه در سال هشتم هجري و آنگاه كه اداره ي سياسي شهر مكه و كعبه و مسجد الحرام در اختيار پيامبر صلي الله عليه و آله قرار گرفت؛ آن حضرت بي درنگ در مورد شروع فعاليت هاي فرهنگي در اين مركز مقدس، اقدام نمود. عتاب بن أسيد به استانداري مكه و امام جماعت مسجدالحرام منصوب شد. معاذ بن جبل و ابوموسي اشعري هم مأموريت يافتند تا به مردم مكه، قرآن، فقه و مسايل ديني را آموزش دهند. (1)
پيامبر صلي الله عليه و آله در هنگام نصب عتاب به سمت استانداري مكه و امام جماعت مسجدالحرام بر ضرورت كارهاي فرهنگي و تبليغي تأكيد فرمود. آن حضرت، عتاب را فرمان داد تا درباره ي چهار نوع معامله ي ناروا كه در جامعه ي آن روز رايج بود، تبليغ نمايد و مردم را از انجام چنين معاملاتي باز دارد. (2)
اين شيوه ي پيامبر صلي الله عليه و آله به خوبي نشان مي دهد كه در يك حكومت ديني، بار تلاش هاي فرهنگي تنها بر دوش كساني كه رسما عهده دار تبليغند، نيست؛ بلكه مقام هاي سياسي نيز بايد تبليغ و ترويج مباني ديني را وظيفه ي خود بدانند. اين نكته در حكومت اسلامي كه پيامبر صلي الله عليه و آله آن را بنا نهاد به خوبي رعايت مي شد. در حكومت پيامبر صلي الله عليه و آله حتي آنان كه براي جمع آوري زكات به مناطق گوناگون اعزام مي شدند. به پا داشتن نماز جماعت و آموزش دادن قرآن و مسايل ديني به مردم را وظيفه ي خود مي دانستند. (3)