برخي از فضيلت هايي كه در سايه ي رفت و آمد به مسجد نصيب انسان مي شود، تنها مربوط به جهان آخرت نيست؛ ارزشهايي معنوي است كه در همين جهان براي همدمان مسجد پيدا مي شود. هر چند اين گونه فضايل و يا آثار آنها نيز در آخرت انسان تأثير مي گذارد؛ زيرا در آن جهان كه عالم ظهور حقيقت هاست، به گونه اي جلوه گر مي شوند و نقش خود را در رسيدن انسان به سعادت واقعيش ايفا مي كنند. در اين بخش برخي ازاين فضيلت ها را يادآور مي شويم: (1)

فوايد علمي، اخلاقي و تربيتي رفت و آمد به مسجد
در حديث مشهوري از اميرالمؤمنين عليه السلام فوايد علمي، اجتماعي و اخلاقي رفت و آمد به مسجد اين گونه بيان شده است:
«كسي كه به مسجد رفت و آمد مي كند، دست كم يكي از امور هشت گانه ي زير نصيب او مي شود: اول: برادري ديني كه در راه خدا از او سود مي برد؛ دوم: دانشي نو و تازه؛ سوم: فهميدن آيه اي از آيات قرآن؛ چهارم: شنيدن گفتاري كه او را به هدايت رهنمون شود؛ پنجم: رحمت الهي كه انتظار آن را داشته است؛ ششم: سخني كه او را از گمراهي باز دارد؛ هفتم: ترك گناه به سبب روح خشيت و خداترسي [كه در سايه ي آمد و شد به مسجد پيدا كرده است]، هشتم: ترك گناه به علت شرم [از برادران ديني كه در مسجد با آنان پيوند خورده است]. (2)
قسمت اول حديث گوياي آن است كه مسجد جايگاه تجمع انسان هاي صالح و برگزيده است. از اين رو يك مسلمان بايد دوستان صميمي و برادران ايماني خود را از ميان مسجديان برگزيند. اين، به دليل صفات نيكي است كه در قرآن و احاديث براي اهل مسجد ذكر شده است. اين نقش مسجد را نبايد كم اهميت شمرد؛ زيرا نقش دوست خوب در رسيدن انسان به سعادت، نقشي ممتاز و ويژه است.
بند دوم، سوم، چهارم و ششم حديث نشانگر آن است كه مسجد در اسلام كانون هدايت و جايگاه طرح مباحث علمي و به ويژه علوم قرآني است.
بند پنجم، نشانگر لطف ويژه ي خداوند به مسجد است؛ زيرا اين حديث مي فهماند كه خداوند، رحمتي را كه بندگان در انتظار آنند، در خانه ي خويش به آنان ارزاني مي دارد.
بند هفتم، ناظر به بعد تربيتي مسجد است. كسي كه بر آمد و شد به خانه ي خدا مداومت نمايد، رفته رفته روح خشيت و توجه به خداوند در او شكل مي گيرد. زيرا مؤمن هر بار كه به مسجد وارد مي شود در فضايي روحاني و آكنده از معنويت قرار مي گيرد؛ جايگاه مقدسي كه او بايد از انجام هر گناهي در آن خودداري كند، سخنان ظالمانه بر زبان نياورد، به آبروي ديگران تجاوز نكند، غيبت و سخنان بيهوده را كنار نهد و حتي از گفتگوهايي كه بوي دنياپرستي و دنياخواهي مي دهد، پرهيز نمايد. مواظبت بر اين امور، خود نوعي تمرين و مبارزه با هوي و هوس ها و سركشي هاي نفس است و رفته رفته خلق و خوي توجه به خداوند را در انسان تقويت مي نمايد.
قسمت پاياني حديث، ناظر به جنبه ي بازدارندگي مسجد است؛ كسي كه با مسجد و مسجديان مأنوس شود حتي اگر داراي چنان ايماني نباشد كه بر اثر ترس و خشيت از خداوند، به گناه دست نيازد، دست كم به دليل شرم و حيا از برادران ديني خود مرتكب كارهاي ناروا نمي شود.
در حقيقت، مسجد و مسجديان حريمي براي او به وجود مي آورند كه او ناگزير مي شود در همان محدوده حركت كند. گر چه كمال مطلوب آن است كه انسان به ملاحظه ي پروردگار خويش دست به گناه نيالايد؛ ولي ترك گناه به سبب حيا از مردم نيز خويي نيكو و پسنديده است. در سخنان معصومان عليهم السلام آنان كه به كارهاي ناروا دست مي زنند و در برابر قضاوت افكار عمومي مردم بي پروايند، مورد نكوهش قرار گرفته اند. (3)
حضور در مسجد - افزون بر آنچه گذشت - خصلت و خوي جمعگرايي، انعطاف و نظم پذيري را در مسلمانان تقويت مي كند. همچنين مسجد از آن رو كه جايگاه طرح مشكلات و نارسايي هاي اجتماعي است، روح تعهد و دردمندي را در مسجديان مي پرورد و آنان را از بيماري «بي تفاوتي» محفوظ نگه مي دارد.
مسجد در پرورش خوي تواضع و فروتني در مسجديان نيز داراي نقشي بسزاست؛ زيرا مسجد جايگاه حضور قشرهاي گوناگون و به ويژه ضعيفان و مستمندان است. معمولا آنان كه با فقيران و قشرهاي پايين جامعه، همنشيني دارند، از منش هاي تكبرآميز به دور مي مانند. (4)