حضور زنان در مسجد


همسر عمران مي گويد:
«رب إني نذرت لك ما في بطني محررا فتقبل مني إنك أنت السميع العليم؛ (1)
پروردگارم، آنچه در شكمم دارم، براي تو نذر مي نمايم، (تا در خانه خدا بيت المقدس خدمتگزار باشد)، آزاده ايي را از من قبول نما».
«فلما وضعتها قالت رب إني وضعتها أنثي والله أعلم بما وضعت و ليس الذكر كالأنثي و إني سميتها مريم و إني أعيذها بك و ذريتها من الشيطان الرجيم؛ (2)
زماني كه فرزندش متولد گرديد، گفت: خدايا او دختر است، خداوند در جواب فرمود: خداوند داناتر به تولد مي باشد، پسر مثل دختر نيست و (خداوند مي گويد) من نام او را مريم مي گذارم، (مادر حضرت مريم مي گويد) و همانا من، او و فرزندانش را از شر شيطان مرموز به تو پناه مي دهم». (3)

آداب ورود زنان به مسجد
«قال رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم: اذا شهدت احدا كن المسجد فلا تمس طيبا؛
زماني كه يكي از شما زنان به مسجد مي آيد، نبايد از بوي خوش استفاده نمايد.» (4)

زن و مسجد
«قال رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم: اذا استأذنت امرأة احدكم الي السمجد فلا يمنعها؛
اگر زنان تان اجازه رفتن به مسجد خواست، مانع نشويد.» (5)

اجازه دادن به زنان در رفتن مسجد
«قال رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم: اذا استأذن نساؤكم بالليل الي المسجد فأذنوا لهن؛
چون زنان شما شب هنگام براي رفتن به مسجد از شما اذن بخواهند، اذن بدهيد.» (6)

زنان و سهم آنان از مسجد
«قال رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم: لا تمنعوا النساء حظوظهن من المساجد اذا استأذنوكم؛
وقتي زنان از شما اذن رفتن به مسجد مي خواهند، آنان را از رفتن مساجد محروم نكنيد كه از مسجد بهره اي دارند.» (7)

حضور زنان در مسجد
خداوند متعال در قرآن كريم مي فرمايد:
«يا أيها النبي قل لازواجك و بناتك و نساء المؤمنين يدنين عليهن من جلابيبهن ذلك ادني ان يعرفن فلا يؤذين و كان الله غفورا رحيما؛ (8)
«اي پيامبر! به همسران و دختران خويش و زنان مؤمنين بگو: چادرها (يا مقنعه هاي) خود را فراگير بپوشند.اين كار باعث مي شود آنان (به ستر و عفاف) شناخته شوند و مورد آزار (جسوران) واقع نشوند و خداوند آمرزشگر و مهربان است».
در تفسير قمي در ذيل اين آيه ي شريفه آمده است كه «سبب نزول اين آيه آن بود كه زنان به مسجد حاضر مي شدند و نماز را به امامت رسول خدا صلي الله عليه و آله به جاي مي آوردند ولي شب ها به نماز مغرب و عشا مي رفتند، برخي ازجوانان بر سر راه ها نشسته و آنان را مورد آزار و تعرض قرار مي دادند. آنگاه خداوند متعال اين آيه را نازل فرمود» (9)
پس از نزول اين آيه، زنان انصار هنگام خروج از خانه لباس سياه بلند مي پوشيدند. (10)
به هر حال بر اساس شواهد، يكي از مسلمات تاريخي آن است كه زنان در عصر پيامبر صلي الله عليه و آله در مسجد حاضر شده و نماز جماعت را با آن حضرت به جاي مي آورده اند. (11)

حضور زنان در مسجد
زنان بخش عظيمي از هر جامعه را تشكيل مي دهند. با بررسي آيات و رواياتي كه پيرامون مسجد و تأكيد بر حضور در آن وجود دارد روشن مي شود كه اسلام خواسته است زنان نيز به مسجد رفت و آمد كنند و از فضايل و آثار سازنده ي حضور در خانه ي خدا بهره مند شوند.
شواهد قطعي گوياي آن است كه زنان در عصر پيامبر در مساجد حاضر مي شده اند و نماز جماعت را همراه با پيامبر صلي الله عليه و آله به جاي مي آورده اند. البته رواياتي نيز وجود دارد كه چه بسا از آنها استفاده مي شود براي زنان نماز در خانه برتر از نماز در مسجد است. ولي بسياري از فقيهان از اين گونه روايات چنين برداشت نموده اند كه مهم آن است كه زن بتواند هم در مسير رفت و آمد به مسجد و هم در مسجد، خود را مصون و محفوظ نگه دارد و مسايل مربوط به حجاب و عفت را مراعات كند. در اين صورت حضور در مسجد براي آنان نه تنها منعي ندارد؛ كه پسنديده نيز هست.
در حديثي از پيامبر صلي الله عليه و آله آمده است:
«هرگاه زنان براي رفتن به مسجد از شما اذن خواستند، آنان را از بهره و نصيبي كه از مسجد دارند، محروم نكنيد.» (12)
حضور زنان در مسجد را بايد از زاويه ي ديگري نيز مورد توجه قرار داد. مي دانيم كه در يك جامعه ي اسلامي، بخش مهمي از آگاهي هاي ديني، از مساجد نشر مي شود. امروزه نيز با وجود مراكز آموزشي و فرهنگي گوناگون، مساجد همچنان كانون اصلي نشر معارف ديني است. از اين رو، عدم حضور زنان در مساجد، به طور طبيعي، ناآگاهي آنان از مسايل ديني و در نتيجه، نوعي عقب ماندگي فرهنگي را به دنبال دارد. بر عكس، حضور زنان در مسجد زمينه ساز رشد آنها و در نتيجه بالندگي و رشد جامعه است.
البته ترديدي نيست كه حضور زنان در مسجد همچون ديگر عرصه هاي اجتماعي زماني مثبت ارزيابي مي شود كه به هيچ رو مفسده انگيز نباشد.(13)

پاورقي

1- آل عمران (3): 35 تا 37.
2- آل عمران (3): 35 تا 37.
3- مسجد با محوريت پيامبر اعظم صلي الله عليه و آله، ص 124.
4- صحيح مسلم، ج 4، ص 162.
5- مستدرك الوسائل، ج 3، ص 446.
6- كنزالعمال، ج 7، ص 677.
7- صحيح مسلم، ج 4، ص 161.
8- سوره ي احزاب، آيه 59.
9- به نقل از تفسير الميزان، ج 16، ص 344.
10- همان منبع به نقل از «الدر المنثور».
11- داستان ها و حكايت هاي مسجد، ص 149؛ 420 نكته درباره مسجد،عباس عزيزي ،ص51-53.
12- صحيح مسلم، ج 4، ص 161، دارالفكر، 1401 ه.ق. همراه با شرح نووي.
13- كوي دوست ، رحيم نوبهار، ص40-41.

بازگشت