قال رسول الله صلي الله عليه و آله:
«مَا مِنْ عَبْدٍ اهْتَمَّ بِمَوَاقِيتِ الصَّلَاةِ وَ مَوَاضِعِ الشَّمْسِ إِلَّا ضَمِنْتُ لَهُ الرَّوْحَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ انْقِطَاعَ الْهُمُومِ وَ الْأَحْزَانِ وَ النَّجَاةَ مِنَ النَّارِ كُنَّا مَرَّةً رُعَاةَ الْإِبِلِ فَصِرْنَا الْيَوْمَ رُعَاةَ الشَّمْسِ؛ (1)
رسول گرامي اسلام - صلي الله عليه و آله - فرمود: هيچ بنده اي نيست كه اهتمام و مواظبت اوقات نماز نمايد و مواضع آفتاب را براي وقت نمازش دقت كند، مگر اين كه من ضمانت مي كنم براي او مرگ راحتي را، و رفع هموم و تألم و نجات از آتش (جهنم) را.
من همچنان كه روزي شتر را چوپاني مي كردم، امروز شمس را كنترل مي كنم. (كنايه از اين كه هميشه مواظب خورشيد هستم تا اول وقت نماز شد، نماز را بجا آورم).»

اوقات نمازهاي پنجگانه
قال علي عليه السلام:
«أَمَّا بَعْدُ فَصَلُّوا بِالنَّاسِ الظُّهْرَ حَتَّي تَفِي ءَ الشَّمْسُ [مِثْلَ ] مِنْ مَرْبِضِ الْعَنْزِ وَ صَلُّوا بِهِمُ الْعَصْرَ وَ الشَّمْسُ بَيْضَاءُ حَيَّةٌ فِي عُضْوٍ مِنَ النَّهَارِ حِينَ يُسَارُ فِيهَا فَرْسَخَانِ وَ صَلُّوا بِهِمُ الْمَغْرِبَ حِينَ يُفْطِرُ الصَّائِمُ وَ يَدْفَعُ الْحَاجُّ إِلَي مِنًي وَ صَلُّوا بِهِمُ الْعِشَاءَ حِينَ يَتَوَارَي الشَّفَقُ إِلَي ثُلُثِ اللَّيْلِ وَ صَلُّوا بِهِمُ الْغَدَاةَ وَ الرَّجُلُ يَعْرِفُ وَجْهَ صَاحِبِه ؛ (2)
اما بعد، پس نماز ظهر را با مردم (به جماعت) هنگامي برپاي داريد كه آفتاب به طرف مغرب ميل كند و سايه ي آن به اندازه ي ديوار آغل بزها شود و نماز عصر را هنگامي برپاي داريد كه آفتاب در پاره اي از روز همچنان روشن است و مي توان تا دو فرسخ پياده راه رفت. نماز مغرب را در موقعي بگزاريد كه روزه دار افطار مي كند و حاجيان از عرفات به منا مي آيند. و نماز عشاء را در وقتي كه شفق ناپديد مي شود تا يك سوم شب، بر پاي داريد. و نماز صبح را موقعي برپاي داريد كه اگر كسي در آن روشني كم، ديگري را ديد او را بشناسد.»

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم در وقت نماز
قال علي عليه السلام:
«كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلّي الله عليه و آله و سلم لَا يُؤْثِرُ عَلَي الصَّلَاةِ عَشَاءً وَ لَا غَيْرَهُ وَ كَانَ إِذَا دَخَلَ وَقْتُهَا كَأَنَّهُ لَا يَعْرِفُ أَهْلًا وَ لَا حَمِيماً؛ (3)
رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم هيچ چيز را - نه شام و نه غير آن را - بر نماز مقدم نمي داشت. هر گاه وقت نماز فرامي رسيد، رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم ديگر نه خانواده مي شناخت و نه دوست.»

برآورده شدن خواسته هاي دنيوي و اخروي
امام باقر عليه السلام فرمود:
«لَمَّا كَلَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مُوسَي بْنَ عِمْرَانَ ع قَالَ مُوسَي َ إِلَهِي فَمَا جَزَاءُ مَنْ صَلَّي الصَّلَاةَ لِوَقْتِهَا لَمْ يَشْغَلْهُ عَنْ وَقْتِهَا دُنْيَا قَالَ يَا مُوسَي أُعْطِيهِ سُؤْلَهُ وَ أُبِيحُهُ جَنَّتِي ؛ (4)
موسي هنگام گفتگو با خداوند چنين گفت: خداي من، پاداش آن كس كه نمازش را در وقتش خوانده و دنيا او را به خود مشغول نساخته است، چيست؟ خداوند فرمود: اي موسي، آنچه خواسته به او مي بخشم و بهشتم را بر او روا مي سازم.»

محبوب ترين كارها
عبدالله بن مسعود مي گويد: از رسول خدا صلي الله عليه و آله پرسيدم: محبوب ترين كارها نزد خداوند چيست؟
حضرت فرمود:
«الصَّلَاةُ لِوَقْتِهَا وَ بِرُّ الْوَالِدَيْنِ وَ الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؛ (5)
نماز در وقت خودش، نيكي به پدر و مادر، جهاد در راه خداوند عزوجل.»

نماز اول وقت و ملك الموت
امام صادق عليه السلام فرمود:
«إِنَّ مَلَكَ الْمَوْتِ يَدْفَعُ الشَّيْطَانَ عَنِ الْمُحَافِظِ عَلَي الصَّلَاةِ وَ يُلَقِّنُهُ شَهَادَةَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ فِي تِلْكَ الْحَالَةِ الْعَظِيمَةِ؛ (6)
به درستي كه ملك الموت، شيطان را در دم مرگ از كسي كه مراقب نماز است دور مي كند و شهادت بر «لا اله الا الله» و «محمد رسول الله» را به او تلقين مي نمايد. تا شيطان توفيق گفتن شهادتين را از او نگيرد.»

تأخير انداختن نماز موجب جرأت شيطان
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود:
«لَا يَزَالُ الشَّيْطَانُ يَرْعَبُ مِنْ بَنِي آدَمَ مَا حَافَظَ عَلَي الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ فَإِذَا ضَيَّعَهُنَّ تَجَرَّأَ عَلَيْهِ وَ أَوْقَعَهُ فِي الْعَظَائِمِ؛ (7)
پيوسته شيطان از فرزندان آدم تا وقتي كه نمازهاي خود را با دقت و با شرائط و آداب مي خوانند در وحشت و هراس است، پس اگر نماز را ضايع نمود. (و در وقت مقرر آن بجا نياورد) شيطان بر او چيره مي شود و او را در گناهان كبيره مي اندازد و وي را گرفتار مي نمايد.»

نجات از غفلت
امام باقر عليه السلام فرمود:
«أَيُّمَا مُؤْمِنٍ حَافَظَ عَلَي الصَّلَوَاتِ الْمَفْرُوضَةِ فَصَلَّاهَا لِوَقْتِهَا فَلَيْسَ هَذَا مِنَ الْغَافِلِينَ؛ (8)
هر شخص با ايماني كه بر نماز واجب مواظبت ورزد و آنها را در وقتشان بخواند از غافلان نخواهد بود.»

برترين اعمال
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود:
«أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ الصَّلَاةُ فِي أَوَّلِ وَقْتِهَا؛ (9)
برترين اعمال نزد خداوند، نماز اول وقت است.»

دو چندان شدن نماز در اول وقت
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود:
«صلّوا صَلاتكم في أول وقتكم، فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يضاعف لكم؛ (10)
نمازتان را در اول وقت بخوانيد كه خداي عزوجل برايتان دو چندان مي كند.»

نماز اول وقت
امام صادق عليه السلام در تفسير آيه نهم از سوره مؤمنون كه مربوط به حفاظت از نمازهاست فرمودند:
«آنان كه بر نمازشان مواظبت مي كنند. يعني بر وقتها و حدود نماز (مواظبت مي نمايند).» (11)

تأخير انداختن نماز سبب محروم شدن از شفاعت
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود:
«لَا يَنَالُ شَفَاعَتِي غَداً مَنْ أَخَّرَ الصَّلَاةَ الْمَفْرُوضَةَ بَعْدَ وَقْتِهَا؛ (12)
شفاعت من فرداي (قيامت) به كسي كه نماز واجب را از وقتش به تأخير اندازد، نمي رسد.»

صفتي از خروس
امام صادق عليه السلام:
«تَعَلَّمُوا مِنَ الدِّيكِ خَمْسَ خِصَالٍ مُحَافَظَتَهُ عَلَي أَوْقَاتِ الصَّلَاةِ و ...؛ (13)
از خروس، پنج ويژگي را بيآموزيد: مواظبتش بر وقتهاي نماز و ...»

وقت نماز صبح
امام باقر عليه السلام فرمودند:
«وَقْتُ صَلَاةِ الْغَدَاةِ مَا بَيْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَي طُلُوعِ الشَّمْسِ؛ (14)
وقت نماز صبح از طلوع فجر تا طلوع خورشيد است.»

امام رضا عليه السلام به يكي از نزديكانش فرمود:
«إِذَا دَخَلَ الْوَقْتُ عَلَيْكَ فَصَلِّهَا، فَإِنَّكَ لَا تَدْرِي مَا يَكُونُ؛ (15)
هر گاه وقت نماز رسيد، آن را بخوان؛ زيرا نمي داني چه خواهد شد.»
«نماز اول وقت»، خواسته ي اكيد حضرت باري تعالي است و بي توجهي به وقت نماز و تأخير انداختن آن، امري نامطلوب و ناپسند است.
مؤذن، با گفتن اذان، وظيفه ي خود را انجام داده و رسالت بزرگ را كه عهده دار شده بود، ايفا كرده و به اتمام رسانده است. به طور طبيعي، گروهي - كم يا زياد - نغمه ي الهي و آهنگ آسماني او را مي شنوند و صداي او به گوش جماعتي مي رسد. اين جا است كه نوبت به آنان مي رسد.
آنان، بايد دعوت الهي و آسماني اين دعوت كننده را بپذيرند و نداي روح بخش او را به گوش جان بشنوند و خواسته ي او را اجابت نمايند و از پي دعوت وي حركت كنند و به سوي نماز و عبادت بشتابند؛ چنان كه در قرآن كريم به وضوح و روشني اين وظيفه براي شنوندگان اذان بيان شده است. خداوند به آنان كه نداي نماز را شنيده اند، مي فرمايد:
«فَاسعَوا الي ذِكرِ الله و ذَرُوا البَيع؛
به سوي ذكر الله (نماز) بشتابيد و داد و ستد را رها كنيد.»
هنگام استماع صداي مؤذن و زماني كه آهنگ روح پرور «الله اكبر» و «لا اله الا الله» به گوش انسان برخورد مي كند، وقت خريد و فروش و معامله نيست. اين جا يك وظيفه اي هست و آن سعي و شتاب و حضور در صحنه ي نماز است. در صورت امكان، نماز جماعت و با عدم امكان آن، روي آوردن به نماز فرادا است.
بايد به سرعت دست از اشتغالات و سرگرمي هاي متنوع زندگي شست و با چالاكي در محراب عبوديت پروردگار حضور يافت و خود را معرفي كرد.
هيچ كس به خويشتن ره نبرد به سوي او
بلكه به پاي او رود، هر كه رود به كوي او

نماز بايد در اول وقت، كه «رضوان الله» است، به جاي آورده شود و به نحو احسن انجام پذيرد تا موجب رضا و خشنودي خداوند گردد.
شيريني و حلاوت نماز و عبادت، فقط در اول وقت درك مي شود و عنايت و تفضلات رحماني، تنها در وقت فضيلت، به دست مي آيد.
خشنودي و رضايت پروردگار، نهايت آمال و آرزوي عارفان و سالكان الي الله است.

فراق وصل چه باشد؟ رضاي دوست طلب
كه حيف باشد از او غير او تمنايي

اين مقام كه بار يافتن به بارگاه رضاي الهي است، در سايه ي مواظبت بر نمازهاي واجب و مستحب حاصل مي شود و اين سعادت و رستگاري باشكوهي است كه نصيب نمازگزار مي گردد.
حال اگر عذري در كار باشد و شخص نتواند در اول وقت نماز بخواند، در اين صورت در آخر وقت مي خواند كه از آن تعبير به «غفران الله» شده است؛ يعني، نمازگزار در صورت داشتن عذر موجه مشمول عفو و آمرزش خداوند مهربان قرار خواهد گرفت. (16)