اگرچه وقت نمازهاي پنجگانه وسيع است و تأخير نماز از اول وقت حرمت ندارد، يعني مي توان نماز صبح را از طلوع فجر تا طلوع خورشيد و نماز ظهر و عصر را از اول زوال تا غروب خورشيد و نماز مغرب و عشاء را تا نصف شب اقامه كرد، ولي بخاطر اهميتي كه نماز دارد و آخرين وصاياي انبياء و محبوبترين عمل نزد خدا و عمود دين و قربان كل تقي است بهتر بلكه مستحب موكد است كه در اول وقت خوانده شود. حتي برخي از علماء اقامه نماز را در اول وقت واجب دانسته اند.
بر انسان شايسته نيست عملي را كه محبوب معبود است و سر سلسله قبولي ساير اعمال است كه به خاطر بي توجهي يا ابتلاء به دنيا به تأخير اندازد و خود را از ارتباط خدا محروم سازد، و از طرف ديگر فضيلت اول وقت نماز را از دست بدهد. بكر بن محمد ازدي از امام صادق عليه السلام نقل مي كند كه آن حضرت فرمود:
«لَفَضْلُ الْوَقْتِ الْأَوَّلِ عَلَي الْأَخِيرِ خَيْرٌ لِلْمُؤْمِنِ مِنْ وُلْدِهِ وَ مَالِه ؛ (1)
فضيلت اول وقت بر آخر وقت براي مؤمن بهتر از مال و اولاد اوست.»
چرا كه مال و اولاد متاع دنياست و متاع دنيا، هم قليل است و هم فاني و انسان لاجرم او را ترك خواهد كرد ولي نماز اول وقت هم كثير است و هم باقي و هيچ وقت از انسان جدا نمي شود و در شديدترين و بحراني ترين زمانها كه انسان محتاج و نيازمند است بدردش مي خورد و به همين دليل است كه امام صادق عليه السلام در كلام ديگر مي فرمايد:
«فَضْلُ الْوَقْتِ الْأَوَّلِ عَلَي الْأَخِيرِ كَفَضْلِ الْآخِرَةِ عَلَي الدُّنْيَا؛ (2)
فضيلت اول وقت بر آخر وقت مانند فضيلت آخرت بر دنياست.»
چون نماز، فرزند آخرت و دنيا مربوط به عالم فناست، پس هر كس بخاطر رسيدگي به امور دنيا، نماز را تأخير اندازد و يا سستي كند و نماز را سبك بشمارد دنيا را بر آخرت مقدم كرده است ولي اگر نماز را بر كارهاي روزانه مقدم داشت آخرت را مقدم داشته است و به همين دليل نماز اول وقت از آن آخرت و نماز آخر وقت از آن دنياست.
امام حسن عسگري عليه السلام فرمود: موسي بن عمران به خدا عرض كرد:
«إِلَهِي مَا جَزَاءُ مَنْ صَلَّي الصَّلَوَاتِ لِوَقْتِهَا؟
خدايا، پاداش كسي كه نماز را در اول وقت خود بخواند چيست؟»
فرمود:
«أَعْطَيْتُهُ سُؤْلَهُ وَ أُبِيحُهُ جَنَّتِي؛ (3)
خواسته اش را مي دهم و بهشتم را بر او مباح مي كنم.»
نماز مهمترين امانت الهي است و مؤمن بايد امين خوبي باشد و امانتدار بودن آن در خصوص نماز اين است كه آن را تضييع نكند يعني تند و سريع، با عجله بدون حضور قلب نخواند و از اول وقت تأخير نياندازد، چرا كه همه اينها خيانت در امانت و ضايع كردن امانت الهي است.
امام صادق عليه السلام مي فرمايد:
«إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا صَلَّي الصَّلَاةَ فِي وَقْتِهَا وَ حَافَظَ عَلَيْهَا ارْتَفَعَتْ بَيْضَاءَ نَقِيَّةً- تَقُولُ حَفِظْتَنِي حَفِظَكَ اللَّهُ وَ إِذَا لَمْ يُصَلِّهَا لِوَقْتِهَا وَ لَمْ يُحَافِظْ عَلَيْهَا ارْتَفَعَتْ سَوْدَاءَ مُظْلِمَةً تَقُولُ ضَيَّعْتَنِي ضَيَّعَكَ اللَّه؛ (4)
همانا بنده وقتي نماز را در اول وقت خود مي خواند و بر آن مواظبت مي كند نماز به صورت نوري بلند مي شود و مي گويد مرا حفظ كردي خدا تو را حفظ كند، ولي اگر آن را در اول وقت نخواند و از آن مواظبت نكند به صورت يك سياهي بلند مي شود و مي گويد مرا ضايع كردي، خدا تو را ضايع كند.»