مبطلات نماز
(مسأله 1135) دوازده چيز نماز را باطل ميكند و آنها را مبطلات ميگويند. اول - آن كه در بين نماز يكي از شرطهاي آن از بين برود، مثلا در بين نماز بفهمد لباسش كه ساتر است غصبي است. دوم - آن كه در بين نماز عمدا يا سهوا يا از روي ناچاري، چيزي كه وضو يا غسل را باطل ميكند پيش آيد. مثلا بول از او بيرون آيد، ولي كسي كه نميتواند از بيرون آمدن بول و غائط خودداري كند، اگر در بين نماز بول يا غائط از او خارج شود، چنانچه به دستوري كه در احكام وضو صفحه (53) گفته شد، رفتار نمايد نمازش باطل نميشود، و نيز اگر در بين نماز از زن مستحاضه خون خارج شود، در صورتي كه به دستور استحاضه رفتار كرده باشد نمازش صحيح است.
(مسأله 1136) كسي كه بياختيار خوابش برده، اگر نداند كه در بين نماز خوابش برده، يا بعد از بايد نمازش را دوباره بخواند.
(مسأله 1137) اگر بداند به اختيار خودش خوابيده و شك كند كه بعد از نماز بوده، يا در بين نماز يادش رفته كه مشغول نماز است وخوابيده نمازش صحيح است.
(مسأله 1138) اگر در حال سجده از خواب بيدار شود و شك كند كه در سجده آخر نماز است، يا در سجده شكر، چنانچه بداند كه بياختيار خوابش برده، بايد آن نماز را دوباره بخواند، و اگر بداند به اختيار خودش خوابيده و احتمال دهد كه از روي غفلت در سجده نماز خوابيده نمازش صحيح است. سوم - از مبطلات نماز آنست كه دستها را به قصد اين كه جزء نماز باشد روي هم بگذارد و اگر به اين قصد نباشد بلكه به عنوان ادب باشد، بنابر احتياط واجب نماز را دوباره بخواند.
(مسأله 1139) هر گاه از روي فراموشي يا ناچاري يا تقيه يا براي كار ديگر مثل خاراندن دست و مانند آن، دستها را روي هم بگذارد اشكال ندارد. (چهارم) از مبطلات نماز آنست كه بعد از خواندن حمد در صورتي كه قصد دعا ننمايد، ويا به قصد اين كه جزء نمازش باشد آمين بگويد ولي اگر فقط به قصد دعا يا اشتباها يا از روي تقيه بگويد، نمازش باطل نميشود. پنجم - از مبطلات نماز آن است كه عمدا يا از روي فراموشي پشت به قبله كند يا به طرف راست يا چپ قبله برگردد، بلكه اگر عمدا به قدري برگردد كه نگويند رو به قبله است، اگر چه به طرف راست يا چپ نرسد نمازش باطل است.
(مسأله 1140) اگر عمدا يا سهوا سر را به قدري بگرداند كه مواجه طرف راست يا چپ قبله يا بيشتر باشد نمازش باطل است، ولي اگر سر را كمي بگرداند كه نگويند روي خود را از قبله برگردانده - عمدا باشد يا اشتباها - نمازش باطل نميشود، واگر به مقداري برگرداند كه بگويند روي خود را از قبله برگردانده است، ولي به حد راست يا چپ قبله نرسيده باشد، در اين صورت چنانچه روگرداندن عمدي باشد نماز باطل است، و اگر سهوي باشد نماز صحيح است. ششم - از مبطلات نماز آنست كه عمدا كلمه اي را بگويد كه يك حرف يا بيشتر باشد اگر چه معني نداشته باشد.
(مسأله 1141) اگر سهوا كلمه اي بگويد كه يك حرف يا بيشتر دارد اگر چه آن كلمه معني داشته باشد نمازش باطل نميشود، ولي لازم است بعد از نماز سجده سهو بجا آورد چنانكه خواهد آمد.
(مسأله 1142) سرفه كردن و آروق زدن و آه كشيدن در نماز اشكال ندارد ولي گفتن آخ و آه و مانند اينها اگر عمدي، باشد نماز را باطل ميكند.
(مسأله 1143) اگر كلمه اي را به قصد ذكر بگويد، مثلا به قصد ذكر بگويد (الله اكبر) و در موقع گفتن آن، صدا را بلند كند كه چيزي را به ديگري بفهماند اشكال ندارد. بلكه اگر به قصد اين كه چيزي به كسي بفهماند كلمه را به قصد ذكر بگويد اشكال ندارد.
(مسأله 1144) خواندن قرآن در نماز، غير از چهار آيه اي كه سجده واجب دارد و در احكام جنابت صفحه (61) گفته شد و نيز دعا كردن در نماز اشكال ندارد. ولي احتياط مستحب آن است كه به غير عربي دعا نكند.
(مسأله 1145) اگر چيزي از حمد و سوره و ذكرهاي نماز را عمدا بدون قصد جزئيت يا احتياطا چند مرتبه بگويد اشكال ندارد.
(مسأله 1146) در حال نماز، انسان نبايد بديگري سلام كند، و اگر ديگري به او سلام كند بنابر احتياط واجب بايد همان طور كه او سلام كرده جواب دهد، مثلا اگر گفته (سلام عليكم) در جواب بگويد (سلام عليكم) ولي در جواب (عليكم السلام) هر صيغه اي كه ميخواهد ميتواند بگويد.
(مسأله 1147) انسان بايد جواب سلام را چه در نماز يا در غير نماز فورا بگويد، و اگر عمدا يا از روي فراموشي جواب سلام را بقدري طول دهد كه اگر جواب بگويد، جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد، نبايد جواب بدهد، و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نيست.
(مسأله 1148) بايد جواب سلام را طوري بگويد كه سلام كننده بشنود ولي اگر سلام كننده كر باشد، يا سلام داده و تند رد شود، چنانچه انسان به طور معمول جواب او را بدهد كافيست.
(مسأله 1149) واجب است نمازگزار جواب سلام را به قصد دعا بگويد، يعني از خداوند عالم براي كسي كه سلام كرده سلامتي بخواهد. بلكه بقصد تحيت نيز بگويد مانعي ندارد.
(مسأله 1150) اگر زن يا مرد نامحرم يا بچه مميز يعني بچه اي كه خوب و بد را ميفهمد به نمازگزار سلام كند، نمازگزار بايد جواب او را بدهد، ولي در سلام زن كه (سلام عليك) بگويد بايد (سلاك عليك) و كاف را زير و زبر و پيش ندهد.
(مسأله 1151) اگر نمازگزار جواب سلام را ندهد اگر چه معصيت كرده ولي نمازش صحيح است.
(مسأله 1152) اگر كسي به نمازگزار غلط سلام كند، بطوري كه سلام حساب نشود، جواب دادن او واجب نيست.
(مسأله 1153) جواب سلام كسي كه از روي مسخره يا شوخي سلام ميكند وجواب سلام مرد و زن غير مسلمان در صورتي كه ذمي نباشند واجب نيست. و اگر ذمي باشند بنابر احتياط واجب به كلمه (عليك) اكتفا شود.
(مسأله 1154) اگر كسي به عده اي سلام كند، جواب سلام او بر همه آنان واجب است ولي اگر يكي از آنان جواب دهد كافيست.
(مسأله 1155) اگر كسي بعده اي سلام كند، و كسي كه سلام كننده قصد سلام دادن به او را نداشته جواب دهد، باز هم جواب سلام او بر آن عده واجب است.
(مسأله 1156) اگر به عده اي سلام كند وكسي كه بين آنها مشغول نماز است شك كند كه سلام كننده قصد سلام كردن به او را هم داشته يا نه، نبايد جواب بدهد. و همچنين است اگر بداند قصد او را هم داشته ولي ديگري جواب سلام را بدهد، اما اگر بداند قصد او را هم داشته و ديگري جواب ندهد، بايد جواب او را بگويد.
(مسأله 1157) سلام كردن مستحب است، و خيلي سفارش شده است كه سواره به پياده و ايستاده به نشسته و كوچكتر به بزرگتر سلام كند.
(مسأله 1158) اگر دو نفر با هم به يكديگر سلام كنند، بنابر احتياط واجب بايد هر يك جواب سلام ديگري را بدهد.
(مسأله 1159) در غير نماز، مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگويد، مثلا اگر كسي گفت ((سلام عليكم)) در جواب بگويد ((سلام عليكم و رحمة الله)). هفتم - از مبطلات نماز خنده با صدا و عمدي است و چنانچه عمدا بي صدا يا سهوا با صدا بخندد، ظاهر اين است كه نمازش اشكال ندارد.
(مسأله 1160) اگر براي جلوگيري از صداي خنده حالش تغيير كند، مثلا رنگش سرخ شود، بهتر آن است كه نمازش را دوباره بخواند. هشتم - از مبطلات نماز آن است كه براي كار دنيا عمدا با صدا گريه كند، و احتياط واجب آن است كه براي كار دنيا بيصدا هم گريه نكند، ولي اگر از ترس خدا يا براي آخرت گريه كند، آهسته باشد يا بلند اشكال ندارد بلكه از بهترين اعمال است. نهم - از مبطلات نماز كاري است كه صورت نماز را به هم بزند، مثل دست زدن و به هوا پريدن ومانند اينها عمدا باشد يا از روي فراموشي، ولي كاري كه صورت نماز را بهم نزند، مثل اشاره كردن با دست اشكال ندارد.
(مسأله 1161) اگر در بين نماز بقدري ساكت بماند كه نگويند نماز ميخواند، نمازش باطل ميشود.
(مسأله 1162) اگر در بين نماز كاري انجام دهد، يا مدتي ساكت شود و شك كند كه نماز بهم خورده يا نه، جائز است نماز را قطع كرده و اعاده نمايد و بهتر اين است كه نماز نماز را تمام كرده و دوباره بخواند. دهم - از مبطلات نماز، خوردن و آشاميدن است، كه اگر در نماز طوري بخورد يا بياشامد كه نگويند نماز ميخواند، عمدا باشد يا از روي فراموشي نمازش باطل ميشود. ولي كسي كه ميخواهد روزه بگيرد، اگر پيش از اذان صبح نماز مستحبي بخواند و تشنه باشد، چنانچه بترسد كه اگر نماز را تمام كند صبح شود، در صورتي كه آب روبروي او در دو سه قدمي باشد ميتواند در بين نماز آب بياشامد، اما بايد كاري كه نماز را باطل ميكند، مثل رو گرداندن از قبله انجام ندهد.
(مسأله 1163) اگر به واسطه خوردن يا آشاميدن عمدي، موالات نماز بهم بخورد، يعني طوري شود كه نگويند نماز را پشت سر هم ميخواند، بنابر احتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند.
(مسأله 1164) اگر در بين نماز، غذائي را كه در دهان يا لاي دندانها مانده فرو ببرد، نمازش باطل نميشود، و نيز اگر كمي قند يا شكر و مانند اينها در دهان مانده باشد و در حال نماز كم كم آب شود و فرو رود اشكال ندارد. يازدهم - از مبطلات نماز، شك در ركعتهاي نماز دو ركعتي يا سه ركعتي، يا در دو ركعت اول نمازهاي چهار ركعتي است، درصورتي كه نمازگزار در حال شك باقي باشد. دوازدهم - از مبطلات نماز آنست كه ركن نماز را عمدا يا سهوا كم كند، يا چيزي را كه ركن نيست عمدا كم نمايد، يا چيزي را عمدا در نماز زياد كند يا ركني را مثل ركوع يا دو سجده از يك ركعت سهوا زياد كند و اما زياد كردن تكبيرة الاحرام سهوا مبطل نماز نيست.
(مسأله 1165) اگر بعد از نماز شك كند كه در بين نماز كاري كه نماز را باطل ميكند انجام داده يا نه، نمازش صحيح است.