اذان و اقامه
(مسأله 925) براي مرد و زن مستحب است پيش از نمازهاي واجب شبانه روزي (يوميه) اذان و اقامه بگويند، و براي نمازهاي ديگر واجب يا مستحب مشروع نيست ولي پيش از نمازهاي واجب غير يوميه مثل نماز آيات در صورتي كه با جماعت بخوانند، مستحب است سه مرتبه بگويند: الصلاة.
(مسأله 926) مستحب است در روز اولي كه بچه بدنيا ميآيد، يا پيش از آن كه بند نافش بيفتد، در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگويند.
(مسأله 927) اذان هيجده جمله است: الله اكبر چهار مرتبه، اشهد ان لا اله إلا الله، أشهد ان محمدا رسول الله، حي علي الصلاة، حي علي الفلاح، حي علي خير العمل، الله اكبر، لا اله إلا الله هر يك دو مرتبه، و اقامه هفده جمله است يعني دو مرتبه الله اكبر از اول اذان و يك مرتبه لا إله إلا الله از آخر آن كم ميشود و بعد از گفتن حي علي خير العمل بايل دو مرتبه قد قامت الصلاة اضافه نمود.
(مسأله 928) اشهد ان عليا ولي الله جزء اذان و اقامه نيست، ولي خوبست بعد از أشهد ان محمدا رسول الله بقصد قربت گفته شود. ترجمه اذان و اقامه الله اكبر يعني خداي تعالي بزرگتر از آنست كه وصف شود، أشهد أن لا إله إلاالله يعني شهادت ميدهم كه خدائي سزاوار پرستش نيست جز خدائي كه يكتا و بي همتا است. أشهد أن محمدا رسول الله يعني شهادت ميدهم كه حضرت محمد بن عبدالله صلي الله عليه وآله پيغمبر و فرستاده خدا است، أشهد أن عليا أمير المؤمنين ولي الله يعني شهادت ميدهم كه حضرت علي عليه الصلاة والسلام أمير مؤمنان وولي
خدا بر همه خلق است. حي علي الصلاة يعني بشتاب براي نماز. حي علي الفلاح يعني بشتاب براي رستگاري. حي علي خير العمل يعني بشتاب براي بهترين كارها كه نماز است. قد قامت الصلاة يعني بتحقيق نماز برپا شد. لا إله إلا الله يعني خدائي سزاوار پرستش نيست مگر خدائي كه يكتا و بي همتا است.
(مسأله 929) بين جمله هاي اذان و اقامه بايد خيلي فاصله نشود و اگر بين آنها بيشتر از معمول فاصله بيندازد، بايد دوباره آنرا از سر بگيرد.
(مسأله 930) اگر در اذان و اقامه صدا در گلو بيندازد، چنانچه غنا شود، يعني بطور آوازخواني كه در مجلس لهو و بازيگري معمول است اذان و اقامه را بگويد، حرام است، و اگر غنا نشود مكروه ميباشد.
(مسأله 931) در دو نماز اذان مشروع نيست: اول نماز عصر در عرفات روز عرفه كه روز نهم ذيحجه است دوم نماز عشاء شب عيد قربان، براي كسي كه در مشعر الحرام باشد، و در اين دو نماز در صورتي اذان ساقط ميشود كه با نماز قبلي هيچ فاصله نشود، يا بين آنها كمي فاصله باشد.
(مسأله 932) اگر براي نماز جماعتي اذان و اقامه گفته باشند، كسي كه با آن جماعت نماز ميخواند، نبايد براي نماز خود اذان و اقامه بگويد.
(مسأله 933) اگر براي خواندن نماز بمسجد رود و ببيند جماعت تمام شده، تا وقتي كه صفها بهم نخورده وجمعيت متفرق نشده ميتواند براي نماز خود اذان واقامه نگويد.
(مسأله 934) در جائي كه عده اي مشغول نماز جماعتند، يا نماز آنان تازه تمام شده وصفها بهم نخورده است، اگر انسان بخواهد فرادي يا با جماعت ديگري كه برپا ميشود نماز بخواند، با شش شرط اذان و اقامه از او ساقط ميشود:
((اول)) آن كه نماز جماعت در مسجد باشد، و اگر در مسجد نباشد، ساقط شدن اذان و اقامه معلوم نيست.
((دوم)) آن كه براي آن نماز، اذان و اقامه گفته باشند.
((سوم)) آن كه نماز جماعت باطل نباشد.
((چهارم)) آن كه نماز او و نماز جماعت در يك جا باشد، پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند، مستحب است اذان و اقامه بگويد.
((پنجم)) آن كه نماز او و نماز جماعت هر دو ادا باشد.
((ششم)) آن كه وقت نماز او و نماز جماعت مشترك باشد، مثلا هر دو نماز ظهر، يا هر دو نماز عصر بخوانند، يا نمازي كه بجماعت خوانده ميشود نماز ظهر باشد، و او نماز عصر بخواند، يا او نماز ظهر بخواند، و نماز جماعت نماز عصر باشد.
(مسأله 935) اگر در شرط سوم از شرطهائي كه در مسأله پيش گفته شد شك كند، يعني شك كند كه نماز جماعت صحيح بوده يا نه، اذان و اقامه از او ساقط است. ولي اگر در يكي از پنج شرط ديگر شك كند مستحب است اذان و اقامه بگويد.
(مسأله 936) كسي كه اذان و اقامه ديگري را بشنود مستحب است هر قسمتي را كه ميشنود آهسته بگويد.
(مسأله 937) كسي كه اذان و اقامه ديگري را شنيده باشد، چه با او گفته باشد يا نه، در صورتي كه بين آن اذان و اقامه و نمازي كه ميخواهد بخواند زياد فاصله نشده باشد، ميتواند براي نماز خود اذان و اقامه نگويد.
(مسأله 938) اگر مرد اذان زن را با قصد لذت بشنود، اذان او ساقط نميشود، بلكه اگر قصد لذت هم نداشته باشد، ساقط نميشود.
(مسأله 939) اذان واقامه نماز جماعت را بايد مرد بگويد، ولي در نماز جماعت زنان اگر زن اذان و اقامه بگويد كافيست.
(مسأله 940) اقامه بايد بعد از اذان گفته شود، و نيز در اقامه معتبر است كه در حال ايستادن و طهارت از حدث ((با وضو يا غسل يا تيمم)) باشد.
(مسأله 941) اگر كلمات اذان واقامه را بدون ترتيب بگويد، مثلا حي علي الفلاح را پيش از حي علي الصلاة بگويد، بايد از جائي كه ترتيب بهم خورده دوباره بگويد.
(مسأله 942) بايد بين اذان و اقامه فاصله ندهد، و اگر بين آنها بقدري فاصله دهد، كه اذاني را كه گفته اذان اين اقامه حساب نشود، مستحب است دوباره اذان را بگويد. و نيز اگر بين اذان و اقامه و نماز بقدري فاصله دهد كه اذان و اقامه آن نماز حساب نشود، مستحب است دوباره براي آن نماز اذان و اقامه بگويد.
(مسأله 943) اذان و اقامه بايد بعربي صحيح گفته شود، پس اگر بعربي غلط بگويد يا بجاي حرفي حرف ديگر بگويد، يا مثلا ترجمه آنرا بفارسي بگويد صحيح نيست.
(مسأله 944) اذان و اقامه بايد بعد از داخل وقت نماز گفته شود و اگر عمدا يا از روي فراموشي پيش از وقت بگويد باطل است.
(مسأله 945) اگر پيش از گفتن اقامه شك كند كه اذان گفته يا نه بايد اذان را بگويد، ولي اگر مشغول اقامه شود و شك كند كه اذان گفته يا نه، گفتن اذان لازم نيست.
(مسأله 946) اگر در بين اذان يا اقامه پيش از آن كه قسمتي را بگويد شك كند كه قسمت پيش از آنرا گفته يا نه، بايد قسمتي را كه در گفتن آن شك كرده بگويد، ولي اگر در حال گفتن قسمتي از اذان يا اقامه شك كند كه آنچه پيش از آنست گفته يا نه، گفتن آن لازم نيست.
(مسأله 947) مستحب است انسان در موقع اذان گفتن، رو بقبله بايستد، وبا وضو يا غسل باشد، و دستها را بگوش بگذارد، و صدا را بلند نمايد و بكشد، و بين جمله هاي اذان كمي فاصله دهد، و بين آنها حرف نزند.
(مسأله 948) مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد و آن را از اذان آهسته تر بگويد، وجمله هاي آنرا بهم نچسباند، ولي باندازه اي كه بين جمله هاي اذان فاصله ميدهد بين جمله هاي اقامه فاصله ندهد.
(مسأله 949) مستحب است بين اذان و اقامه يك قدم بردارد، يا قدري بنشيند، يا سجده كند، يا ذكر بگويد، يا دعا بخواند، يا قدري ساكت باشد، يا حرفي بزند يا دو ركعت نماز بخواند، ولي حرف زدن بين اذان واقامه نماز صبح و نماز خواندن بين اذان و اقامه نماز مغرب مستحب نيست.
(مسأله 950) مستحب است كسي را كه براي گفتن اذان معين ميكنند عادل ووقت شناس و صدايش بلند باشد، و اذان را در جاي بلند بگويد.