ركـوع
(مسأله 1608) در هر ركعت بعد از قرائت بايد به اندازه اي خم شود كه بتواند دست را به زانو بگذارد، و اين عمل را ركوع مي گويند.
(مسأله 1069) اگر به اندازه ركوع خم شود، ولي دستها را به زانو نگذارد اشكال ندارد.
(مسأله 1070) هر گاه ركوع را به طور غير معمول بجا آورد، مثلاً به چپ يا راست خم شود، اگر چه دستهاي او به زانو برسد، صحيح نيست.
(مسأله 1071) خم شدن بايد به قصد ركوع باشد، پس اگر به قصد كار ديگر مثلاً براي كشتن جانوري خم شود، نمي تواند آن را ركوع حساب كند، بلكه بايد بايستد و دوباره براي ركوع خم شود، و به واسطه اين عمل، ركن زياد نشده و نماز باطل نمي شود.
(مسأله 1072) كسي كه دست يا زانوي او با دست و زانوي ديگران فرق دارد، مثلاً دستش خيلي بلند است كه اگر كمي خم شود به زانو مي رسد يا زانوي او پائين تر از مردم ديگر است كه بايد خيلي خم شود تا دستش به زانو برسد، بايد به اندازه معمول خم شود.
(مسأله 1073) كسي كه نشسته ركوع مي كند، بايد به قدري خم شود كه صورتش مقابل زانوها برسد، و بهتر است به قدري خم شود كه صورت نزديك جاي سجده برسد.
(مسأله 1074) بهتر آن است كه در حال اختيار در ركوع، سه مرتبه -سبحان الله- يا يك مرتبه (سُبْحانَ رَبِّي الْعَظِيمِ وَبِحَمْدِه) بگويد و ظاهر اين است كه گفتن هر ذكر كه به اين مقدار باشد كفايت مي كند، ولي در تنگي وقت و در حال ناچاري گفتن يك سبحان الله كافي است.
(مسأله 1075) ذكر ركوع بايد دنبال هم و به عربي صحيح گفته شود. و مستحب است آن را سه يا پنج يا هفت مرتبه بلكه بيشتر بگويد.
(مسأله 1076) در ركوع بايد به مقدار ذكر واجب، بدن آرام باشد و در ذكر مستحب هم آرام بودن بدن در صورتي كه قصد خصوصيت نمايد احوط است.
(مسأله 1077) اگر موقعي كه ذكر واجب ركوع را مي گويد، بي اختيار به قدري حركت كند كه از حال آرام بودن بدن خارج شود، احوط اين است كه بعد از آرام گرفتن بدن، دوباره ذكر را بگويد، ولي اگر كمي حركت كند كه از حال آرام بودن بدن خارج نشود، يا انگشتان را حركت دهد ضرري ندارد.
(مسأله 1078) اگر پيش از آنكه به مقدار ركوع خم شود و بدن آرام گيرد عمداً ذكر ركوع را بگويد، نمازش باطل است.
(مسأله 1079) اگر پيش از تمام شدن ذكر واجب، عمداً سر از ركوع بردارد نمازش باطل است، و اگر سهواً سر بردارد، چنانچه پيش از آنكه از حال ركوع خارج شود، يادش بيايد كه ذكر ركوع را تمام نكرده، بايد در حال آرامي بدن ذكر را بگويد، و اگر بعد از آنكه از حال ركوع خارج شد يادش بيايد نمازش صحيح است.
(مسأله 1080) اگر نتواند به مقدار ذكر در ركوع بماند، احتياط واجب آن است كه بقيه آن را در حال برخواستن بگويد.
(مسأله 1081) اگر بواسطه مرض و مانند آن در ركوع آرام نگيرد، نمازش صحيح است، ولي بايد پيش از آنكه از حال ركوع خارج شود، ذكر واجب را به نحوي كه گذشت بگويد.
(مسأله 1082) هر گاه نتواند به اندازه ركوع خم شود، بايد به چيزي تكيه دهد و ركوع كند، و اگر موقعي هم كه تكيه داده نتواند به طور معمول ركوع كند بنا بر احتياط بايد به هر اندازه مي تواند خم شود و اشاره به ركوع نيز بنمايد، و اگر هيچ نتواند خم، شود بايد براي ركوع با سر اشاره نمايد.
(مسأله 1083) كسي كه براي ركوع بايد با سر اشاره كند، اگر نتواند با سر اشاره كند، بايد به نيت ركوع چشمها را بهم بگذارد و ذكر آن را بگويد و به نيت برخواستن از ركوع چشمها را باز كند، و اگر از اين هم عاجز است بنا بر احتياط در قلب خود نيت ركوع كند و ذكر آن را بگويد.
(مسأله 1084) كسي كه نمي تواند ايستاده ركوع كند، ولي براي ركوع مي تواند در حالي كه نشسته است خم شود، بايد ايستاده نماز بخواند و براي ركوع با سر اشاره نمايد، و احتياط واجب آن است كه نماز ديگري هم بخواند و موقع ركوع آن بنشيند و براي ركوع خم شود.
(مسأله 1085) اگر بعد از رسيدن به حد ركوع و آرام گرفتن بدن سر بردارد و دو مرتبه به اندازه ركوع خم شود، نمازش باطل است.
(مسأله 1086) بعد از تمام شدن ذكر ركوع، بايد راست بايستد و بعد از آنكه بدن آرام گرفت به سجده رود، و اگر عمداً پيش از ايستادن، يا پيش از آرام گرفتن بدن به سجده رود نمازش باطل است.
(مسأله 1087) اگر ركوع را فراموش كند، و پيش از آنكه به سجده برسد يادش بيايد بايد بايستد بعد به ركوع رود، و چنانچه به حال خميدگي به ركوع برگردد نمازش باطل است.
(مسأله 1088) اگر بعد از آنكه پيشاني به زمين رسيد، يادش بيايد ركوع نكرده، بنا بر احتياط لازم است برگردد و ركوع را بعد از ايستادن بجا آورد، و نماز را تمام كند و دو سجده سهو براي سجده زيادي بجا آورد و بعد از آن نماز را اعاده كند و در صورتي كه در سجده دوم يادش بيايد نمازش باطل است.
(مسأله 1089) مستحب است پيش از رفتن به ركوع در حالي كه راست ايستاده تكبير بگويد، و در ركوع زانوها را به عقب دهد، و پشت را صاف نگهدارد، و گردن را بكشد و مساوي پشت نگهدارد، و بين دو قدم را نگاه كند، و پيش از ذكر يا بعد از آن صلوات بفرستد، و بعد از آنكه از ركوع برخاست و راست ايستاده، در حال آرامي بدن بگويد، (سَمِعَ الله لِمَنْ حَمِدَه).
(مسأله 1090) مستحب است در ركوع زنها دست را از زانو بالاتر بگذارند و زانوها را به عقب ندهند.