قرائت
(مسأله 1024) در ركعت اول و دوم نمازهاي واجب يوميه، انسان بايد اول حمد و بعد از آن ـ بنا بر احتياط يك سوره تمام بخواند، و سوره (والضحي والم نشرح) و همچنين سوره (فيل ولإيلاف) در نماز يك سوره حساب مي شود.
(مسأله 1025) اگر وقت نماز تنگ باشد، يا انسان ناچار شود كه سوره را نخواند مثلاً بترسد كه اگر سوره را بخواند، دزد يا درنده يا چيز ديگري به او صدمه بزند، نبايد سوره را بخواند.
(مسأله 1026) اگر عمداً سوره را پيش از حمد بخواند نمازش باطل است و اگر اشتباهاً سوره را پيش از حمد بخواند و در بين آن يادش بيايد، بايد سوره را رها كند، و بعد از خواندن حمد، سوره را از اول بخواند.
(مسأله 1027) اگر حمد و سوره يا يكي از آنها را فراموش كند، و بعد از رسيدن به ركوع بفهمد، نمازش صحيح است.
(مسأله 1028) اگر پيش از آنكه براي ركوع خم شود، بفهمد كه حمد و سوره را نخوانده بايد بخواند و اگر بفهمد سوره را نخوانده بايد فقط سوره را بخواند، ولي اگر بفهمد حمد تنها را نخوانده، بايد اول حمد و بعد از آن دوباره سوره را بخواند، و نيز اگر خم شود و پيش از آنكه به ركوع برسد، بفهمد حمد و سوره يا سوره تنها يا حمد تنها را نخوانده، بايد بايستد و به همين دستور عمل نمايد.
(مسأله 1029) اگر در نماز يكي از چهار سوره اي كه آيه سجده دارد و در مسأله (399) گفته شد عمداً بخواند، بنا بر احتياط نمازش باطل است.
(مسأله 1030) اگر اشتباهاً مشغول خواندن سوره اي شود كه سجده واجب دارد، چنانچه پيش از رسيدن به آيه سجده بفهمد، بايد آن سوره را رها كند و سوره ديگر بخواند، و اگر بعد از خواندن آيه سجده بفهمد، بنا بر احتياط واجب در بين نماز سجده آن را بجا آورد و آن سوره را تمام كند و يك سوره ديگر هم به قصد قربت مطلقه بخواند و بعد از اتمام نماز آن را اعاده كند.
(مسأله 1031) اگر در نماز آيه سجده را گوش دهد نمازش صحيح است، و بنا بر احتياط به سجده اشاره نمايد و بعد از نماز سجده آن را بجا آورد.
(مسأله 1032) در نماز مستحبي خواندن سوره شرط صحّت آن نيست، اگر چه آن نماز بواسطه نذر كردن واجب شده باشد، ولي در بعضي از نمازهاي مستحبي مثل نماز وحشت كه سوره مخصوصي دارد، اگر بخواهد به دستورات آن نماز رفتار كرده باشد، بايد همان سوره را بخواند.
(مسأله 1033) در نماز جمعه و در نماز ظهر روز جمعه مستحب است در ركعت اول بعد از حمد، سوره جمعه و در ركعت دوم بعد از حمد سوره منافقون بخواند و اگر مشغول يكي از اينها شود، بنا بر احتياط واجب نمي تواند آن را رها كند و سوره ديگر بخواند.
(مسأله 1034) اگر بعد از حمد مشغول خواندن سوره -قل هو الله احد- يا سوره -قل يا ايها الكافرون- شود نمي تواند آن را رها كند و سوره ديگر بخواند ولي در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه اگر از روي فراموشي به جاي سوره جمعه و منافقون يكي از آن دو سوره را بخواند مي تواند آن را رها كند و سوره جمعه و منافقون را بخواند و احتياط اين است كه بعد از تجاوز نصف رها ننمايد.
(مسأله 1035) اگر در نماز جمعه يا نماز ظهر روز جمعه عمداً سوره -قل هو الله احد- يا سوره -قل يا ايها الكافرون- بخواند، اگر چه به نصف نرسيده باشد، بنا بر احتياط واجب نمي تواند رها كند و سوره جمعه و منافقون را بخواند.
(مسأله 1036) اگر در نماز غير سوره -قل هو الله احد- و -قل يا ايها الكافرون- سوره ديگري بخواند، تا به نصف نرسيده مي تواند رها كند و سوره ديگر بخواند، و بنا بر احتياط در مابين نصف و دو ثلث رها نكند و پس از اينكه به دو ثلث رسيد رها كردن آن و عدول به سوره ديگر جائز نيست.
(مسأله 1037) اگر مقداري از سوره را فراموش كند، يا از روي ناچاري مثلاً بواسطه تنگي وقت يا جهت ديگر نشود آن را تمام نمايد مي تواند آن سوره را رها كند و سوره ديگر بخواند، اگر چه از دو ثلث هم گذشته باشد يا سوره اي كه مي خواند، -قل هو الله- يا -قل يا ايها الكافرون- باشد.
(مسأله 1038) بر مرد واجب است حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند و بر مرد و زن واجب است حمد و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند.
(مسأله 1039) مرد بايد در نماز صبح و مغرب و عشاء مواظب باشد كه تمام كلمات حمد و سوره حتي حرف آخر آنها را بلند بخواند.
(مسأله 1040) زن مي تواند حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشاء را بلند يا آهسته بخواند، ولي اگر نامحرم صدايش را بشنود بنا بر احتياط واجب آهسته بخواند.
(مسأله 1041) اگر در جائي كه بايد نماز را بلند بخواند، عمداً آهسته بخواند، يا در جائي كه بايد آهسته بخواند، عمداً بلند بخواند نمازش باطل است، ولي اگر از روي فراموشي و ندانستن مسأله باشد صحيح است و اگر در بين خواندن حمد و سوره هم بفهمد اشتباه كرده، لازم نيست مقداري را كه خوانده دوباره بخواند.
(مسأله 1042) اگر كسي در خواندن حمد و سوره بيشتر از معمول صدايش را بلند كند، مثل آنكه آنها را با فرياد بخواند، نمازش باطل است.
(مسأله 1043) انسان بايد نماز را ياد بگيرد كه غلط نخواند، و كسي كه به هيچ قسم نمي تواند صحيح آن را ياد بگيرد، بايد به هر طوري كه مي تواند بخواند و احتياط مستحب آن است كه نماز را به جماعت بجا آورد.
(مسأله 1044) كسي كه حمد و سوره و چيزهاي ديگر نماز را بخوبي نمي داند و مي تواند ياد بگيرد چنانچه وقت نماز وسعت دارد، بايد ياد بگيرد. و اگر وقت تنگ است، در صورتي كه ممكن باشد، بايد نمازش را به جماعت بخواند.
(مسأله 1045) مزد نگرفتن براي ياد دادن واجبات نماز احوط است و مزد گرفتن براي ياد دادن مستحبات آن بدون اشكال جائز است.
(مسأله 1046) اگر يكي از كلمات حمد يا سوره را نداند، يا عمداً آن را نگويد يا بجاي حرفي، حرف ديگر بگويد، مثلاً بجاي (ض ـ ظ) بگويد يا جائي كه بايد بدون زير و زَبَر خوانده شود، زير و زبر بدهد، يا تشديد را نگويد نماز او باطل است.
(مسأله 1047) اگر انسان كلمه اي را كه ياد گرفته صحيح بداند و در نماز همانطور بخواند، و بعد بفهمد غلط خوانده لازم نيست دوباره نماز را بخواند. مگر اينكه در ياد گرفتن آن كوتاهي كرده باشد كه در اين صورت احتياط واجب اعاده در وقت و قضاء در خارج وقت است.
(مسأله 1048) اگر زير و زَبَر كلمه اي را نداند، يا نداند مثلاً كلمه اي به (س) است يا به (ص) بايد ياد بگيرد، و چنانچه دو جور يا بيشتر بخواند مثل آنكه در -اهدنا الصراط المستقيم- صراط را يك مرتبه با سين و يكمرتبه با صاد بخواند نمازش باطل است، ولي اگر آن كلمه اي را كه دو جور خوانده از اذكار باشد، غلط خواندنش از ذكر بودن خارجش نكند نمازش صحيح است.
(مسأله 1049) اگر در كلمه اي واو باشد و حرف قبل از واو در آن كلمه پيش داشته باشد، و حرف بعد از واو در آن كلمه همزه باشد، مثل كلمه -سوء- بنا بر احتياط بايد آن واو را مد بدهد يعني آن را بكشد، و همچنين اگر در كلمه اي -الف- باشد و حرف قبل از الف در آن كلمه زَبَر داشته باشد و حرف بعد از الف در آن كلمه همزه باشد مثل -جاء- بايد الف آن را بكشد. و نيز اگر در كلمه اي -ي-، باشد و حرف پيش از وي، در آن كلمه زير داشته باشد و حرف بعد از -ي- در آن كلمه همزه باشد مثل -جيء- بايد -ي- را با
مد بخواند، و اگر بعد از اين حروف -واو و الف، و ياء- به جاي همزه حرفي باشد كه ساكن است، يعني زير و زَبَر و پيش ندارد باز هم بايد آن سه حرف را با مد بخواند، مثلاً در ولا الضالّين كه بعد از الف لام ساكن است بايد الف آن را با مد بخواند و چنانچه بدستوري كه گفته شد رفتار نكند، احتياط واجب آن
است كه نماز را تمام كند و دوباره بخواند.
(مسأله 1050) احتياط واجب آن است كه در نماز وقف به حركت و وصل به سكون ننمايد، و معناي وقف به حركت آن است كه زير با زَبَر يا پيش آخر كلمه اي را بگويد، و بين آن كلمه و كلمه بعدش فاصله دهد، مثلاً اگر بگويد الرحمن الرحيم را زير بدهد و بعد قدري فاصله دهد و بگويد مالك يوم الدين، و معناي وصل به سكون آن است كه زير يا زَبَر يا پيش كلمه اي را نگويد و آن كلمه را به كلمه بعد بچسباند، مثل آنكه بگويد، الرحمن الرحيم و ميم الرحيم را زير ندهد و فوراً مالك يوم الدين، را بگويد.
(مسأله 1051) در ركعت سوم و چهارم نماز مي تواند فقط يك حمد بخواند يا يك مرتبه تسبيحات اربعه بگويد يعني يك مرتبه بگويد (سُبْحانَ الله وَالْحَمْدُ لِلّه وَلا اِله اِلاَّ الله وَالله اَكْبَرْ) و بهتر آن است كه سه مرتبه بگويد، و مي تواند در يك ركعت حمد و در ركعت ديگر تسبيحات بگويد، و در نماز فرادي بهتر است در هر دو ركعت تسبيحات بخواند. و براي مأموم در نمازهاي جهريه احوط لزومي اختيار تسبيحات است.
(مسأله 1052) در تنگي وقت بايد تسبيحات اربعه را يك مرتبه بگويد.
(مسأله 1053) بر مرد و زن واجب است كه در ركعت سوم و چهارم نماز، حمد يا تسبيحات را آهسته بخوانند.
(مسأله 1054) اگر در ركعت سوم و چهارم حمد بخواند، بنا بر احتياط واجب بسم الله آن را هم آهسته بگويد.
(مسأله 1055) كسي كه نمي تواند تسبيحات اربعه را ياد بگيرد يا درست بخواند بايد در ركعت سوم و چهارم حمد بخواند.
(مسأله 1056) اگر در دو ركعت اول نماز به خيال اينكه دو ركعت آخر است تسبيحات بگويد، چنانچه پيش از ركوع بفهمد، بايد حمد و سوره را بخواند و اگر در ركوع يا بعد از ركوع بفهمد، نمازش صحيح است.
(مسأله 1057) اگر در دو ركعت آخر نماز به خيال اينكه در دو ركعت اول است حمد بخواند، يا در دو ركعت اول نماز با اينكه گمان مي كرده در دو ركعت آخر است حمد بخواند چه پيش از ركوع بفهمد چه بعد از آن نمازش صحيح است.
(مسأله 1058) اگر در ركعت سوم و چهارم مي خواست حمد بخواند تسبيحات به زبانش آمد، يا مي خواست تسبيحات بخواند حمد به زبانش آمد، بايد آن را رها كند و دوباره حمد يا تسبيحات را بخواند، ولي اگر عادتش خواندن چيزي بوده كه به زبانش آمده، مي تواند همان را تمام كند و نمازش صحيح است.
(مسأله 1059) كسي كه عادت دارد، در ركعت سوم و چهارم تسبيحات بخواند، اگر از عادت خود غفلت نمايد و به قصد اداء وظيفه مشغول خواندن حمد شود كفايت مي كند، و لازم نيست دوباره حمد يا تسبيحات را بخواند.
(مسأله 1060) در ركعت سوم و چهارم مستحب است، بعد از تسبيحات استغفار كند، مثلاً بگويد (اَسْتَغْفِرُ الله رَبِّي وَاَتُوبُ اِلَيْه) يا بگويد (اَللّهمَّ اغْفِرْلِي) و اگر نمازگزار پيش از خم شدن براي ركوع اگر چه مشغول گفتن استغفار يا بعد از فراغ از آن باشد، شك كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه، بايد حمد يا تسبيحات را بخواند.
(مسأله 1061) اگر در ركوع ركعت سوم يا چهارم شك كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه، بايد به شك خود اعتنا نكند. و اگر پيش از رسيدن به حد ركوع شك كند لازم است برگردد و حمد يا تسبيحات را بخواند.
(مسأله 1602) هر گاه شك كند كه آيه يا كلمه اي را درست گفته يا نه، مثلاً شك كند كه قل هو الله احد را درست گفته يا نه، مي تواند به شك خود اعتنا نكند. ولي اگر احتياطاً آن آيه يا كلمه را دوباره به طور صحيح بگويد اشكال ندارد و اگر چند مرتبه هم شك كند، مي تواند چند بار بگويد اما اگر به وسواس برسد و باز هم بگويد، بنا بر احتياط مستحب نمازش را دوباره بخواند.
(مسأله 1063) مستحب است در ركعت اول پيش از خواندن حمد بگويد (اَعُوذُ بِالله مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمْ) و در ركعت اول و دوم نماز ظهر و عصر بسم الله را بلند بگويد و حمد و سوره را شمرده بخواند، و در آخر هر آيه وقف كند، يعني آن را به آيه بعد نچسپاند، و در حال خواندن حمد و سوره به معناي آيه توجه داشته باشد، و اگر نماز را به جماعت مي خواند بعد از تمام شدن حمد امام، و اگر فرادي مي خواند، بعد از آنكه حمد خودش تمام شد، بگويد (اَلْحَمْدُ لِلّه رَبِّ الْعالَمِينْ) و بعد از خواندن سوره قل هو الله احد، يك يا دو، يا سه مرتبه (كَذلِكَ الله رَبِّي)، يا سه مرتبه (كَذلِكَ الله رَبُّنا) بگويد، و بعد از خواندن سوره كمي صبر كند بعد تكبير پيش از ركوع را بگويد، يا قنوت را بخواند.
(مسأله 1064) مستحب است در تمام نمازها در ركعت اول، سوره انا انزلنا و در ركعت دوم، سوره قل هو الله احد را بخواند.
(مسأله 1065) مكروه است انسان در تمام نمازهاي يك شبانه روز سوره قل هو الله احد را نخواند.
(مسأله 1066) خواندن سوره قل هو الله احد به يك نفس مكروه است.
(مسأله 1067) سوره اي را كه در ركعت اول خوانده مكروه است در ركعت دوم بخواند، ولي اگر سوره -قل هو الله احد- را در هر دو ركعت بخواند مكروه نيست.