احكام وقت نماز
(مسئله749) موقعي انسان مي تواند مشغول نماز شود, كه يقين كند وقت داخل شده است, يا دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند, بلكه به اذان شخصي كه وقت شناس و مورد اطمينان باشد يا به خبر دادن او بدخول وقت نيز مي توان اكتفا نمود.

(مسئله750) اگر بواسطه ابر يا غبار، نتواند در اول وقت نماز به داخل شدن وقت يقين كند، چنانچه گمان داشته باشد كه وقت داخل شده، مي تواند مشغول نماز شود، ولي در چيزهايي كه مسبت به شناختن وقت مانع شخصي باشد مثل نابينائي و در زندان بودن، احتياط واجب آن است كه نماز را تأخير بيندازد تا يقين يا اطمينان كند كه وقت داخل شده است.

(مسئله751) اگر به يكي از راههاي گذشته براي انسان ثابت شود كه وقت نماز شده و مشغول نماز شود, و در بين نماز بفهمد كه هنوز وقت داخل نشده، نماز او باطل است, و همچنين است اگر بعد از نماز بفهمد كه تمام نماز را پيش از وقت خوانده, ولي اگر در بين نماز بفهمد وقت داخل شده يا بعد از نماز بفهمد كه در بين نماز وقت داخل شده بود نماز او صحيح است.

(مسئله752) اگر انسان ملتفت نباشد كه بايد با يقين به داخل شدن وقت, مشغول نماز شود, چنانچه بعد از نماز بفهمد كه تمام نماز را در وقت خوانده, نماز او صحيح است, و اگر بفهمد نماز را پيش از وقت خوانده يا نفهمد كه در وقت خوانده يا پيش از وقت, نمازش باطل است, بلكه اگر بعد از نماز بفهمد كه در بين نماز وقت داخل شده است, احتياط واجب آن است كه دوباره آن نماز را بخواند.

(مسئله753) اگر يقين كند وقت داخل شده و مشغول نماز شود, و در بين نماز شك كند كه وقت داخل شده يا نه, نماز او باطل است؛ ولي اگر در بين نماز يقين داشته باشد كه وقت داخل شده, و شك كند كه آنچه از نماز خوانده در وقت بوده يا نه، نمازش صحيح است.

(مسئله754) اگر وقت نماز به قدري تنگ است, كه بواسطه بجا آوردن بعضي از كارهاي مستحب نماز, مقداري از آن بعد از وقت خوانده مي شود بايد آن مستحب را بجا نياورد؛ مثلاً اگر بواسطه خواندن قنوت مقداري از نماز بعد از وقت خواند مي شود, بايد قنوت را نخواند.

(مسئله755) كسي كه به اندازه خواندن يك ركعت نماز وقت دارد, بايد نماز را به نيت اداء بخواند, ولي نبايد عمداً نماز را تا اين وقت تاخير بيندازد.

(مسئله756) كس كه مسافر نيست, اگر تا غروب آفتاب به اندازه خواندن پنج ركعت نماز وقت دارد, بايد نماز ظهر و عصر هر دو را بخواند, و اگر كمتر وقت دارد بايد فقط نماز عصر را بخواند, و بعداً نماز ظهر را قضا كند, و همچنين اگر تا نصف شب به اندازه خواندن پنج ركعت وقت دارد, بايد نماز مغرب و عشا را بخواند, و اگر كمتر وقت دارد بايد فقط عشا را بخواند و بعداً مغرب را بجا آورد.

(مسئله757) كسي كه مسافر است اگر تا غروب آفتاب به اندازه خواندن سه ركعت نماز وقت دارد, بايد نماز ظهر و عصر را بخواند, و اگر كمتر وقت دارد, بايد فقط عصر را بخواند, و بعداً نماز ظهر را قضا كند, و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن چهار ركعت نماز وقت دارد, بايد نماز مغرب و عشا را بخواند و اگر كمتر وقت دارد بايد نماز عشا را بخواند و بعداً مغرب را بجا آورد، و چنانچه بعد از خواندن عشا معلوم شود كه از وقت به مقدار يك ركعت يا بيشتر به نصف شب مانده است, بايد فوراً نماز مغرب را به نيت ادا بجا آورد.

(مسئله758) مستحب است انسان نماز را در اول وقت آن بخواند و راجع به آن خيلي سفارش شده است و هر چه به اول وقت نزديك تر باشد بهتر است، مگر آنكه تاخير آن از جهتي بهتر باشد, مثلاً صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند.

(مسئله759) هرگاه انسان عذري دارد كه اگر بخواهد در اول وقت نماز بخواند, ناچار است با تيمم نماز بخواند, چنانچه بداند عذر او تا آخر وقت باقي است مي تواند در اول وقت نماز بخواند, ولي اگر احتمال دهد كه عذر او از بين مي رود، بايد صبر كند تا عذرش برطرف شود و چنانچه عذر او برطرف نشد, در آخر وقت نماز بخواند, و لازم نيست به قدري صبر كند كه فقط بتواند كارهاي واجب نماز را انجام دهد, بلكه اگر براي مستحبات نماز نيز مانند اذان و اقامه و قنوت اگر وقت دارد مي تواند تيمم كند، و نماز را با آن مستحبات بجا آورد.

(مسئله760) كسي كه مسائل نماز و شكيات و سهويات را نمي داند و احتمال مي دهد كه يكي از اينها در نماز پيش آيد, بايد براي ياد گرفتن اينها نماز را از اول وقت تاخير بيندازد, ولي اگر اطمينان دارد كه نماز را بطور صحيح تمام مي كند، مي تواند در اول وقت مشغول نماز شود, پس اگر در نماز مسئله اي كه حكم آنرا نمي داند پيش نيايد, نماز او صحيح است, و اگر مسئله اي كه حكم آنرا نمي داند پيش آيد, جايز است به يكي از دو طرفي كه احتمال مي دهد عمل نمايد و نماز را تمام كند؛ ولي بعد از نماز بايد مسئله را بپرسد كه اگر نمازش باطل بوده, دوباره بخواند, و اگر صحيح بوده اعاده لازم نيست.

(مسئله761) اگر وقت نماز وسعت دارد و طلب كار هم طلب خود را مطالبه مي كند, در صورتيكه ممكن است, بايد اول قرض خود را بدهد, بعد نماز بخواند, و همچنين است اگر كار واجب ديگري كه بايد فوراً آنرا بجا آورد پيش آمد كند؛ مثلاً ببيند مسجد نجس است بايد اول مسجد را تطهير كند, بعد نماز بخواند, و چنانچه در هر دو صورت اول نماز بخواند معصيت كرده, ولي نماز او صحيح است.
[1]) ظهر شرعي عبارت از گذشتن نصف روز است، مثلاً اگر روز دوازده ساعت باشد پس از گذشتن شش ساعت از طلوع آفتاب ظهر شرعي است و اگر روز سيزده ساعت باشد پس از گذشتن سيزده ساعت و نيم از طلوع آفتاب ظهر شرعي است و اگر روز يازده ساعت باشد پس از گذشتن پنج ساعت و نيم از طلوع آفتاب ظهر شرعي است و ظهر شرعي ه عبارت از گذشتن نصف از طلوع آفتاب يا غروب آن است در بعضي از مواقع سال، چند دقيقه پيش از ساعت دوازده (به ساعت ظهر كوك) و گاهي چند دقيقه بعد از ساعت دوازده است.

[2]) بنا براين تقريباً يازده ساعت و يك ربع بعد از ظهر شرعي، آخر وقت نماز مغرب و عشا است.