شرايط وضو

شرط اوّل: آب وضو پاك باشد.
شرط دوّم: مطلق باشد.
مسأله - وضو با آب نجس و آب مضاف باطل است، گرچه انسان نجس بودن يا مضاف بودن آن را نداند يا فراموش كرده باشد، و اگر با آن وضو نمازي هم خوانده باشد، بايد آن نماز را دوباره با وضوي صحيح بخواند.
مسأله - اگر غير از آب گل آلود و مضاف آب ديگري براي وضو ندارد، چنانچه وقت نماز تنگ است بايد تيمّم كند و اگر وقت دارد بايد صبر كند تا آب صاف شود بعد وضو بگيرد.
شرط سوّم: آب وضو بنابر احتياط بايد مباح باشد.
مسأله - وضو با آب غصبي و آبي كه معلوم نيست صاحب آن راضي است يا نه حرام است، امّا اگر سابقاً راضي بوده و انسان نمي داند از رضايتش برگشته يا نه، حرام نيست، و اگر آب وضو در جاي غصبي بريزد، وضو اشكال ندارد.
مسأله - وضو گرفتن از آب مسجدي كه انسان نمي خواهد در آن نماز بخواند و آب تيمچه ها و مسافرخانه ها و مدرسه ها براي كساني كه ساكن آنجا نيستند، اگر معمولاً ساير افراد هم از آب آنها استفاده مي كنند اشكال ندارد و در غير اين صورت حرام است و موجب ضمان آب مي باشد.
مسأله - وضو گرفتن و تصرّفات جزيي در نهرهاي بزرگ يا كوچك اشكال ندارد گرچه صاحبان آنها راضي نباشند يا صغير و مجنون باشند.
مسأله - اگر فراموش كند آب غصبي است و با آن وضو بگيرد صحيح است گرچه خودش آب را غصب كرده باشد.
شرط چهارم و پنجم: ظرف آب وضو بايد مباح بوده و از طلا يا نقره نباشد.
مسأله - اگر آب وضو در ظرف غصبي يا طلا يا نقره باشد و غير از آن آبي نداشته باشد بايد تيمّم كند، و اگر وضو بگيرد وضوي او صحيح است گرچه معصيت كرده است.
مسأله - اگر در حوضي كه مثلاً يك آجر يا يك سنگ آن غصبي است وضو بگيرد صحيح است ولي اگر وضوي او تصرّف در غصب حساب شود گناهكار است.
مسأله - اگر در صحن يكي از امامان يا امامزادگان كه سابقاً قبرستان بوده حوض يا نهري بسازند، چنانچه انسان نداند كه زمين صحن را براي قبرستان وقف كرده اند، وضو گرفتن در آن حوض و نهر اشكال ندارد.
شرط ششم: اعضاي وضو موقع شستن و مسح كردن پاك باشد.
مسأله - اگر پيش از تمام شدن وضو جايي را كه شسته يا مسح كرده نجس شود وضو صحيح است.
مسأله - اگر غير از اعضاي وضو جايي از بدن نجس باشد وضو صحيح است ولي اگر مخرج را از بول يا غائط تطهير نكرده باشد بهتر آن است كه اوّل آن را تطهير كند بعد وضو بگيرد.
مسأله - اگر يكي از اعضاي وضو نجس باشد و بعد از وضو شك كند كه پيش از وضو آنجا را آب كشيده يا نه، چه در موقع وضو ملتفت پاك بودن و نجس بودن آنجا بوده يا نبوده، يا شك دارد كه ملتفت بوده يا نبوده، وضوي او صحيح است و در هر صورت جايي را كه نجس بوده بايد آب بكشد.
مسأله - اگر در صورت يا دستها بريدگي يا زخمي است كه خون آن بند نمي آيد و آب براي آن ضرر ندارد، بايد در آب كر يا جاري فرو برد و قدري فشار دهد كه خون بند بيايد بعد به نيّت وضوي ارتماسي بيرون بياورد.
شرط هفتم: وقت براي وضو و نماز كافي باشد.
مسأله - هرگاه وقت به قدري تنگ باشد كه اگر وضو بگيرد تمام نماز يا مقداري از آن بعد از وقت خوانده مي شود، بايد تيمّم كند، ولي اگر براي وضو و تيمّم يك اندازه وقت لازم باشد بايد وضو بگيرد.
مسأله - كسي كه در تنگي وقت نماز بايد تيمّم كند اگر وضو بگيرد صحيح است چه براي آن نماز وضوبگيرد يا براي كار ديگر، گرچه معصيت كرده است.
شرط هشتم: به قصد قربت يعني براي انجام فرمان خداوند عالم وضو بگيرد و اگر براي خنك شدن يا به قصد ديگري وضو بگيرد باطل است.
مسأله - لازم نيست نيّت وضو را به زبان بگويد يا از قلب خود بگذراند ولي بايد در تمام وضو متوجّه باشد كه وضو مي گيرد، به طوري كه اگر از او بپرسند چه مي كني بگويد وضو مي گيرم.
شرط نهم: وضو را به ترتيبي كه گفته شد بجا آورد يعني اوّل صورت و بعد دست راست و بعد دست چپ را بشويد و بعد از آن سر و بعد پاها را مسح نمايد، و بايد پاي راست را پيش از پاي چپ مسح كند، و اگر به اين ترتيب وضو نگيرد باطل است.
شرط دهم: كارهاي وضو را پشت سر هم انجام دهد.
مسأله - اگر بين كارهاي وضو به قدري فاصله شود كه وقتي مي خواهد جايي را بشويد يا مسح كند رطوبت جاهايي كه پيش از آن شسته يا مسح كرده خشك شده باشد وضو باطل است.
مسأله - اگر كارهاي وضو را پشت سر هم بجا آورد ولي به واسطه گرماي هوا ياحرارت زياد بدن و مانند اينها رطوبت خشك شود وضوي او صحيح است.
مسأله - راه رفتن در بين وضو اشكال ندارد، پس اگر بعد از شستن صورت و دستها چند قدم راه برود و بعد سر و پا را مسح كند وضوي او صحيح است.
شرط يازدهم: شستن صورت و دستها و مسح سر و پاها را خود انسان انجام دهد، و اگر ديگري او را وضو دهد، يا در رساندن آب به صورت و دستها و مسح سر و پاها به او كمك نمايد، وضو باطل است.
مسأله - كسي كه نمي تواند وضو بگيرد بايد نايب بگيرد كه او را وضو دهد و چنانچه مزد هم بخواهد، در صورتي كه بتواند بايد بدهد، ولي بايد خود او نيّت وضو كند و با دست خود مسح نمايد و اگر نمي تواند بايد نايبش دست او را بگيرد و به جاي مسح او بكشد، و اگر اين هم ممكن نيست بايد از دست او رطوبت بگيرند و با آن رطوبت، سر و پاي او را مسح كنند.
مسأله - هر كدام از كارهاي وضو را كه مي تواند به تنهايي انجام دهد، نبايد در آن كمك بگيرد.
شرط دوازدهم: استعمال آب براي او مانعي نداشته باشد.
مسأله - كسي كه مي ترسد اگر وضو بگيرد مريض شود يا اگر آب را به مصرف وضو برساند تشنه بماند نبايد وضو بگيرد، ولي اگر وضو بگيرد وضوي او صحيح است، گرچه احتمال دهد يا يقين داشته باشد كه براي او ضرر دارد.
شرط سيزدهم: در اعضاي وضو مانعي از رسيدن آب نباشد.
مسأله - اگر مي داندچيزي به اعضاي وضوچسبيده ولي شك دارد كه از رسيدن آب جلوگيري مي كند يا نه، بايد آن را بر طرف كند يا آب را به زير آن برساند.
مسأله - اگر زير ناخن چرك باشد، وضو اشكال ندارد، ولي اگر ناخن را بگيرند بايد براي وضو آن چرك را بر طرف كنند و نيز اگر ناخن بيشتر از معمول بلند باشد، بايد چرك زير مقداري را كه از معمول بلندتر است بر طرف نمايند.
مسأله - اگر در صورت و دستها و جلوي سر و روي پاها به واسطه سوختن يا چيز ديگر برآمدگي پيدا شود، شستن و مسح روي آن كافي است. و چنانچه سوراخ شود رساندن آب، به زير پوست لازم نيست، بلكه اگر پوست يك قسمت آن كنده شود، لازم نيست آب را به زير قسمتي كه كنده نشده برساند ولي چنانچه پوستي كه كنده شده گاهي به بدن مي چسبد و گاهي بلند مي شود بايد آن را قطع كند يا آب را به زير آن برساند.
مسأله - اگر انسان شك كند كه به اعضاي وضوي او چيزي چسبيده يا نه، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد مثل آنكه بعد از گل كاري شك كند گل به دست او چسبيده يا نه، بايد وارسي كند يا به قدري دست بمالد كه اطمينان پيدا كند كه اگر بوده بر طرف شده يا آب به زير آن رسيده است.
مسأله - جايي را كه بايد شست و مسح كرد هر قدر چرك باشد اگر چرك آن مانع از رسيدن آب به بدن نباشد اشكال ندارد. و همچنين است اگر بعد از گچ كاري و مانند آن چيز سفيدي كه جلوگيري از رسيدن آب به پوست نمي نمايد بر دست بماند، ولي اگر شك كند كه با بودن آنها آب به بدن مي رسد يا نه، بايد آنها را برطرف كند.
مسأله - اگر پيش از وضو بداند كه در بعضي از اعضاي وضو مانعي از رسيدن آب هست و بعد از وضو شك كند كه در موقع وضو آب را به آنجا رسانده يا نه، گرچه بداند در موقع وضو ملتفت آن مانع نبوده وضوي او صحيح است.
مسأله - اگر در بعضي از اعضاي وضو مانعي باشد كه گاهي آب به خودي خود زير آن مي رسد و گاهي نمي رسد و انسان بعد از وضو شك كند كه آب زير آن رسيده يا نه، گرچه بداند موقع وضو ملتفت رسيدن آب به زير آن نبوده لازم نيست دوباره وضو بگيرد.
احكام فقهي / احكام وضو
مسأله - اگر بعد از وضو چيزي كه مانع از رسيدن آب است در اعضاي وضو ببيند و نداند موقع وضو بوده يا بعد پيدا شده گرچه بداند كه در وقت وضو ملتفت آن مانع نبوده، وضوي او صحيح است.