وضو
مسأله - در وضو واجب است صورت و دستها را بشويند و جلوي سر و روي پاها را مسح كنند.
مسأله - در ازاي صورت را بايد از بالاي پيشاني - جايي كه موي سر بيرون مي آيد - تا آخر چانه شست، و پهناي آن به مقداري كه بين انگشت وسط و شَست قرار مي گيرد بايد شسته شود، و اگر مختصري از اين مقدار را نشويد وضو باطل است، و براي آنكه يقين كند اين مقدار كاملاً شسته شده بايد كمي اطراف آن را هم بشويد.
مسأله - اگر صورت يا دست كسي كوچكتر يا بزرگتر از معمول مردم باشد بايد ملاحظه كند كه مردمان معمولي تا كجاي صورت خود را مي شويند، او هم تا همانجا را بشويد و اگر دست و صورتش هر دو بر خلاف معمول باشد ولي با هم متناسب باشند لازم نيست ملاحظه معمول را بكند بلكه به دستوري كه در مسأله پيش گفته شد وضو بگيرد، و نيز اگر در پيشاني او مو روئيده يا جلوي سرش مو ندارد بايد به اندازه معمول پيشاني را بشويد.
مسأله - اگر احتمال دهد چرك يا چيز ديگري در ابروها و گوشه هاي چشم و لب او هست كه نمي گذارد آب به آنها برسد. چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد، بايد پيش از وضو وارسي كند كه اگر هست برطرف نمايد.
مسأله - اگر پوست صورت از لاي مو پيدا باشد بايد آب را به پوست برساند و اگر پيدا نباشد شستن مو كافي است، و رساندن آب به زير آن لازم نيست.
مسأله - اگر شك كند كه پوست صورت از لاي مو پيداست يا نه، بايد مو را بشويد و آب را به پوست هم برساند.
مسأله - شستن توي بيني و مقداري از لب و چشم كه در وقت بستن ديده نمي شود واجب نيست، ولي براي آنكه يقين كند از جاهايي كه بايد شسته شود چيزي باقي نمانده، واجب است مقداري از آنها را هم بشويد، و كسي كه نمي دانسته بايد اين مقدار را بشويد اگر نداند در وضوهايي كه گرفته اين مقدار را شسته يا نه، نمازهايي كه خوانده صحيح است.
مسأله - بايد صورت و دستها را از بالا به پايين شست و اگر از پايين به بالا بشويد وضو باطل است.
مسأله - اگر دست را تر كند و به صورت و دستها بكشد، چنانچه تري دست به قدري باشد كه به واسطه كشيدن دست، آب كمي بر آنها جاري شود كافي است.
مسأله - بعد از شستن صورت بايد دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتها بشويد.
مسأله - براي آنكه يقين كند آرنج را كاملاً شسته بايد مقداري بالاتر از آرنج را هم بشويد.
مسأله - كسي كه پيش از شستن صورت دستهاي خود را تا مچ شسته، در موقع وضوبايد تا سر انگشتان رابشويد و اگرفقط تا مچ را بشويد وضوي او باطل است.
مسأله - در وضو شستن صورت و دستها مرتبه اوّل واجب و مرتبه دوّم جايز و مرتبه سوّم و بيشتر از آن حرام مي باشد، ولي در غير دست چپ وضو باطل نيست. و اينكه كدام شستن، اوّل يا دوّم يا سوّم است مربوط به قصد كسي است كه وضو مي گيرد، پس اگر به قصد شستن مرتبه اوّل مثلاً ده مرتبه آب بريزد، اشكال ندارد و همه آنها شستن اوّل حساب مي شود.
مسأله - بعد از شستن هر دو دست بايد جلوي سر را با تري آب وضو كه در دست راست مانده از بالا به پايين مسح نمايد.
مسأله - يك قسمت از چهار قسمت سر كه مقابل پيشاني است جاي مسح مي باشد، و هر جاي اين قسمت را به هر اندازه مسح كند كافي است، گرچه بهتر آن است كه از درازا به اندازه درازاي يك انگشت و از پهنا به اندازه پهناي سه انگشت بسته مسح نمايد.
مسأله - لازم نيست مسح سر بر پوست آن باشد بلكه بر موي جلوي سر هم صحيح است. ولي كسي كه موي جلوي سر او به اندازه اي بلند است كه اگر مثلاً شانه كند به صورتش مي ريزد، يا به جاهاي ديگر سر مي رسد، بايد بيخ موها را مسح كند يا فرق سر را باز كرده پوست سر را مسح نمايد، و اگر موهايي را كه به صورت مي ريزد يا به جاهاي ديگر سر مي رسد جلوي سر جمع كند و بر آنها مسح نمايد، يا بر موي جاهاي ديگر سر، كه جلوي آن آمده مسح كند باطل است.
مسأله - بعد از مسح سر بايد با تري آب وضو كه در دست مانده روي پاها را از سر يكي از انگشتها تا برآمدگي روي پا مسح كند و بهتر آن است كه تا آخر پا را مسح نمايد.
مسأله - پهناي مسح پا به هر اندازه باشد كافي است، ولي بهتر آن است كه به اندازه پهناي سه انگشت بسته مسح نمايد، و بهتر از آن، مسح تمام روي پا مي باشد.
مسأله - اگر در مسح پا همه دست را روي پابگذارند و كمي بكشندصحيح است.
مسأله - در مسح سر و روي پا بايد دست را روي آنها بكشند و اگر دست را نگه دارد و سر يا پا را به آن بكشد وضو باطل است، ولي اگر موقعي كه دست را مي كشد سر يا پا مختصري حركت كند اشكال ندارد.
مسأله - جاي مسح بايد خشك باشد، و اگر به قدري تر باشد كه رطوبت كف دست به آن اثر نكند مسح باطل است. ولي اگر تري آن به قدري كم باشد، كه به رطوبتي كه بعد از مسح در آن ديده مي شود بگويند فقط از تري كف دست است اشكال ندارد.
مسأله - اگر براي مسح رطوبتي در كف دست نمانده باشد نمي تواند دست را با آب خارج تر كند بلكه بايد از اعضاي ديگر وضو رطوبت بگيرد و با آن مسح نمايد.
مسأله - اگر رطوبت كف دست فقط به اندازه مسح سر باشد بايد سر را با همان رطوبت مسح كند و براي مسح پاها از اعضاي ديگر وضو رطوبت بگيرد.
مسأله - مسح كردن از روي جوراب و كفش باطل است، ولي اگر به واسطه سرماي شديد يا ترس از دزد و درنده و مانند اينها نتواند كفش يا جوراب را بيرون آورد، مسح كردن بر آنها اشكال ندارد، و اگر روي كفش نجس باشد بايد چيز پاكي بر آن بيندازد و بر آن چيز مسح كند.
مسأله - اگر روي پا نجس باشد و نتواند براي مسح، آن را آب بكشد بايد تيمّم نمايد.
مسأله - انسان مي تواند صورت و دستها را به قصد وضو در آب فرو برد، يا آنها را در آب فرو برد و به قصد وضو بيرون آورد.
مسأله - در وضوي ارتماسي هم بايد صورت و دستها از بالا به پايين شسته شود پس اگر وقتي كه صورت و دستها را در آب فرو مي برد قصد وضو كند بايد صورت را از طرف پيشاني و دستها را از طرف آرنج در آب فرو برد و اگر موقع بيرون آوردن از آب قصد وضو كند، بايد صورت را از طرف پيشاني و دستها را از طرف آرنج بيرون آورد.
مسأله - اگر وضوي بعضي از اعضا را ارتماسي و بعضي را غير ارتماسي انجام دهد اشكال ندارد، و همچنين مي تواند قسمتي از يك عضو را ارتماسي و قسمتي را غير ارتماسي انجام دهد.
مسأله - كسي كه وضو مي گيرد مستحبّ است موقعي كه نگاهش به آب مي افتدبگويد:
»بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ الْحَمْدُللَّهِِ الَّذي جَعَلَ الْماءَ طَهُورَاً وَ لَمْ يَجْعَلْهُ نَجِساً«.
] - به نام خداوند و به وسيله او، و حمد براي خداوندي است كه آب را پاكيزه قرار داد و آن را نجس قرار نداد. [
و موقعي كه پيش از وضو دست خود را مي شويد بگويد:
»اَللَّهُمَّ اجْعَلْني مِنَ التَّوَّابينَ وَاجْعَلْني مِنَ المُتطَهِّرين«.
] - خداوندا مرا از توبه كنندگان و پاكيزه گان قرار ده. [
و در وقت مضمضه كردن يعني آب در دهان گردانيدن بگويد:
»اَللَّهُمَّ لَقِّني حُجَّتي يَوْمَ اَلْقاكَ وَ اَطْلِقْ لِسانِي بِذِكْرِكَ«.
] - پروردگارا در روزي كه به حضور تو نائل مي شوم مرا با حجّت و دليل خويش مواجه گردان و زبانم را به ذكر خودت گويا فرما. [
و در وقت استنشاق يعني آب در بيني كردن بگويد:
»اَللَّهُمَّ لاتُحَرِّمْ عَلَيَّ ريْحَ الْجَنَّة وَاجْعَلْني مِمَّنْ يَشُمُّ رِيْحَها وَ رَوْحَها و طيبَها«.
] - بار الها رايحه بهشت را بر من حرام مگردان و مرا از كساني قرار ده كه رايحه بهشت و دلفزايي و عطر آن را درك مي كند. [
و موقع شستن صورت بگويد:
»اَللَّهُمَّ بَيِّضْ وَجْهي يَوْمَ تَسْوَدُّ فيه الْوُجُوهُ وَ لا تُسَوِّدْ وَجْهي يَوْمَ تَبْيَضُّ فيه الْوُجُوه«.
] - خداوندا سفيد گردان روي مرا در روزي كه بسياري از صورتها سياه مي شود و سياه مگردان روي مرا در روزي كه بسياري از وجوه سفيد مي گردد. [
و در وقت شستن دست راست بخواند:
»اَللَّهُمَّ اَعْطِني كِتابي بِيَمني وَ الْخُلْدَ في الْجَنانِ بِيَساري وَ حاسِبْني حِساباً يَسيراً«.
] - خداوندا نامه عمل مرا به دست راستم عطا فرما و جاودانگي در بهشت را به دست چپم عطا فرما و محاسبه مرا محاسبه اي آسان مقرر فرما. [
و موقع شستن دست چپ بگويد:
»اَللَّهُمَّ لا تُعْطِني كِتابي بِشِمالي وَ لا مِنْ وَراءِ ظَهْري وَ لا تَجْعَلْها مَغْلُولَةً اِلي عُنُقي وَ اَعُوذُ بِكَ مِنْ مُقَطَّعاتِ النّيرانِ«.
] - پروردگارا نامه عمل مرا در دست چپم و از پشت سرم قرار مده و آن را همچون بار گراني بر گردانم مگذار و من به تو پناه مي برم از تكّه پاره هاي آتش. [
و موقعي كه سر را مسح مي كند بگويد:
»اَللَّهُمَّ غَشِّني بِرَحْمَتِكَ وَ بَرَكاتِكَ و عَفْوِكَ«.
] - بار الها مرا به مهرباني خود و به فزوني هاي خود و به بخشش خود، آغشته فرما. [
و در وقت مسح پا بخواند:
»اَللَّهُمَّ ثَبِّتْني علي الصِّراطِ يَوْمَ تَزِلُّ فيهِ الأَقْدامُ وَ اجْعَلْ سَعْيي في ما يُرْضيكَ عَنّي يا ذَاالجَلالِ وَالْاِكْرام«.
] - خداوندا در روزي كه در آن روز، قدمها مي لغزد، مرا بر صراط ثابت قدم بدار و كوشش مرا در آن راهي قرار ده كه موجب رضايت تو از من مي باشد اي صاحب بزرگي و بزرگواري. [