شرط هشتم
آن كه بحدّ ترخّص برسد يعني از وطنش يا جايي كه قصد كرده ده روز آنجا بماند، به قدري دور شود كه ديوار شهر را نبيند وصداي اذان آن را نشنود ولي بايد در هوا غبار يا چيز ديگر نباشد كه از ديدن ديوار وشنيدن اذان جلوگيري كند ولازم نيست به قدري دور شود كه مناره ها وگنبد ها را نبيند، يا ديوارها هيچ پيدا نباشد، بلكه همينقدر كه ديوار كاملاً معلوم نباشد كافي است.

*مسأله 1327- كسي كه به سفر مي رود اگر به جايي برسد كه اذان را نشنود ولي ديوار شهر را ببيند، چنانچه بخواهد در آنجا نماز بخواند، احتياطاً بايد نماز را شكسته و تمام بخواند و و هم چنين اگر ديوارها را نبيند واذان را بشنود و اگر علم به يكي از آن دو پيدا كرد وجاهل به ديگري باشد كافي است در شكسته خواندن نماز؛ ولي احتياط در جمع است.

*مسأله 1328- مسافري كه بوطنش برميگردد، وقتي ديوار وطن خود را ببيند وصداي اذان آن را بشنود، بايد نماز را تمام بخواند اگر ديوار را ببيند واذان را نشنود، بايد نماز را شكسته بخواند تا جايي كه اذان را بشنود وامّا مسافري كه مي خواهد ده روز در جايي بماند، وقتي ديوار آنجا را ببيند وصداي اذانش را بشنود، بنابر احتياط واجب جمع بين نماز شكسته وتمام بنمايد اگر بخواهد در محلّ ترخّص نمازبخواند.

*مسأله 1329- هرگاه شهر در بلندي باشد كه از دور ديده شود، يا به قدري گود باشد كه اگر انسان كمي دور شود ديوار آن را نبيند، كسي كه از آن شهر مسافرت مي كند، وقتي به اندازه اي دور شود كه اگر آن شهر درزمين هموار بود، ديوارش از آنجا ديده نمي شد، بايد نماز خود را شكسته بخواند و نيز اگر پستي و بلندي خانه ها بيشتر از معمول باشد، بايد ملاحظه معمول را بنمايد.

*مسأله 1330- اگر از محلّي مسافرت كند كه خانه وديوار ندارد، وقتي به جايي برسد كه اگر آن محل ديوار داشت از آنجا ديده نمي شد، بايد نماز را شكسته بخواند.

*مسأله 1331- اگر به قدري دور شود كه نداند صدايي را كه مي شنود صداي اذان است يا صداي ديگر، بايد به احتياط واجب نماز را تمام بخواند، ولي اگر بفهمد اذان مي گويند وكلمات آن را تشخيص ندهد، بايد تمام بخواند، پس اگر هيچ صدايي نشنود در اين صورت شكسته بخواند.

*مسأله 1332- اگر به قدري دور شود كه اذان خانه ها را نشنود ولي اذان شهر را كه معمولاً در جاي بلند مي گويند بشنود، نبايد نماز را شكسته بخواند.

*مسأله 1333- اگر به جايي برسد كه اذان شهر را كه معمولاً درجاي بلند مي گويند نشنود ولي اذاني را كه در جاي خيلي بلند مي گويند بشنود، بايد نماز را شكسته بخواند.

*مسأله 1334- اگر چشم يا گوش او يا صداي اذان غير معمولي باشد، در جايي بايد نماز را شكسته بخواند كه چشم متوسّط ديوار خانه ها را نبيند وگوش متوسّط صداي اذان معمولي را نشنود.

*مسأله 1335- اگر موقعي كه سفر مي رود شك كند كه به حدّ ترخّص يعني جايي كه اذان را نشنود وديوار را نبيند، رسيده يا نه، بايد نماز را تمام بخواند و در موقع برگشتن اگر شك كند كه به حدّ ترخّص رسيده يا نه بايد شكسته بخواند در صورتي كه يك نقطه معيّن نباشد كه در وقت رفتن آنجا تمام خوانده وگرنه به احتياط واجب بايد به جايي رود كه از آنجا بيرون باشد و يا جمع بخواند.

*مسأله 1336- مسافري كه در سفر از وطن خود عبور مي كند وقتي به جايي برسد كه صداي اذان آن را بشنود بايد نماز را تمام بخواند.

*مسأله 1337- مسافري كه در بين مسافرت بوطنش رسيده تا وقتي در آنجا هست بايد نماز را تمام بخواند ولي اگر بخواهد از آنجا هشت فرسخ برود يا چهار فرسخ برود وبرگردد، وقتي به جايي برسد كه صداي اذان را نشنود بايد نماز را شكسته بخواند.

*مسأله 1338- جايي را كه انسان براي اقامت و زندگي خود اختيار كرده وطن اوست چه در آنجا بدنيا آمده ووطن پدر ومادرش باشد ياخودش آنجا را براي زندگي اختيار كرده باشد.

*مسأله 1339- اگر قصد دارد در جايي كه وطن اصليش نيست مدّتي بماند و بعد به جاي ديگر رود آنجا وطن او حساب نمي شود.

*مسأله 1340- جايي را كه انسان محلّ زندگي خود قرار داده ومثل كسي كه آنجا وطن اوست در آنجا زندگي مي كند كه اگر مسافرتي براي او پيش آيد، دوباره به همانجا برميگردد، اگرچه قصد نداشته باشد كه هميشه در آنجا بماند، احكام وطن بر او مترتّب مي شود.

*مسأله 1341- كسي كه در دو محلّ زندگي مي كند، مثلاً شش ماه در شهري و شش ماه در شهر ديگر مي ماند، هر دو وطن اوست و نيز اگر بيشتر از دو محلّ را براي زندگي خود اختيار كرده باشد، همه آنها وطن او حساب مي شود.

*مسأله 1342- احكام وطن بر جايي كه صرف نظر از آن كرده است جاري نيست چه در آنجا ملك داشته باشد يا نه، وچه در آنجا شش ماه مانده باشد يا نه.

*مسأله 1343- اگر به جايي برسد كه وطن او بوده و از آنجا صرف نظر كرده و بنا ندارد جاي ديگري هم وطن بگيرد نبايد نماز را تمام بخواند.

*مسأله 1344- مسافري كه قصد دارد ده روز پشت سر هم در جايي بماند، يا مي داند كه بدون اختيار ده روز در جايي مي ماند در آن محلّ بايد نماز را تمام بخواند.

*مسأله 1345- مسافري كه مي خواهد ده روز در جايي بماند، لازم نيست قصد ماندن شب اوّل يا شب يازدهم را داشته باشد وهمين كه قصد كند از اوّل آفتاب روز اوّل تا غروب روز دهم بماند، بايد نماز را تمام بخواند و نيز اگر مقصودش اين باشد كه از ظهر روز اوّل تا ظهر روز يازدهم بماند واجب آن است كه نماز را تمام بخواند.

*مسأله 1346- مسافري كه مي خواهد ده روز در جايي بماند، در صورتي بايد نماز را تمام بخواند كه بخواهد تمام ده روز را در يكجا بماند پس اگر بخواهد مثلاً ده روز در نجف وكوفه بماند، بايد نماز را شكسته بخواند.

*مسأله 1347- مسافري كه بخواهد ده روز در محلّي بماند، اگر از اوّل قصد داشته باشد كه در بين ده روز باطراف آنجا برود، چنانچه جايي كه مي خواهد برود به قدري دور باشد كه از آنجا صداي اذان آن محلّ را نشنود، اگرچه بخواهد همانروزي كه مي رود برگردد، بايد در تمام ده روز نماز را شكسته بخواند و احتياط مستحبّ آن است كه نماز را هم تمام وهم شكسته بخواند و اگر به اين مقدار دور نباشد بايد نماز راتمام بخواند.

*مسأله 1348- مسافري كه تصميم ندارد ده روز در جايي بماند مثلاً قصدش اين است كه اگر رفيقش بيايد، يا منزل خوبي پيدا كند، ده روز بماند بايد نماز را شكسته بخواند.

*مسأله 1349- كسي كه تصميم دارد، ده روز در جايي بماند، اگر چه احتمال بدهد كه براي ماندن او مانعي برسد، بايد نماز را تمام بخواند در صورتي كه احتمالش مورد اعتناء مردم نباشد.

*مسأله 1350- اگر مسافري بداند كه مثلاً ده روز يا بيشتر به آخر ماه مانده وقصد كند كه تا آخر ماه در جايي بماند، بايد نماز را تمام بخواند، و نيز اگر نداند تا آخر ماه چقدر مانده وقصد كند كه تا آخر ماه بماند، اگر از موقعي كه قصد كرده تا آخر ماه ده روز يا بيشتر باشد وواقعاً قصد ده روز را كرده بايد نماز را تمام بخواند. ولي در صورتي كه قصد اقامه تا آخر ماه را دارد ولي نمي داند ماه تمام است تا ده روز شود بايد نماز را شكسته بخواند و در دو صورت اخير احتياط به جمع استحباب دارد.

*مسأله 1351- اگر مسافر قصد كند ده روز در جايي بماند، چنانچه پيش از خواندن يك نماز چهار ركعتي از ماندن منصرف شود، يا مرددّ شود كه آنجا بماند يا جاي ديگر برود، بايد نماز را شكسته بخواند، و اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتي از ماندن منصرف شود، يا مرددّ شود، تا وقتي در آنجا هست بايد نماز را تمام بخواند.

*مسأله 1352- مسافري كه قصد كرده ده روز در جايي بماند، اگر روزه بگيرد و بعد ازظهر ازماندن در آنجا منصرف شود، چنانچه يك نماز چهار ركعتي خوانده باشد، روزه اش صحيح است وتا وقتي در آنجا هست بايد نمازهاي خود را تمام بخواند و اگر يك نماز چهار ركعتي نخوانده باشد، روزه آن روزش صحيح است اگرچه بنابر احتياط مستحبّ روزه را قضا بنمايد امّا نمازهاي خود را بايد شكسته بخواند وروزهاي بعد هم نمي تواند روزه بگيرد.

*مسأله 1353- مسافري كه قصد كرده ده روز در جايي بماند، اگر از ماندن منصرف شود، شك كند پيش از آن كه از قصد ماندن برگردد، يك نماز چهار ركعتي خوانده يا نه، بايد نمازهاي خود را شكسته بخواند.

*مسأله 1354- اگر مسافر به نيّت اين كه نماز را شكسته بخواند، مشغول نماز شود و در بين نماز تصميم بگيرد كه ده روز يا بيشتر بماند بايد نماز را چهار ركعتي تمام نمايد.

*مسأله 1355- مسافري كه قصد كرده ده روز در جايي بماند، اگر در بين نماز چهار ركعتي از قصد خود برگردد، چنانچه مشغول ركعت سوم نشده، بايد نماز را دو ركعتي تمام نمايد وبقيّه نمازهاي خود را شكسته بخواند و اگر مشغول ركعت سوم شده و به ركوع نرفته نمازش را شكسته بخواند اگرچه احتياط مستحبّ آن است كه بعد از آن نمازش را دو مرتبه شكسته اعاده نمايد، و تا وقتي در آنجا هست، بايدنماز را شكسته بخواند و اگر به ركوع ركعت سوم رفته، نمازش را به احتياط واجب تمام نمايد و دوباره شكسته بخواند و تا در آنجا هست نمازهايش را شكسته بجا آورد.

*مسأله 1356- مسافري كه قصد كرده ده روز در جايي بماند، اگر بيشتر از ده روز در آنجا بماند، تا وقتي مسافرت نكرده بايد نمازش را تمام بخواند ولازم نيست دوباره قصد ماندن ده روز كند.

*مسأله 1357- مسافري كه قصد كرده ده روز در جايي بماند، بايد روزه واجب را بگيرد و مي تواند روزه مستحبّي را هم بجا آورد و نماز جمعه و نافله ظهر وعصر وعشاء را هم بخواند.

*مسأله 1358- مسافري كه قصد كرده ده روز در جايي بماند اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتي بخواهد به جايي كه كمتر از چهار فرسخ است برود وبرگردد ودوباره در جاي اوّل خود ده روز بماند، از وقتي كه مي رود تا برميگردد و بعد از برگشتن، بايد نماز را تمام بخواند ولي اگر نخواهد بعد از برگشتن ده روز بماند، در موقع رفتن به جايي كه كمتر از چهار فرسخ است و در مدّتي كه آنجا ميماند ، و در موقع برگشتن و بعد از آن كه برگشت در محلّ اقامه تاخارج نشده بايد نماز را تمام بخواند، گرچه به احتياط مستحب جمع كند نماز را بين شكسته وتمام.

*مسأله 1359- مسافري كه قصد كرده ده روز در جايي بماند، اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتي بخواهد به جاي ديگري كه كمتر از هشت فرسخ است برود وده روز در آنجا بماند بايد در رفتن و در جايي كه قصد ماندن ده روز دارد، نمازهاي خود را تمام بخواند ولي اگر جايي كه مي خواهد برود هشت فرسخ يا بيشتر باشد ونخواهد ده روز در آنجا بماند بايد موقع رفتن ومدّتي كه در آنجا مي ماند نمازهاي خود را شكسته بخواند.

*مسأله 1360- مسافري كه قصد كرده ده روز در جايي بماند، اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتي بخواهد به جايي كه كمتر از چهار فرسخ است برود، چنانچه مردد باشد كه به محلّ اوّلش برگردد يا نه، يا بكلّي از برگشتن به آنجا غافل باشد، يا بخواهد برگردد ولي مردد باشد كه ده روز در آنجا بماند يا نه، بايد نماز خود را تمام بخواند و اگر از ده روز ماندن در آنجا ومسافرت از آنجا غافل باشد، بايد از وقتي كه مي رود تا برميگردد و بعد از برگشتن، نمازهاي خود را تمام بخواند و احتياط مستحبّ آن است كه در اين صورت اخير، نماز را جمع كند.

*مسأله 1361- اگر بخيال اين كه رفقايش مي خواهند ده روز در جايي بمانند، قصد كند كه ده روز در آنجا بماند و بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتي بفهمد كه آنها قصد نكرده اند، اگرچه خودش هم از ماندن منصرف شود، تامدّتي كه در آنجا هست، بايد نماز را تمام بخواند و بنابر احتياط مستحبّ نماز را جمع كند.

*مسأله 1362- اگر مسافر بعد از رسيدن به هشت فرسخ سي روز درجايي بماند و در تمام سي روز در رفتن وماندن مردد باشد، بعد از گذشتن سي روز اگرچه مقدار كمي در آنجا بماند بايد نماز را تمام بخواند ولي اگر پيش از رسيدن به هشت فرسخ در رفتن بقيه راه مردد شود، از وقتي كه مردد مي شود، بايد نماز را تمام بخواند.

*مسأله 1363- مسافري كه مي خواهد نه روز يا كمتر در جايي بماند، اگر بعد از آن كه نه روز يا كمتر در آنجا ماند، بخواهد دوباره نه روز ديگر يا كمتر بماند و همينطور تا سي روز، روز سي ويكم بايد نماز را تمام بخواند.

*مسأله 1364- مسافري كه سي روز مردد بوده، در صورتي بايد نماز را تمام بخواند كه سي روز را در يكجا بماند پس اگر مقداري از آن را در جايي و مقداري را درجاي ديگر بماند بعد از سي روز هم بايد نماز را شكسته بخواند.