سجود

*مسأله 1054- نمازگزار بايد در هر ركعت از نمازهاي واجب ومستحبّ، بعد ازركوع دو سجده كند وسجده آن است كه پيشاني وكف دو دست وسر دو زانو وسر دو انگشت بزرگ پاها را به زمين بگذارد.

*مسأله 1055- دو سجده روي هم يك ركن است كه اگر كسي در نماز واجب عمداً يا از روي فراموشي هر دو را ترك كند، يا دو سجده ديگر به آنها اضافه نمايد، نمازش باطل است.

*مسأله 1056- اگر عمداً يك سجده كم يا زياد كند، نماز باطل مي شود و اگر سهواً يك سجده كم كند حكم آن بعداً گفته خواهد شد.

*مسأله 1057- اگر پيشاني را عمداً يا سهواً به زمين نگذارد، سجده نكرده است، اگرچه جاهاي ديگر به زمين برسد ولي اگر پيشاني را به زمين بگذارد سهواً جاهاي ديگر را به زمين نرساند، يا سهواً ذكر نگويد، سجده صحيح است.

*مسأله 1058- بايد در سجده سه مرتبه «سُبْحانَ اللّهِ» يا يك مرتبه «سُبْحانَ رَبِّيَ الأعْلي وَبِحَمْدِهِ» بگويد و احتياطاً مطلق ذكر كافي نيست. چنانچه در ركوع گذشت و بايد اين كلمات دنبال هم و به عربي صحيح گفته شود ومستحبّ است «سُبْحانَ رَبِّيَ الأعْلَي وَبِحَمْدِهِ» را سه يا پنج يا هفت مرتبه بگويد.

*مسأله 1059- در سجود بايد به مقدار ذكر واجب، بدن آرام باشد وموقع گفتن ذكر مستحبّ هم اگر آن را به قصد ذكري كه براي سجده دستور داده اند بگويد، آرام بودن بدن لازم است.

*مسأله 1060- اگر پيش از آن كه پيشاني به زمين برسد وبدن آرام بگيرد، عمداً ذكر سجده را بگويد يا پيش از تمام شدن ذكر عمداً سر از سجده بردارد، نماز باطل است.

*مسأله 1061- اگر پيش از آن كه پيشاني به زمين برسد وبدن آرام بگيرد، سهواً ذكر سجده را بگويد و پيش از آن كه سر از سجده بردارد بفهمد اشتباه كرده است، بايد دوباره در حال آرام بودن، ذكر رابگويد چنانچه در ركوع گذشت.

*مسأله 1062- اگر بعد از آن كه سر از سجده برداشت، بفهمد كه پيش از آرام گرفتن بدن ذكر را گفته، يا پيش از آن كه ذكر سجده تمام شود سر برداشته، نمازش صحيح است.

*مسأله 1063- اگر موقعي كه ذكر سجده را مي گويد، يكي از هفت عضو را عمداً از زمين بردارد، نماز باطل مي شود ولي موقعي كه مشغول ذكر نيست، اگر غير از پيشاني جاهاي ديگر را از زمين بردارد ودوباره بگذارد اشكال ندارد.

*مسأله 1064- اگر پيش از تمام شدن ذكر سجده، سهواً پيشاني را از زمين بردارد نمي تواند دوباره به زمين بگذارد و بايد آن را يك سجده حساب كند، ولي اگر جاهاي ديگر را سهواً از زمين بردارد، بايد دو مرتبه به زمين بگذارد و ذكر را بگويد.

*مسأله 1065- بعد از تمام شدن ذكر سجده اوّل، بنشيند تا بدن آرام گيرد و دوباره به سجده رود.

*مسأله 1066- جاي پيشاني نمازگزار بايد با جاي پاي او مساوي باشد و اگر به مقدار چهار انگشت بسته بلندتر يا پست تر باشد عيبي ندارد.

*مسأله 1067- در زمين سراشيب كه سراشيبي آن درست معلوم نيست، اگر بلندي جاي پيشاني نمازگزار از موقف او به مقدار چهار انگشت بسته بلندتر باشد اشكال ندارد.

*مسأله 1068- اگر پيشاني را به چيزي بگذارد كه از جاي انگشتهاي پا از جايي كه ايستاده بلندتر از چهار انگشت بسته است، چنانچه بلندي آن به قدري است كه نمي گويند در حال سجده است، بايد سر را بردارد و به چيزي كه بلندي آن به اندازه چهار انگشت بسته يا كمتر است بگذارد و اگر بلندي آن به قدري است كه مي گويند در حال سجده است، واجب آن است كه پيشاني را بروي چيزي كه بلندي آن به اندازه چهار انگشت بسته يا كمتر است بكشد و اگر كشيدن پيشاني ممكن نيست، بنابر احتياط واجب بايد سجده را تدارك نمايد ونماز را تمام كند و دوباره بخواند.

*مسأله 1069- بايد بين پيشاني و آنچه بر آن سجده مي كند، چيزي نباشد پس اگر مهر به قدري چرك باشد كه پيشاني به خود مهر نرسد، سجده باطل است ولي اگر مثلاً رنگ مهر تغيير كرده باشد، اشكال ندارد.

*مسأله 1070- در سجده بايد كف دست را به زمين بگذارد ولي در حال ناچاري پشت دست هم مانعي ندارد، و اگر پشت دست ممكن نباشد، بايد مچ دسترا بگذارد و چنانچه آن را هم نتواند، بايد تا آرنج هر جا را كه مي تواند، بر زمين بگذارد و اگر آن هم ممكن نيست، گذاشتن بازو كافي است.

*مسأله 1071- در سجده بنابر احتياط واجب سر دو انگشت بزرگ پاها را به زمين بگذارد و اگر انگشتهاي ديگر پا، يا روي پا را به زمين بگذارد، يا به واسطه بلند بودن ناخن سر شست به زمين نرسد، نماز باطل است و كسي كه به واسطه ندانستن مسأله نمازهاي خود را اينطور خوانده، بايد دوباره بخواند.

*مسأله 1072- كسي كه مقداري از شست پايش بريده، بايد بقيّه آن را به زمين بگذارد و اگر چيزي از آن نمانده يا اگر مانده خيلي كوتاه است، بايد بقيّه انگشتان را بگذارد، و اگر هيچ انگشت ندارد، بايد هر مقداري از پا باقي مانده به زمين بگذارد و بهتر آن است كه جاي شست بريده را به زمين بگذارد.

*مسأله 1073- اگر بطور غير معمول سجده كند، مثلاً سينه وشكم را به زمين بچسباند، يا پاها را دراز كند اگرچه هفت عضوي كه گفته شد به زمين برسد وصدق سجود في الجمله بشود، بنابر احتياط واجب نماز را اعاده كند.

*مسأله 1074- مهر يا چيز ديگري كه بر آن سجده مي كند، بايد پاك باشد ولي اگر مثلاً مهر را روي فرش نجس بگذارد، يا يك طرف مهر نجس باشد و پيشاني را بطرف پاك آن بگذارد، اشكال ندارد.

*مسأله 1075- اگر در پيشاني دمل ومانند آن باشد، چنانچه ممكن است بايد با جاي سالم پيشاني سجده كند، و اگر ممكن نيست بايد زمين را گود كند ودمل را در گودال وجاي سالم را به مقداري كه براي سجده كافي است بر زمين بگذارد.

*مسأله 1076- اگر دمل يا زخم تمام پيشاني را گرفته باشد، بايد به يكي از دو طرف پيشاني سجده كند و احتياط مستحبّ تقديم طرف راست است و اگر ممكن نيست، به چانه و اگر به چانه هم ممكن نيست، بايد به هر جايي از صورت يا جلوي سر كه ممكن است سجده كند و احتياط واجب آن است كه خم شود و با ابرو سجده كند و اگر با ابرو هم ممكن نيست بيني را بر زمين بگذارد و اگر آن هم ممكن نيست به هر جوري كه ممكن باشد كافي است.

*مسأله 1077- كسي كه نمي تواند پيشاني را به زمين برساند، بايد به قدري كه مي تواند خم شود ومهر يا چيز ديگري را كه سجده بر آن صحيح است روي چيز بلند گذاشته وطوري بايد پيشاني را بر آن بگذارد كه بگويند سجده كرده است، ولي بايد كف دستها وزانوها وانگشتان پا را بطور معمول به زمين بگذارد.

*مسأله 1078- كسي كه هيچ نمي تواند خم شود، بايد براي سجده بنشيند و با سر اشاره كند و اگر نتواند، بايد با چشمها اشاره نمايد و در هر صورت احيتاط واجب آن است كه اگر مي تواند مهر را بلند و به پيشاني بگذارد و اگر با سر يا چشمها هم نمي تواند اشاره كند، بايد در قلب نيّت سجده كند و بنابر احتياط واجب با دست ومانند آن براي سجده اشاره نمايد.

*مسأله 1079- كسي كه نمي تواند بنشيند، بايد ايستاده نيّت سجده كند و چنانچه مي تواند براي سجده با سر اشاره كند و اگر نمي تواند، با چشمها اشاره نمايد و اگر اين را هم نمي تواند، در قلب نيّت سجده كند و بنابر احتياط واجب با دست ومانند آن براي سجده اشاره نمايد.

*مسأله 1080- اگر پيشاني بي اختيار از جاي سجده بلند شود، چنانچه ممكن باشد بايد نگذارد دوباره به جاي سجده برسد، واين يك سجده حساب مي شود، چه ذكر سجده را گفته باشد يا نه و اگر نتواند سر را نگهدارد و بي اختيار دوباره به جاي سجده برسد، رويهم يك سجده حساب مي شود و اگر ذكر نگفته باشد بايد بگويد.

*مسأله 1081- جايي كه انسان بايد تقيّه كند مي تواند بر فرش ومانند آن سجده نمايد در صورتي كه عرفاً چاره ندارد، ولي اگر بتواند بر حصير يا چيزي كه سجده بر آن صحيح مي باشد، طوري سجده كند كه بزحمت نيفتد، نبايد بر فرش ومانند آن سجده نمايد.

*مسأله 1082- اگر روي تشك پر يا چيز ديگري كه بدن روي آن آرام نمي گيرد سجده كند، باطل است.

*مسأله 1083- اگر انسان ناچار شود كه در زمين گل نماز بخواند، چنانچه آلوده شدن بدن ولباس براي او مشقّت ندارد، بايد سجده وتشهّد را بطور معمول بجا آورد و اگر مشقّت دارد مي تواند در حالي كه ايستاده، براي سجده با سر اشاره كند وتشهّد را ايستاده بخواند و اگر سجده وتشهّد را بطور معمول هم بجا آورد، نمازش صحيح است.

*مسأله 1084- در ركعت اوّل وركعت سومي كه تشهّد ندارد، مثل ركعت سوم نماز ظهر وعصر وعشا بنابر احتياط واجب، بايد بعد از سجده دوم قدري بي حركت بنشيند و بعد برخيزد.