سجود

1045 نمازگزار بايد در هر ركعت از نمازهاي واجب و مستحب بعد از ركوع دو سجده كند و سجده آن است كه پيشاني و كف دو دست و سر دو زانو و سر دو انگشت بزرگ پاها را بر زمين بگذارد.

1046 دو سجده روي هم يك ركن است كه اگر كسي در نماز واجب عمدا يا از روي فراموشي هر دو را ترك كند يا دو سجده ديگر به آنها اضافه نمايد، نمازش باطل است.

1047 اگر عمدا يك سجده كم يا زياد كند نماز باطل مي شود، و اگر سهوا يك سجده كم كند حكم آن بعدا گفته خواهد شد.

1048 اگر پيشاني را عمدا يا سهوا به زمين نگذارد سجده نكرده است اگر چه جاهاي ديگر به زمين برسد، ولي اگر پيشاني را به زمين بگذارد و سهوا جاهاي ديگر را به زمين نرساند يا سهوا ذكر نگويد سجده صحيح است.

1049 در سجده هر ذكري بگويد كافي است ولي احتياط واجب آن است كه مقدار ذكر از سه مرتبه «سبحان الله » يا يك مرتبه «سبحان ربي الاعلي و بحمده » كمتر نباشد و مستحب است «سبحان ربي الاعلي و بحمده » را سه يا پنچ يا هفت مرتبه بگويد.

1050 در سجود بايد به مقدار ذكر واجب، بدن آرام باشد. و موقع گقتن ذكر مستحب هم اگر آن را به قصد ذكري كه براي سجده دستور داده اند بگويد، آرام بودن بدن لازم است.

1051 اگر پيش از آن كه پيشاني به زمين برسد و بدن آرام بگيرد، عمدا ذكر سجده را بگويد يا پيش از تمام شدن ذكر عمدا سر از سجده بردارد، نماز باطل است.

1052 اگر پيش از آن كه پيشاني به زمين برسد و بدن آرام گيرد سهوا ذكر سجده را بگويد و پيش از آن كه سر از سجده بردارد، بفهمد اشتباه كرده بايد دوباره در حال آرام بودن ذكر را بگويد.

1053 اگر بعد از آن كه سر از سجده برداشت، بفهمد كه پيش از آرام گرفتن بدن ذكر را گفته يا پيش از آن كه ذكر سجده تمام شود سر برداشته، نمازش صحيح است.

1054 اگر موقعي كه ذكر سجده را مي گويد يكي از هفت عضو را عمدا از زمين بردارد ، نماز باطل مي شود ولي موقعي كه مشغول گفتن ذكر نيست اگر غير پيشاني جاهاي ديگر را از زمين بردارد و دوباره بگذارد، اشكال ندارد.

1055 اگر پيش از تمام شدن ذكر سجده سهوا پيشاني را از زمين بردارد نمي تواند دوباره به زمين بگذارد و بايد آن را يك سجده حساب كند، ولي اگر جاهاي ديگر را سهوا از زمين بردارد بايد دو مرتبه به زمين بگذارد و ذكر را بگويد.

1056 بعد از تمام شدن ذكر سجده اول بايد بنشيند تا بدن آرام گيرد و دوباره به سجده رود.

1057 جاي پيشاني نمازگزار بايد از جاهاي زانوهايش پست تر و بلندتراز چهار انگشت بسته نباشد، بلكه احتياط واجب آن است كه جاي پيشاني او از جاي انگشتانش پست تر و بلندتر از چهار انگشت بسته نباشد.

1058 در زمين سراشيب كه سراشيبي آن درست معلوم نيست احتياط واجب آن است كه جاي پيشاني نمازگزار از جاي انگشتهاي پا و سر زانوهاي او بيش از چهار انگشت بسته بلندتر نباشد.

1059 اگر پيشاني را سهوا به چيزي بگذارد كه از جاي انگشتهاي پا و سر زانوهاي او بلندتر از چهار انگشت بسته است چنانچه بلندي آن به قدري است كه نمي گويند در حال سجده است مي تواند سر را بردارد و به چيزي كه بلندي آن به اندازه چهار انگشت بسته يا كمتر است بگذارد، و مي تواند سر را به روي آن چه به اندازه چهار انگشت يا كمتر است بكشد، و اگر بلندي آن به قدري است كه مي گويند در حال سجده است احتياط واجب آن است كه پيشاني را از روي آن به روي چيزي كه بلندي آن به انداره چهار انگشت بسته يا كمتر است بكشد، و اگر كشيدن پيشاني ممكن نيست بنابر احتياط واجب بايد پيشاني را بلند كند و بر موضعي كه بلندي زايدي ندارد بگذارد و نماز را تمام كند و دوباره بخواند.

1060 بايد بين پيشاني و آنچه بر آن سجده مي كند چيزي نباشد، پس اگر مهر به قدري چرك باشد كه پيشاني به خود مهر نرسد سجده باطل است، ولي اگر مثلا رنگ مهر تغيير كرده باشد، اشكال ندارد.

1061 در سجده بايد كف دست را بر زمين بگذارد ولي در حال ناچاري پشت دست هم مانعي ندارد، و اگر پشت دست ممكن نباشد بايد مچ دست را بگذارد، و چنانچه آن را هم نتواند بايد تا آرنج هر جا كه ميتواند بر زمين بگذارد و اگر آن هم ممكن نيست گذاشتن بازو كافي است.

1062 در سجده بنابر احتياط واجب بايد سر دو انگشت بزرگ پاها را به زمين بگذارد و اگر انگشتهاي ديگر پا يا روي پا را به زمين بگذارد يا به واسطه بلند بودن ناخن، سر شست به زمين نرسد نمازش باطل است.

1063 كسي كه مقداري از شست پايش بريده بايد بقيه آن را به زمين بگذارد، واگر چيزي از آن نمانده يا اگر مانده خيلي كوتاه است بايد بقيه انگشتان را بگذارد و اگر هيچ انگشت ندارد بايد هر مقداري از پا باقي مانده به زمين بگذارد.

1064 اگر به طور غير معمول سجده كند مثلا سينه و شكم را به زمين بچسباند بنابر احتياط مستحب بايد نماز را دوباره بخواند، ولي اگر پاها را دراز كند،اگرچه هفت عضوي كه گفته شد به زمين برسد بنابر احتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند.

1065 مهر يا چيز ديگري كه بر آن سجده ميكند بايد پاك باشد ولي اگر مثلا مهر را روي فرش نجس بگذارد يا يك طرف مهر نجس باشد و پيشاني را به طرف پاك آن بگذارد اشكال ندارد.

1066 اگر در پيشاني دمل و مانند آن باشد، چنانچه ممكن است بايد با جاي سالم پيشاني سجده كند. و اگر ممكن نيست بايد زمين را گود كند و دمل را در گودال و جاي سالم را به مقداري كه براي سجده كافي باشد بر زمين بگذارد.

1067 اگر دمل يا زخم تمام پيشاني را گرفته باشد بايد به يكي از دو طرف پيشاني سجده كند و اگر ممكن نيست، به چانه و اگر به چانه هم ممكن نيست بايد به هر جاي از صورت كه ممكن است سجده كند. و اگر به هيچ جاي از صورت ممكن نيست، بايد با جلو سر سجده نمايد.

1068 كسي كه نميتواند پيشاني را به زمين برساند بايد به قدري كه مي تواند خم شود و مهر يا چيز ديگري را كه سجده بر آن صحيح است روي چيز بلندي گذاشته و طوري پيشاني را بر آن بگذارد كه بگويند سجده كرده است ولي بايد كف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمين بگذارد.

1069 كسي كه هيچ نمي تواند خم شود بايد براي سجده بنشيند و با سر اشاره كند، و اگر نتواند بايد با چشمها اشاره نمايد و در هر دو صورت احتياط واجب آن است كه اگر مي تواند بقدري مهر را بلند كند كه پيشاني را بر آن بگذارد و اگر نمي تواند احتياط مستحب آن است كه مهر را بلند كند و به پيشاني بگذاردو اگر با سر يا چشمها هم نمي تواند اشاره كند بايد در قلب نيت سجده كند و بنابر احتياط واجب با دست و مانند آن براي سجده اشاره نمايد.

1070 كسي كه نمي تواند بنشيند بايد ايستاده نيت سجده كند و چنانچه مي تواند براي سجده با سر اشاره كند، و اگر نمي تواند با چشمها اشاره نمايد، و اگر اين را هم نمي تواند در قلب يت سجده كند و بنابر احتياط واجب با دست و مانند آن براي سجده اشاره نمايد.

1071 اگر پيشاني بي اختيار از جاي سجده بلند شود چنانچه ممكن باشد بايد نگذارد دوباره به جاي سجده برسد و اين يك سجده حساب مي شود چه ذكر سجده را گفته باشد يا نه و اگر نتواند سر را نگه دارد و بي اختيار دوباره به جاي سجده برسد روي هم يك سجده حساب مي شود و اگر ذكر نگفته باشد بايد بگويد.

1072 جايي كه انسان بايد تقيه كند مي تواند بر فرش و مانند آن سجده نمايد و لازم نيست براي نماز به جاي ديگر برود.

1073 اگر روي چيزي كه بدن روي آن آرام نمي گيرد سجده كند باطل است. ولي روي تشك پر يا چيز ديگري كه بعد از سر گذاشتن و مقداري پايين رفتن آرام مي گيرد سجده كند، اشكال ندارد.

1074 اگر انسان ناچار شود كه در زمين گل نماز بخواند، بنابر احتياط واجب بايد در حالي كه ايستاده است براي سجده با سر اشاره كند و تشهد را ايستاده بخواند.

1075 در ركعت اول و ركعت سومي كه تشهد ندارد مثل ركعت سوم نماز ظهر و عصر و عشا اگر بعد از سجده دوم بدون آنكه مقداري بنشيند براي ركعت بعد برخيزد نمازش صحيح است، ولي بنابر احتياط واجب بايد بعد از سجده دوم قدري بي حركت بنشيند و بعد برخيزد.