ســجود

مسأله 1054 ـ نمازگزار بايد در هر ركعت از نمازهاي واجب و مستحب بعد از ركوع دوسجده كند، و سجده
آنست كه پيشاني و كف دو دست و سر دو زانو و سر دو انگشت بزرگ پاها را به زمين بگذارند.

مسأله 1055 ـ دو سجده روي هم يك ركن است، كه اگر كسي در نماز واجب عمداً يا از روي فراموشي هر دو را
ترك كند يا دو سجده ديگر به آنها اضافه نمايد نمازش باطل است.

مسأله 1056 ـ اگر عمداً يك سجده كم يا زياد كند نماز باطل مي شود، و اگر سهواً يك سجده كم كند حكم آن
بعداً گفته خواهد شد.

مسأله 1057 ـ اگر پيشاني را عمداً يا سهواً به زمين نگذارد سجده نكرده است اگر چه جاهاي ديگر به زمين
برسد، ولي اگر پيشاني را به زمين بگذارد و سهواً جاهاي ديگر را به زمين نرساند، يا سهواً ذكر نگويد سجده صحيح
است.

مسأله 1058 ـ احتياط واجب آنست كه در سجده سه مرتبه سُبْحانَ اللهِ يا يك مرتبه سُبْحانَ رَبِّيَ الاَعْلي وَ بِحَمْدِهْ
بگويد. و بايد اين كلمات دنبال هم و به عربي صحيح گفته شود. و مستحب است سبحان ربي الاعلي و بحمده را سه يا
پنج يا هفت مرتبه بگويد.

مسأله 1059 ـ در سجود بايد به مقدار ذكر واجب بدن آرام باشد، و موقع گفتن ذكر مستحب هم اگر آن را بقصد
ذكري كه براي سجده دستور داده اند بگويد، آرام بودن بدن لازم است.

مسأله 1060 ـ اگر پيش از آنكه پيشاني به زمين برسد و بدن آرام بگيرد عمداً ذكر سجده را بگويد، يا پيش از
تمام شدن ذكر عمداً سر از سجده بردارد نماز باطل است.

مسأله 1061 ـ اگر پيش از آنكه پيشاني به زمين برسد و بدن آرام گيرد سهواً ذكر سجده را بگويد، و پيش از آنكه
سر از سجده بردارد، بفهمد اشتباه كرده است بايد دوباره در حال آرام بودن ذكر را بگويد.

مسأله 1062 ـ اگر بعد از آنكه سر از سجده برداشت، بفهمد كه پيش از آرام گرفتن بدن ذكر را گفته، يا پيش از
آنكه ذكر سجده تمام شود سر برداشته نمازش صحيح است.

مسأله 1063 ـ اگر موقعي كه ذكر سجده را مي گويد، يكي از هفت عضو را عمداً از زمين بردارد نماز باطل
مي شود، ولي موقعي كه مشغول گفتن ذكر نيست اگر غير پيشاني جاهاي ديگر را از زمين بردارد و دوباره بگذارد اشكال
ندارد.

مسأله 1064 ـ اگر پيش از تمام شدن ذكر سجده، سهواً پيشاني را از زمين بردارد نمي تواند دوباره به زمين
بگذارد، و بايد آن را يك سجده حساب كند، ولي اگر جاهاي ديگر را سهواً از زمين بردارد، بايد دو مرتبه به زمين
بگذارد و ذكر را بگويد.

مسأله 1065 ـ بعد از تمام شدن ذكر سجده اول، بايد بنشيند تا بدن آرام گيرد و دوباره به سجده رود.

مسأله 1066 ـ جاي پيشاني نمازگزار بايد از جاي زانوهاي او بلندتر از چهار انگشت بسته نباشد. بلكه اقوي
آنست كه جاي پيشاني او از جاي انگشتان و سر زانوهايش پست تر از چهار انگشت بسته نباشد.

مسأله 1067 ـ در زمين سراشيب كه سراشيبي آن درست معلوم نيست، اگر جاي پيشاني نمازگزار از جاي
انگشتهاي پا و سر زانوهاي او مختصري بيش از چهار انگشت بسته بلندتر باشد اشكال ندارد.

مسأله 1068 ـ اگر پيشاني را به چيزي بگذارد كه از سر زانوهاي او بلندتر از چهار انگشت بسته است، چنانچه
بلندي آن بقدري است كه نمي گويند در حال سجده است، بنابر احتياط واجب بايد سر را بردارد و به چيزي كه بلندي
آن به اندازه چهار انگشت بسته يا كمتر است بگذارد، و اگر بلندي آن به قدريست كه مي گويند در حال سجده است
بنابر اقوي بايد پيشاني را از روي آن به روي چيزي كه بلندي آن به اندازه چهار انگشت بسته يا كمتر است بكشد، و اگر
كشيدن پيشاني ممكن نيست، بنابر اقوي بايد سر را بردارد و بگذارد، و نماز را تمام كند و احتياط مستحب آنست كه
دوباره بخواند. و اگر عمداً سر را بر آنجاي بلند گذاشته احتياط واجب آنست كه دوباره بخواند يا بشكند و از سر بگيرد.

مسأله 1069 ـ بايد بين پيشاني و آنچه بر آن سجده مي كند چيزي نباشد، پس اگر مهر به قدري چرك باشد كه
پيشاني به خود مهر نرسد سجده باطل است، ولي اگر مثلاً رنگ مهر تغيير كرده باشد اشكال ندارد.

مسأله 1070 ـ در سجده بايد كف دست را بر زمين بگذارد، ولي در حال ناچاري پشت دست هم مانعي ندارد،
و اگر پشت دست ممكن نباشد بايد مچ دست را بگذارد، و چنانچه آن را هم نتواند بايد تا آرنج هر جا را كه مي تواند بر
زمين بگذارد، و اگر آن هم ممكن نيست گذاشتن بازو كافيست.

مسأله 1071 ـ در سجده بايد سر دو انگشت بزرگ پاها را به زمين بگذارد و اگر انگشتهاي ديگر پا، يا روي پا را
به زمين بگذارد يا به واسطه بلند بودن ناخن سر شست به زمين نرسد نماز باطل است. و كسي كه به واسطه ندانستن
مسأله نمازهاي خود را اينطور خوانده بنابر احتياط واجب بايد دوباره بخواند.

مسأله 1072 ـ كسي كه مقداري از شست پايش بريده، بايد بقيه آنرا به زمين بگذارد، و اگر چيزي از آن نمانده يا
اگر مانده خيلي كوتاه است بايد بقيه انگشتان را بگذارد، و اگر هيچ انگشت ندارد، بايد هر مقداري از پا باقي مانده به
زمين بگذارد.

مسأله 1073 ـ اگر به طور غير معمول سجده كند، مثلاً سينه و شكم را به زمين بچسباند، يا پاها را دراز كند، اگر
چه هفت عضوي كه گفته شد به زمين برسد بنابر احتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1074 ـ مهر يا چيز ديگري كه بر آن سجده مي كند بايد پاك باشد، ولي اگر مثلاً مهر را روي فرش نجس
بگذارد، يا يك طرف مهر نجس باشد و پيشاني را به طرف پاك آن بگذارد اشكال ندارد.

مسأله 1075 ـ اگر در پيشاني دمل و مانند آن باشد، چنانچه ممكن است بايد با جاي سالم پيشاني سجده كند،
و اگر ممكن نيست بايد زمين را گود كند و دمل را در گودال و جاي سالم را به مقداري كه براي سجده كافي باشد بر
زمين بگذارد.

مسأله 1076 ـ اگر دمل يا زخم تمام پيشاني را گرفته باشد، بايد به يكي از دو طرف پيشاني سجده كند، و اگر
ممكن نيست به چانه و اگر به چانه هم ممكن نيست بايد به هر جا از صورت كه ممكن است سجده كند، و اگر به هيچ
جا از صورت ممكن نيست بايد با جلوي سر سجده نمايد.

مسأله 1077 ـ كسي كه نمي تواند پيشاني را به زمين برساند بايد به قدري كه مي تواند خم شود، و مهر يا چيز
ديگري را كه سجده بر آن صحيح است روي چيز بلندي گذاشته و طوري پيشاني را برآن بگذارد كه بگويند سجده كرده
است، ولي بايد كف دستها و زانوها و انگشتان پا را بطور معمول به زمين بگذارد.

مسأله 1078 ـ كسي كه هيچ نمي تواند خم شود، بايد براي سجده با سر اشاره كند، و اگر نتواند بايد با چشمها
اشاره نمايد، و در هر دو صورت احتياط مستحب آنست كه بنشيند و چنانچه بتواند محل سجده را بلند كند و پيشاني
را بر آن بگذارد، و اگر با سر يا چشمها هم نمي تواند اشاره كند بايد در قلب نيت سجده كند، و بنابر احتياط واجب با
دست و مانند آن براي سجده اشاره نمايد.

مسأله 1079 ـ كسي كه نمي تواند بنشيند بايد ايستاده نيت سجده كند، و چنانچه مي تواند براي سجده با سر
اشاره كند، و اگر نمي تواند با چشمها اشاره نمايد، و اگر اين را هم نمي تواند در قلب نيت سجده كند و بنابر احتياط
واجب با دست و مانند آن براي سجده اشاره نمايد.

مسأله 1080 ـ اگر پيشاني بي اختيار از جاي سجده بلند شود، چنانچه ممكن باشد بايد نگذارد دوباره به جاي
سجده برسد، و اين يك سجده حساب مي شود چه ذكر سجده را گفته باشد يا نه، و اگر نتواند سر را نگهدارد و
بي اختيار دوباره به جاي سجده برسد روي هم يك سجده حساب مي شود، و اگر ذكر نگفته باشد بايد بگويد به قصد
قربت مطلقه.

مسأله 1081 ـ جائي كه انسان بايد تقيه كند مي تواند بر فرش و مانند آن سجده نمايد، و گفتن به اينكه لازم
نيست براي نماز بجاي ديگر برود محل اشكال است، ولي اگر بتواند بر حصير يا چيزي كه سجده بر آن صحيح
مي باشد طوري سجده كند كه به زحمت نيفتد، نبايد بر فرش و مانند آن سجده نمايد.

مسأله 1082 ـ اگر روي تشك پر يا چيز ديگري كه بدن روي آن آرام نمي گيرد سجده كند باطل است.

مسأله 1083 ـ اگر انسان ناچار شود كه در زمين گل نماز بخواند چنانچه آلوده شدن بدن و لباس براي او مشقت
ندارد و در حال سجده پيشاني او بر گل مستقر مي شود بنابر احتياط واجب بايد نماز را به طور معمول بجا آورد، و اگر
مشقت دارد مي تواند در حالي كه ايستاده براي سجده با سر اشاره كند و تشهد را ايستاده بخواند، و اگر سجده و تشهد
را به طور معمول هم بجا آورد، نمازش صحيح است. و احتياط مستحب آنست كه در صورت اول هر دو قسم را بجا
آورد.

مسأله 1084 ـ در ركعت اول و ركعت سومي كه تشهد ندارد، مثل ركعت سوم نماز ظهر و عصر و عشا، بنابر
احتياط واجب بايد بعد از سجده دوم قدري بي حركت بنشيند و بعد برخيزد، و اين عمل را جلسه استراحت مي نامند.