شرائط نماز جماعت

در نماز جماعت چند چيز بايد رعايت شود:
اول: نبودن حايل

ميان امام و مأموم و همچنين ميان مأمومين نسبت به يكديگر بايد
چيزي كه مانع است نباشد حتي مانند حايل شيشه اي. اگر مأموم زن باشد
حايل ميان او و مردم مانع ندارد.

(مسأله 1104) هر گاه محراب در درون ديوار مسجد باشد، و امام در آن قرار گيرد نماز كساني كه پشت سر امام هستند و او را مي بينند صحيح است ولي نماز كساني كه در دو طرف صف قرار دارند و امام را نمي بينند اشكال دارد. ولي صف هاي طولاني كه پشت سر فردي يا افرادي كه امام را مي بينند قرار دارد صحيح است، هر چند امام را نبينند.

(مسأله 1105) اگر صف هاي جماعت تا در مسجد برسد، كسي كه در صحن مسجد مقابل در پشت صف ايستاده نمازش صحيح است و نيز نماز كساني كه پشت سر او اقتدا مي كنند صحيح مي باشد; ولي نماز كساني كه دو طرف او ايستاده اند و صف جلو را نمي بينند اشكال دارد.

(مسأله 1106) كسي كه پشت ستون ايستاده، اگر از طرف راست يا چپ به واسطه مأموم ديگر به امام متصل باشد و صف جلوتر را مي بيند نماز او صحيح است.
دوم: بلند نبودن محل ايستادن امام

(مسأله 1107) جاي ايستادن امام نبايد از جاي مأموم از يك وجب بلندتر باشد.

(مسأله 1108) اگر جاي مأموم بلندتر از جاي امام باشد در صورتي كه بلندي به مقدار متعارف زمان قديم باشد مثل آنكه امام در صحن مسجد و مأموم در پشت بام بايستد اشكال ندارد ولي اگر مثل ساختمان هاي چند طبقه اين زمان باشد كه از جماعت دور است اشكال دارد.
صفحه 294
سوم: نبودن فاصله ميان مأمومين

(مسأله 1109) اگر بين كساني كه در يك صف ايستاده اند بچه اي باشد مي توانند اقتدا كنند.

(مسأله 1110) بعد از تكبير امام، اگر صف جلو آماده نماز و تكبير گفتن آنان نزديك باشد كسي كه در صف بعد ايستاده، مي تواند تكبير بگويد. ولي احتياط مستحب آن است كه صبر كند تا تكبير صف جلو تمام شود.

(مسأله 1111) اگر بداند نماز يك صف از صف هاي جلو باطل است، در صف هاي بعد نمي تواند اقتدا كند، ولي اگر نداند نماز آنان صحيح است يا نه، مي تواند اقتدا نمايد.

(مسأله 1112) اگر مأموم بعد از نماز بفهمد كه امام عادل نبوده، يا به جهتي نمازش باطل بوده، مثلاً بي وضو نماز خوانده، ولي مأموم كليه واجبات نماز جز قرائت را انجام داده باشد نمازش صحيح است.

(مسأله 1113) اگر در بين نماز شك كند كه اقتدا كرده يا نه، چنانچه خود را در حالي ديد و اطمينان پيدا كند كه اقتدا كرده است نماز را به جماعت تمام كند و در غير اين صورت احتياط آن است كه نماز به جماعت تمام و دو مرتبه به طور فرادي بخواند.

(مسأله 1114) انسان در بين نماز جماعت، بدون عذر نمي تواند نيت فرادي كند خواه از اول قصد فرادي داشته باشد يا نه.

(مسأله 1115) اگر مأموم به واسطه عذري بعد از حمد و سوره امام نيت فرادي كند لازم نيست حمد و سوره را بخواند، ولي اگر پيش از تمام شدن حمد و سوره نيت فرادي نمايد، بايد مقداري را كه امام نخوانده، بخواند.

(مسأله 1116) اگر در بين نماز جماعت به خاطر عذري نيت فرادي نمايد، بنابر احتياط واجب نبايد دوباره نيت جماعت كند. و اگر مردد شود كه نيّت فرادي كند يا نه و بعد تصميم بگيرد نماز را با جماعت تمام كند، نماز او اشكال دارد.

(مسأله 1117) اگر موقعي كه امام در ركوع است اقتدا كند و به ركوع امام برسد، اگر چه ذكر
صفحه 295

امام تمام شده باشد; نمازش به طور جماعت صحيح است و يك ركعت حساب مي شود. اما اگر به مقدار ركوع خم شود و به ركوع امام نرسد نماز را به نيت فرادي تمام كند و احتياطاً دوباره بخواند.

(مسأله 1118) اگر موقعي كه امام در ركوع است اقتدا كند و به مقدار ركوع خم شود و شك كند كه به ركوع امام رسيده يا نه، نمازش را به نيّت فرادي تمام كند و دوباره بخواند.
چهارم: مأموم جلوتر از امام نايستد

(مسأله 1119) مأموم نبايد جلوتر از امام بايستد و احتياط اين است كه مساوي نباشد بلكه كمي عقب تر بايستد.

(مسأله 1120) در نماز جماعت بايد بين مأموم و امام پرده و مانند آن كه پشت آن ديده نمي شود فاصله نباشد و همچنين است بين انسان و مأموم ديگري كه انسان به واسطه او به امام متصل شده است، ولي اگر امام مرد و مأموم زن باشد; چنانچه بين آن زن و امام يا بين آن زن و مأموم ديگري كه مرد است و زن به واسطه او به امام متصل شده است پرده و مانند آن باشد اشكال ندارد.

(مسأله 1121) اگر در نماز، بين مأموم و امام يا بين مأموم و كسي كه مأموم به واسطه او به امام متصل است بيشتر از يك قدم بلند فاصله پيدا شود نمازش قهراً فُرادي مي شود و صحيح است.

(مسأله 1122) اگر نماز همه كساني كه در صف جلو هستند تمام شود; يا همه نيت فرادي نمايند، نماز صف بعد فرادي مي شود و بهتر است قصد فرادي نيز كنند.

(مسأله 1123) اگر در ركعت دوم اقتدا كند، قنوت و تشهد را با امام مي خواند و احتياط آن است كه موقع خواندن تشهد نيم خيز بنشيند يعني انگشتان دست و سينه پا را بزمين بگذارد و زانوها را بلند كند، و بايد بعد از تشهد با امام برخيزد و حمد و سوره را بخواند، و اگر براي سوره وقت ندارد، حمد را تمام كند و در ركوع يا سجده خود را به امام برساند و اگر مي داند كه به امام در ركوع نمي رسد نيت فرادي كند و نمازش صحيح است.
صفحه 296

(مسأله 1124) اگر موقعي كه امام در ركعت دوم نماز چهار ركعتي است اقتدا كند; بايد در ركعت دوم نمازش كه ركعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشيند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخيزد و چنانچه براي گفتن سه مرتبه تسبيحات وقت ندارد، يك مرتبه بگويد و در ركوع خود را به امام برساند و اگر نرسيد نماز او فرادي مي شود.

(مسأله 1125) اگر امام در ركعت سوم يا چهارم باشد و مأموم بداند كه اگر اقتدا كند و حمد را بخواند به ركوع امام نمي رسد، بنا بر احتياط واجب بايد صبر كند تا امام به ركوع رود; بعد اقتدا نمايد.

(مسأله 1126) اگر در ركعت سوم يا چهارم امام اقتدا كند، بايد حمد و سوره را بخواند و اگر براي سوره وقت ندارد، بايد حمد را تمام كند و در ركوع خود را به امام برساند، ولي اگر در ركوع به امام نرسيد نماز او فرادي مي شود.

(مسأله 1127) كسي كه مي داند اگر سوره را بخواند در ركوع به امام نمي رسد، بايد سوره را نخواند ولي اگر خواند و به ركوع امام نرسيد نماز را به صورت فرادي تمام كند و دوباره بخواند.

(مسأله 1128) كسي كه اطمينان دارد كه اگر سوره را شروع كند يا تمام نمايد به ركوع امام مي رسد; احتياط واجب آن است كه سوره را شروع كند، يا اگر شروع كرده تمام نمايد.

(مسأله 1129) كسي كه يقين دارد، اگر سوره را بخواند به ركوع امام مي رسد، چنانچه سوره را بخواند و به ركوع نرسد نماز را به صورت فرادي تمام كند و دوباره بخواند.

(مسأله 1130) اگر امام ايستاده باشد و مأموم نداند كه در كدام ركعت است مي تواند اقتدا كند، ولي بايد حمد و سوره را به قصد قربت بخواند و اگرچه بعد بفهمد كه امام در ركعت اول يا دوم بوده، نمازش صحيح است.

(مسأله 1131) اگر به خيال اينكه امام در ركعت اول يا دوم است، حمد و سوره نخواند و بعد از ركوع بفهمد كه در ركعت سوم يا چهارم بوده، نمازش صحيح است. ولي اگر پيش از ركوع بفهمد; بايد حمد و سوره را بخواند و اگر وقت ندارد، فقط حمد را بخواند و در ركوع خود را به امام برساند و اگر در ركوع نرسيد قصد فرادي كند.
صفحه 297

(مسأله 1132) اگر به خيال اينكه امام در ركعت سوم يا چهارم است حمد و سوره بخواند و پيش از ركوع يا بعد از آن بفهمد كه در ركعت اول يا دوم بوده، نمازش صحيح است.

(مسأله 1133) اگر موقعي كه مشغول نماز مستحبي است جماعت بر پا شود، چنانچه اطمينان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد، مستحب است نماز را رها كند و مشغول نماز جماعت شود. بلكه اگر اطمينان نداشته باشد كه به ركعت اول برسد مستحب است به همين دستور رفتار نمايد.

(مسأله 1134) اگر موقعي كه مشغول نماز سه ركعتي يا چهار ركعتي است جماعت بر
پا شود. چنانچه وارد ركعت، شده و اطمينان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت
برسد، مستحب است به نيت نماز مستحبي نماز را دو ركعتي تمام كند و خود را به جماعت برساند.

(مسأله 1135) اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهد يا سلام اول باشد، لازم نيست فرادي كند.

(مسأله 1136) كسي كه يك ركعت از امام عقب مانده وقتي امام تشهد ركعت آخر را مي خواند نيم خيز بنشيند و صبر كند تا امام تشهد نماز را بگويد و بعد برخيزد.