نماز جماعت
(مـسـالـه 1408) مستحب است نمازهاي واجب خصوصا نمازهاي يوميه رابجماعت بخوانند.
و در نـماز صبح ومغرب و عشا, خصوصا براي همسايه مسجدوكسي كه صداي اذان مسجد را مي شنود بيشتر سفارش شده است .
(مساله 1409) در خبر است اگر يك نفر به امام جماعت اقتدا كند, هر ركعت ازنماز آنان ثواب صد وپنجاه نماز دارد, و اگر دو نفر اقتدا كنند هر ركعت ثواب ششصد نماز دارد, و هرچه بيشتر شوند ثـواب نمازشان بيشتر مي شود, تا به ده نفربرسند, و عده آنان كه از ده گذشت , اگر تمام آسمانها كاغذ و درياها مركب و درختهاقلم و جن و انس و ملائكه نويسنده شود, نمي توانند ثواب يك ركعت آن رابنويسند.
(مـسـالـه 1410) حـاضر نشدن به نماز جماعت از روي بي اعتنايي جايز نيست , وسزاوار نيست كه انسان بدون عذر نماز جماعت را ترك كند.
(مـسـالـه 1411) مستحب است انسان صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند, ونماز جماعت اگر مقداري از نماز اول وقت به تاخير بيفتد, از نماز اول وقت كه فرادي خوانده شود, بهتر است , و نيز نماز جماعتي را كه مختصر بخوانند از نمازفرادي كه آن را طول بدهند بهتر مي باشد.
(مـسـالـه 1412) وقتي كه جماعت برپا مي شود, مستحب است كسي كه نمازش رافرادي خوانده , دوباره با جماعت بخواند, و اگر بعد بفهمد كه نماز اولش باطل بوده , نماز دوم او كافي است .
(مـسـالـه 1413) اگـر امـام يا ماموم بخواهد در نمازي كه به جماعت خوانده , دوباره براي ماموم ديگري كه جماعت نخوانده امام شود, و به جماعت بخواند جايزاست .
ولي اگر بخواهد براي دفعه سوم باز با جماعت بخواند اشكال دارد.
(مـسـاله 1414) كسي كه در نماز وسواس دارد, و فقط در صورتي كه نماز را باجماعت بخواند, از وسواس راحت مي شود, بايد نماز را با جماعت بخواند.
(مساله 1415) اگر پدر يا مادر به فرزند خود امر كند كه نماز را به جماعت بخواند واز نافرماني او اذيت شوند, نماز جماعت بر او واجب مي شود.
(مـسـالـه 1416) نماز مستحب را نمي شود بجماعت خواند, مگر نماز استسقا كه براي آمدن باران مي خوانند.
و نمازي كه واجب بوده و به جهتي مستحب شده است , مانند نماز عيد فطر وقربان كه در زمان امام (ع ) واجب بوده , و بواسطه غايب شدن آن حضرت مستحب مي باشد.
(مـساله 1417) موقعي كه امام جماعت نماز يوميه مي خواند, هر كدام از نمازهاي يوميه را مي شود به او اقتدا كرد, ولي اگر نماز يوميه اش را احتياطا دوباره مي خواند,اقتدا كردن به او اشكال دارد.
(مـساله 1418) اگر امام جماعت قضاي نماز يوميه خود را مي خواند, مي شود به اواقتدا كرد, ولي اگر نمازش را احتياطا قضا مي كند, يا قضاي نماز كس ديگر رامي خواند, كه معلوم نيست اين نماز از او فوت شده يا نه , اقتداي به او اشكال دارد.
ولي اگر معلوم باشد كه اين نماز از ميت فوت شده , جايز است به او اقتدا كرد, هرچند براي آن نماز پول گرفته باشد.
(مساله 1419) اگر انسان نداند نمازي را كه امام مي خواند, نماز واجب يوميه است يا نماز مستحب , نمي تواند به او اقتدا كند.
(مساله 1420) اگر امام در محراب باشد, و كسي پشت سر او اقتدا نكرده باشد ,كساني كه دو طرف مـحـراب ايـسـتاده اند, و بواسطه ديوار محراب امام را نمي بينند,نمي توانند اقتدا كنند, بلكه اگر كسي پشت سر امام اقتدا كرده باشد, اقتدا كردن كساني كه دو طرف او ايستاده اند, واتصال دارند و بواسطه ديوار محراب امام رانمي بينند محل تامل است .
(مـسـالـه 1421) اگر بواسطه درازي صف اول , كسانيكه دو طرف صف ايستاده اندامام را نبينند, مـي تـوانـنـد اقـتـدا كـنـنـد, و نيز اگر بواسطه درازي يكي از صفهاي ديگركساني كه دوطرف ايستاده اند, صف جلو خود را نبينند, مي توانند اقتدا نمايند.
(مساله 1422) اگر صفهاي جماعت تا درب مسجد برسد, كسي كه مقابل درب پشت صف ايستاده نـمـازش صـحيح است , و نيز نماز كساني كه پشت سر او اقتدامي كنند صحيح مي باشد, و احتياط واجب آن است كه كساني كه دو طرف اوايستاده اند اگر صف جلو را نبينند, اقتدا ننمايند.
(مـسـالـه 1423) كسي كه پشت ستون ايستاده , اگر از طرف راست يا چپ بواسطه ماموم ديگر به امام متصل نباشد, نمي تواند اقتدا كند.
(مساله 1424) جاي ايستادن امام بايد از جاي ماموم بلندتر نباشد, ولي اگر مكان امام مقدار خيلي كـمـي بـلندتر باشد اشكال ندارد, و نيز اگر زمين سراشيب باشد وامام در طرفي كه بلندتر است بايستد, در صورتي كه سراشيبي آن زياد نباشدوطوري باشد كه به آن زمين مسطح بگويند مانعي ندارد.
(مـساله 1425) اگر جاي ماموم بلندتر از جاي امام باشد اشكال ندارد, ولي اگربقدري بلند باشد كه نگويند, اجتماع كرده اند, جماعت صحيح نيست .
(مساله 1426) اگر بين كساني كه در يك صف ايستاده اند بچه مميز - يعني :بچه اي كه خوب وبد را مـي فـهمد - فاصله شود, در صورتي كه بدانند نماز او صحيح است مي توانند اقتدا كنند, و اگر شك در صحت نماز او داشته باشند, و فاصله زيادباشد كه اتصال بقيه صف به امام بوسيله آن طفل باشد اقتدا مشكل است , بلي فاصله شدن يك طفل مانع نيست هر چند نماز او باطل باشد.
(مـساله 1427) بعد از تكبير امام اگر صف جلو آماده نماز, و تكبير گفتن آنان نزديك باشد, كسي كه در صف بعد ايستاده , مي تواند تكبير بگويد, ولي احتياط مستحب آن است كه صبر كند تا تكبير صف جلو تمام شود.
(مساله 1428) اگر بداند نماز يك صف از صفهاي جلو باطل است , در صفهاي بعد نمي تواند اقتدا كند, ولي اگر نداند نماز آنان صحيح است يا نه , مي تواند اقتدانمايد.
(مـسـالـه 1429) هر گاه بداند نماز امام باطل است , مثلا بداند امام وضو ندارد, اگرچه خود امام ملتفت نباشد, نمي تواند به او اقتدا كند.
(مـساله 1430) اگر ماموم بعد از نماز بفهمد كه امام عادل نبوده , يا به جهتي نمازش باطل بوده , مثلا بي وضو نماز خوانده , نماز ماموم صحيح است .
(مـسـاله 1431) اگر در بين نماز شك كند كه اقتدا كرده يا نه , چنانچه در حالي باشدكه وظيفه مـامـوم اسـت , مـثلا به حمد و سوره امام گوش مي دهد, بايد نماز را به جماعت تمام كند, و اگر مـشـغول كاري باشد كه هم وظيفه منفرد و هم وظيفه ماموم است , مثلا در ركوع يا سجده باشد, بايد نماز را به نيت فرادي تمام نمايد.
(مساله 1432) احتياط واجب آن است كه در بين نماز جماعت تا ناچار نشود نيت فرادي نكند, بلي پيش از سلام امام بدون عذر مي تواند نيت فرادي نمايد.
(مـسـالـه 1433) اگر ماموم بواسطه عذري بعد از حمد و سوره امام نيت فرادي كند,لازم نيست حمد و سوره را بخواند, ولي اگر پيش از تمام شدن حمد و سوره نيت فرادي نمايد, بايد مقداري را كه امام نخوانده بخواند.
بلكه بنابر احتياط مقداري راكه امام خوانده نيز بخواند.
(مـساله 1434) اگر در بين نماز جماعت نيت فرادي نمايد, نمي تواند دوباره نيت جماعت كند.
و اگر مردد شود كه نيت فرادي كند يا نه و بعد تصميم بگيرد كه نماز رابا جماعت تمام كند, صحت جماعتش مورد اشكال است .
(مساله 1435) اگر شك كند كه نيت فرادي كرده يا نه , بايد بنا بگذارد كه نيت فرادي نكرده است .
(مساله 1436) اگر موقعي كه امام در ركوع است اقتدا كند وبه ركوع امام برسد, اگرچه ذكر امام تمام شده باشد, نمازش صحيح است , و يك ركعت حساب مي شود.
اما اگر به مقدار ركوع خم شود و بـه ركـوع امام نرسد جماعت باطل است , و ليكن احتياط آن است كه سر از ركوع بر دارد و آن را يـك ركـعـت حساب نموده و نماز رافرادي تمام كند وبعد دوباره بخواند, اگر چه حكم به صحت نماز بعيد نيست .
(مـسـالـه 1437) اگر موقعي كه امام در ركوع است اقتدا كند وبه مقدار ركوع خم شود, وپيش از ذكـر ركوع شك كند كه به ركوع امام رسيده يا نه , جماعت باطل است , و مطابق احتياطي كه در مساله پيش گفته شد عمل نمايد, اگر چه حكم به صحت نماز چنانكه گذشت بعيد نيست , ولي اگر در حال اشتغال بذكر ركوع يا بعد از آن شك كند, جماعت او محكوم به صحت است .
(مـسـاله 1438) اگر موقعي كه امام در ركوع است اقتدا كند, و پيش از آن كه به اندازه ركوع خم شود, امام سر از ركوع بردارد, بنا بر احتياط واجب بايد بايستد تا امام براي ركعت بعد برخيزد, و آن را ركـعـت اول نـماز خود حساب كند, ولي اگر برخاستن امام بقدري طول بكشد كه نگويند: اين شخص نماز جماعت مي خواند, بايد نيت فرادي نمايد.
(مساله 1439) اگر اول نماز, يا بين حمد و سوره اقتدا كند, و پيش از آن كه به ركوع رود, امام سر از ركـوع بردارد, چنانچه عمدا ركوع خود را تاخير نينداخته نماز اوصحيح است , و الا احتياط لازم آن است كه نماز را تمام كند ودوباره بخواند.
(مـساله 1440) اگر موقعي برسد كه امام مشغول خواندن تشهد آخر نمازاست ,چنانچه بخواهد به ثـواب جماعت برسد, بايد بعد از نيت و گفتن تكبيره الاحرام بنشيند وتشهد را با امام بخواند, ولي سـلام را نـگـويد و صبر كند تا امام سلام نماز رابدهد, بعد بايستد و بدون آن كه دوباره نيت كند و تكبير بگويد, حمد و سوره رابخواند, و آن را ركعت اول نماز خود حساب كند.
(مـساله 1441) ماموم نبايد جلوتر از امام بايستد, و بنابر احتياط واجب اگر ماموم يك نفر باشد, در طـرف راسـت امـام قدري عقب تر بايستد, و اگر متعدد باشند پشت سر امام بايستند, و در صورت اول اگـر قـد او بـلـندتر از امام است , بنابر احتياط واجب بايد طوري بايستد كه در ركوع و سجود جلوتر از امام نباشد.
(مـسـاله 1442) در نماز جماعت بايد بين ماموم وامام پرده و مانند آن كه پشت آن ديده نمي شود فـاصـلـه نـباشد, بلكه بنا بر احتياط لازم شيشه و مانند آن نيز فاصله نباشد, و همچنين است بين انـسان وماموم ديگري كه انسان بواسطه او به امام متصل شده است , ولي اگر امام مرد وماموم زن بـاشد, چنانچه بين آن زن وامام يا بين آن زن وماموم ديگري كه مرد است , و زن بواسطه او به امام متصل شده است پرده ومانند آن باشد اشكال ندارد.
(مساله 1443) اگر بعد از شروع به نماز بين ماموم وامام , يا بين ماموم وكسي كه ماموم بواسطه او مـتـصـل بـه امـام است , پرده يا چيز ديگري كه پشت آن را نمي توان ديد فاصله شود, نمازش قهرا فرادي مي شود, و بايد به وظيفه فرادي عمل نموده ونماز را تمام كند.
(مساله 1444) احتياط واجب آن است كه بين جاي سجده ماموم و جاي ايستادن امام بيشتر از يك قدم فراخ فاصله نباشد.
و نيز اگر انسان بواسطه مامومي كه جلوي او ايستاده به امام متصل باشد, بـنـا بر احتياط واجب بايد فاصله جاي سجده اش ازجاي ايستادن او بيشتر از يكقدم فراخ نباشد.
و احـتـيـاط مستحب آن است كه جاي سجده ماموم با جاي كسي كه جلوي او ايستاده بيشتر از يك قدم معمولي فاصله نداشته باشد, و بهتر اين است كه هيچ فاصله اي نباشد.
(مساله 1445) اگر ماموم بواسطه كسي كه طرف راست يا چپ او اقتدا كرده به امام متصل باشد, و از جـلـو بـه امام متصل نباشد, بنابر احتياط واجب بايد با كسي كه درطرف راست يا چپ او اقتدا كرده , بيشتر از يك قدم فراخ فاصله نداشته باشد .
(مـسـالـه 1446) اگـر در نماز, بين ماموم وامام , يا بين ماموم وكسي كه ماموم بواسطه او به امام متصل است , بيشتر از يك قدم فاصله پيدا شود نمازش صحيح است , وقهرا فرادي مي شود, و قصد فرادي هم لازم نيست .
(مساله 1447) اگر نماز همه كساني كه در صف جلو هستند تمام شود, يا همه نيت فرادي نمايند, نماز صف بعد فرادي مي شود, هر چند صف جلو فورا براي نمازديگري به امام اقتدا كنند.
(مساله 1448) اگر در ركعت دوم اقتدا كند, لازم نيست حمد و سوره بخواند, ولي قنوت و تشهد را بـا امام مي خواند, و احتياط آن است كه موقع خواندن تشهد,انگشتان دست وسينه پا را به زمين بگذارد, و زانوها را بلند كند, و بايد بعد از تشهدبا امام برخيزد وحمد و سوره را بخواند, و اگر براي سـوره وقـت نـدارد, حـمـد را تـمام كند و در ركوع خود را به امام برساند, و اگر درك ركوع هم نـمي كند, احتياط واجب آن است كه حمد را تمام كند ودر سجده خود را به امام برساند, ولي اگر در سجده به امام برسد, بهتر است كه نماز را دوباره بخواند.
(مساله 1449) اگر موقعي كه امام در ركعت دوم نماز چهار ركعتي است اقتدا كند,بايد در ركعت دوم نـمـازش كـه ركعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشيند وتشهد را به مقدار واجب بخواند وبـرخـيزد, و چنانچه براي گفتن سه مرتبه تسبيحات وقت ندارد, يك مرتبه بگويد, و در ركوع يا سجده , خود را به امام برساند.
(مـسـالـه 1450) اگرامام در ركعت سوم يا چهارم باشد, و ماموم بداند كه اگر اقتداكند وحمد را بـخـوانـد بـه ركوع امام نمي رسد, بنا بر احتياط واجب بايد صبر كند تاامام به ركوع رود, بعد اقتدا نمايد.
(مساله 1451) اگر در ركعت سوم يا چهارم امام اقتدا كند, بايد حمد و سوره رابخواند, و اگر براي سـوره وقـت ندارد, بايد حمد را تمام كند و در ركوع خود را به امام برساند, و اگر درك ركوع هم نـمي كند احتياط واجب آن است كه حمد را تمام كند و در سجده خود را به امام برساند, ولي اگر در سجده به امام برسد, بهتر است كه نماز را دوباره بخواند.
(مـسـاله 1452) كسي كه مي داند اگر سوره يا قنوت را تمام كند به ركوع امام نمي رسد, چنانچه عمدا سوره يا قنوت را بخواند و به ركوع نرسد, نمازش اشكال دارد.
(مـسـالـه 1453) كـسي كه اطمينان دارد, كه اگر سوره را شروع كند يا تمام نمايد به ركوع امام مـي رسد واجب نيست كه سوره را شروع كند, يا اگر شروع كرده تمام نمايد.
بلكه مي تواند بمجرد رفتن امام به ركوع سوره را ترك نموده و به ركوع برود.
(مـسـاله 1454) كسي كه يقين دارد, اگر سوره را بخواند به ركوع امام مي رسد,چنانچه سوره را بخواند وبه ركوع نرسد نمازش صحيح است .
(مـسـاله 1455) اگر امام ايستاده باشد و ماموم نداند كه در كدام ركعت است مي تواند اقتدا كند, ولـي بايد حمد و سوره را به قصد قربت بخواند, و اگر چه بعدبفهمد كه امام در ركعت اول يا دوم بوده , نمازش صحيح است .
(مـسـالـه 1456) اگر بخيال اين كه امام در ركعت اول يا دوم است , حمد و سوره نخواند, و بعد از ركوع بفهمد كه در ركعت سوم يا چهارم بوده , نمازش صحيح است ولي اگر پيش از ركوع بفهمد, بـايـد حمد و سوره را بخواند, و اگر وقت ندارد فقطحمد را بخواند و در ركوع يا سجده خود را به امام برساند.
(مساله 1457) اگر بخيال اين كه امام در ركعت سوم يا چهارم است حمد و سوره بخواند, و پيش از ركوع يا بعد از آن بفهمد كه در ركعت اول يا دوم بوده , نمازش صحيح است , و اگر در بين حمد و سوره بفهمد, لازم نيست آنها را تمام كند.
(مـسـاله 1458) اگر موقعي كه مشغول نماز مستحبي است جماعت بر پا شود,چنانچه اطمينان نـدارد كـه اگـر نـمـاز را تمام كند به جماعت برسد, مستحب است نمازرا رها كند ومشغول نماز جـمـاعـت شـود, بلكه اگر اطمينان نداشته باشد كه به ركعت اول برسد مستحب است به همين دستور رفتار نمايد.
(مـسـالـه 1459) اگر موقعي كه مشغول نماز سه ركعتي يا چهار ركعتي است جماعت بر پا شود, چـنـانـچه به ركوع ركعت سوم نرفته و اطمينان ندارد كه اگر نماز راتمام كند به جماعت برسد, مستحب است به نيت نماز مستحبي نماز را دو ركعتي تمام كند, و خود را به جماعت برساند.
(مـسـالـه 1460) اگر نماز امام تمام شود وماموم مشغول تشهد يا سلام اول باشد,لازم نيست نيت فرادي كند.
(مـسـالـه 1461) كسي كه يك ركعت از امام عقب مانده , بنابر احتياط واجب بايدوقتي امام تشهد ركعت آخر را مي خواند, انگشتان دست و سينه پا را به زمين بگذارد و زانوها را بلند نگهدارد, و صبر كند تا امام تشهد نماز را بگويد وبعد برخيزد, و واجب نيست صبر كند تا امام سلام بگويد.