مبطلات نماز
(مساله 1135) دوازده چيز نماز را باطل مي كند, و آنها را مبطلات مي گويند:
اول - آن كـه در بـيـن نـماز يكي از شرايط آن از بين برود, مثلا در بين نماز بفهمدمكانش غصبي اسـت ووقـت وسـعت داشته باشد وبتواند از آن مكان غصبي بيرون برود ولي اگر وقت تنگ باشد بـطوري كه اگر بخواهد بعد از بيرون رفتن نماز رابخواند, قضا مي شود نماز باطل نمي شود, ولي بايد آن را در حال بيرون رفتن تمام كند, و همچنين اگر نتواند بيرون برود مثل محبوس زنداني , بايد در همان جا نمازرا تمام كند و صحيح است .
دوم - آن كـه در بـين نماز عمدا يا سهوا يا از روي ناچاري , چيزي كه وضو يا غسل راباطل مي كند پـيـش آيد, مثلا بول از او خارج شود.
ولي كسي كه نمي تواند از بيرون آمدن بول و غايط خودداري كـند, اگر در بين نماز بول يا غايط از او خارج شود,چنانچه به دستوري كه در مسائل 313 تا 321 گـفـتـه شـد, رفتار نمايد نمازش باطل نمي شود و نيز اگر در بين نماز از مستحاضه خون خارج شود, در صورتي كه به دستور استحاضه رفتار كرده باشد.
نمازش صحيح است .
(مـسـاله 1136) كسي كه بي اختيار خوابش برده , اگر نداند كه در بين نماز خوابش برده يا بعد از آن , بنا بر احتياط لازم , بايد نمازش را دوباره بخواند.
(مـسـالـه 1137) اگـر بـدانـد به اختيار خودش خوابيده وشك كند كه بعد از نماز بوده يادر بين نمازيادش رفته كه مشغول نماز است وخوابيده , نمازش صحيح است .
(مـساله 1138) اگر در حال سجده از خواب بيدار شود و شك كند كه در سجده آخر نماز است , يا در سجده شكر, چنانچه بداند بي اختيار خوابش برده است , بايدآن نماز را دوباره بخواند.
سوم - از مبطلات نماز آن است كه مثل بعض كساني كه شيعه نيستند دستها را روي هم بگذارد.
(مـسـاله 1139) هرگاه براي ادب دستها را روي هم بگذارد, اگرچه مثل آنها نباشد,بنابر احتياط واجـب بـايـد نـمـاز را دوبـاره بخواند, ولي اگر از روي فراموشي يا ناچاري يا براي كار ديگر مثل خاراندن دست ومانند آن دستها را روي هم بگذارد, اشكال ندارد.
چـهارم - از مبطلات نماز آن است كه بعد از خواندن حمد, آمين بگويد ولي اگراشتباها يا از روي تقيه بگويد, نماز باطل نمي شود.
پـنجم - از مبطلات نماز آن است كه عمدا يا از روي فراموشي پشت به قبله كند, يابطرف راست يا چـپ قبله بر گردد, بلكه اگر عمدا بقدري بر گردد كه نگويند: رو به قبله است , اگر چه بطرف راست يا چپ نرسد, نماز باطل است .
(مـسـالـه 1140) اگر عمدا سر را به پشت برگرداند نمازش باطل است , و اگر سهواسر را به اين مقدار بگرداند, احتياط واجب آن است كه نماز را تمام كند و دوباره بخواند.
ولي اگر سر را بطرف راست يا چپ بگرداند عمدا باشد, يا اشتباها نمازش باطل نمي شود, ولي كراهت دارد.
شـشم از مبطلات نماز آن است كه عمدا كلمه اي بگويد كه دو حرف يا بيشتر باشد,اگر چه معني هم نداشته باشد, ولي اگر سهوا بگويد, نماز باطل نمي شود.
(مساله 1141) اگر كلمه اي بگويد كه يك حرف دارد, چنانچه آن كلمه معني داشته باشد مثل ق كـه در زبـان عـربـي بمعناي اين است كه , نگهداري كن , چنانچه معناي آن را بداند وقصد آن را بـنـمـايـد, نـمـازش باطل مي شود, بلكه اگر قصد معناي آن رانكند ولي ملتفت معناي آن باشد, احـتياط واجب آن است كه نماز را دوباره بخواند.
بلكه اگر كلمه يك حرفي , معنا هم نداشته باشد احتياط دوباره خواندن آن است .
(مـسـالـه 1142) سـرفه كردن و آروغ زدن و آه كشيدن در نماز اشكال ندارد, ولي گفتن آخ و آه ومانند اينها كه دو حرف است , اگر عمدي باشد, نماز را باطل مي كند .
(مـساله 1143) اگركلمه اي را بقصد ذكر بگويد, مثلا بقصد ذكر بگويد: اللّه اكبر ودرموقع گفتن آن , صدا را بلند كند كه چيزي رابديگري بفهماند, اشكال ندارد, بلكه چنانچه براي اين كه چيزي را به كسي بفهماند, به قصد ذكر آن را بگويد, نماز باطل نمي شود.
(مـساله 1144) خواندن قرآن در نماز, غير از چهار سوره اي كه سجده واجب داردو در مساله 361 گفته شد, و نيز دعا كردن در نماز اشكال ندارد ولي احتياطمستحب آن است كه به غير عربي دعا نكند.
(مـسـالـه 1145) اگـر چيزي از حمد و سوره و ذكرهاي نماز را عمدا يا احتياطا چندمرتبه بگويد اشكال ندارد, ولي اگر از روي وسواس چند مرتبه بگويد, اشكال دارد.
(مـسـاله 1146) در حال نماز, انسان نبايد به ديگري سلام كند, و اگر ديگري به اوسلام كند, بايد همانطور كه او سلام كرده جواب دهد, مثلا اگر گفته : سلام عليكم درجواب بگويد: سلام عليكم ولي در جواب عليكم السلام بايد بگويد: سلام عليكم .
(مساله 1147) انسان بايد جواب سلام را چه در نماز وچه در غير نماز, فورا بگويد, و اگر عمدا يا از روي فـرامـوشـي جـواب سـلام را بقدري طول دهد, كه اگر جواب بگويد جواب آن سلام حساب نشود, چنانچه در نماز باشد نبايد جواب دهد, و اگردر نماز نباشد, جواب دادن واجب نيست .
(مـسـاله 1148) بايد جواب سلام را طوري بگويد كه سلام كننده بشنود, ولي اگرسلام كننده كر بـاشد, چنانچه انسان بطور معمول جواب او را بدهد كافي است , و درصورت امكان با حركت لب يا اشاره جواب را بفهماند.
(مساله 1149) جواب سلام را بايد به قصد رد تحيت بگويد, نه به قصد قرآن يا دعا.
(مـسـالـه 1150) اگـر زن يا مرد نامحرم يا بچه مميز, يعني : بچه اي كه خوب و بد رامي فهمد, به نـمـازگـزار سـلام كـند, نمازگزار بايد جواب او را بدهد ولي در جواب سلام زن بايد بگويد سلام عليك وكاف را زير و زبر و پيش ندهد.
(مـسـالـه 1151) اگـر نمازگزار جواب سلام را ندهد اگرچه معصيت كرده , ولي نمازش صحيح است .
(مـسـاله 1152) اگر كسي به نمازگزار غلط سلام كند, بطوري كه سلام حساب نشود, جواب او جايز نيست ولي اگر سلام حساب شود, جواب او واجب است .
(مـسـالـه 1153) جـواب سـلام كـسي كه از روي مسخره يا شوخي سلام مي كند,واجب نيست .
و چنانچه در نماز باشد جايز نيست .
و جواب سلام غير مسلمان درنماز جايز نيست و در غير حال نماز به گفتن عليك اكتفا شود.
(مـسـالـه 1154) اگر كسي به عده اي سلام كند جواب سلام او بر همه آنان واجب است , ولي اگر يكي از آنان جواب دهد, كافي است .
(مـسـالـه 1155)اگر كسي به عده اي سلام كند, و كسي كه سلام كننده قصد سلام دادن به او را نداشته جواب دهد, بازهم جواب سلام او بر آن عده واجب است .
(مساله 1156) اگر كسي به عده اي سلام كند, و كسي كه بين آنها مشغول نماز است شك كند كه سلام كننده قصد سلام كردن به او را هم داشته يا نه , نبايد جواب دهد.
و همچنين است اگر بداند قـصـد او را هـم داشـتـه , ولـي ديگري جواب سلام را بدهد.
اما اگر بداند كه قصد او را هم داشته وديگري جواب ندهد, بايد جواب او رابگويد.
(مساله 1157) سلام كردن مستحب است , و خيلي سفارش شده است كه سواره به پياده و ايستاده به نشسته و كوچكتر به بزرگتر سلام كند.
(مساله 1158) اگر دو نفر با هم به يكديگر سلام كنند, بر هر يك واجب است جواب سلام ديگري را بدهد.
(مـسـالـه 1159) در غـيـر نماز, مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگويد,مثلا اگر كسي گفت : سلام عليكم در جواب بگويد, سلام عليكم ورحمه اللّه .
هـفتم - از مبطلات نماز خنده باصدا و عمدي است .
و چنانچه سهوا هم با صدا بخندد,بطوري كه صورت نماز از بين برود نماز باطل است , ولي لبخند نماز را باطل نمي كند.
(مـسـالـه 1160) اگـر بـراي جـلـوگـيري از صداي خنده حالش تغيير كند بحدي كه ازصورت نمازگزار خارج شود, نمازش باطل است .
هـشـتـم - از مبطلات نماز آن است كه براي كار دنيا عمدا با صدا گريه كند, و احتياطواجب آن اسـت كـه بـراي كار دنيا بي صدا هم گريه نكند, ولي اگر از ترس خدا يا براي آخرت گريه كند, آهسته باشد يا بلند, اشكال ندارد, بلكه از بهترين اعمال است .
نـهـم - از مبطلات نماز كاري است كه صورت نماز را بهم بزند مثل دست زدن , و ازروي بازي به هـوا پريدن و مانند اينها كم باشد يا زياد, عمدا باشد يا از روي فراموشي , ولي كاري كه صورت نماز را بهم نزند, مثل اشاره كردن به دست اشكال ندارد.
(مـسـالـه 1161) اگـر در بـين نماز بقدري ساكت بماند كه نگويند: نماز مي خواند,نمازش باطل مي شود.
(مـسـالـه 1162) اگـر در بين نماز كاري انجام دهد, يا مدتي ساكت شود وشك كند كه نماز بهم خـورده يـا نـه , احـتياط اين است كه نماز را تمام كند و دوباره بخواند, بلي اگراز جهت ندانستن حكم مساله باشد نماز را رجاا تمام كند وبعد حكم مساله را بپرسدو مطابق وظيفه اش عمل نمايد.
دهـم - از مـبـطلات نماز, خوردن , وآشاميدن است , كه اگر در نماز بنحوي بخورد يابياشامد كه نـگـويـنـد نـماز مي خواند - عمدا باشد يا از روي فراموشي - نمازش باطل مي شود.
ولي كسي كه مـي خواهد روزه بگيرد اگر پيش از اذان صبح , نماز مستحبي بخواند وتشنه باشد, چنانچه بترسد كـه اگـر نماز را تمام كند صبح شود, در صورتي كه آب روبروي او در دو سه قدمي باشد مي تواند در بـيـن نـماز آب بياشامد, اما بايدكاري كه نماز را باطل مي كند, مثل پشت كردن به قبله انجام ندهد.
(مـسـالـه 1163) اگر بواسطه خوردن يا آشاميدن عمدي , موالات نماز بهم بخورد,يعني , طوري شود كه نگويند نماز را پشت سرهم مي خواند, احتياط واجب آن است كه نماز را دوباره بخواند.
(مساله 1164) اگر در بين نماز, غذايي را كه در دهان يا لاي دندانها مانده فرو ببرد,نمازش باطل نـمي شود.
و نيز اگر قند يا شكر ومانند اينها در دهان مانده باشد و درحال نماز كم كم آب شود, و فرو رود اشكال ندارد.
يـازدهـم - از مـبـطلات نماز, شك در ركعتهاي نماز دو ركعتي و سه , ركعتي يا در دوركعت اول نمازهاي چهار ركعتي است , در صورتي كه نمازگزار در حال شك باقي بماند.
دوازدهـم - از مـبطلات نماز آن است كه ركن نماز را عمدا يا سهوا كم يا زياد كند, ياچيزي را كه ركـن نـيـسـت , عمدا كم يا زياد نمايد.
ولي زياد شدن سهوي تكبيره الاحرام چنانكه در مساله 951 گفته شد, بنابر احتياط موجب باطل شدن نماز است .
(مساله 1165) اگر بعد از نماز شك كند كه در بين نماز كاري كه نماز را باطل مي كندانجام داده يا نه , نماز صحيح است .