كيفيّت نماز جمعه

(مسأله 23 ) نماز جمعه دو ركعت است وكيفيّت آن مانند نماز صبح است . و مستحبّ است كه حمد وسوره با صداي بلند خوانده شود و در ركعت اوّل بعد از حمد ، سوره جمعه و در ركعت دوّم ، سوره منافقون را قرائت نمايند .

( مسأله 24 ) نماز جمعه داراي دو قنوت است ، قنوت اوّل قبل از ركوع ركعت اوّل و قنوت دوّم پس از ركوع ركعت دوّم است .

( مسأله 25 ) نماز جمعه داراي دو خُطْبه است كه مانند اصل نماز واجب بوده و بايد توسّط امام جمعه ايراد شود ، بدون اين دو خطبه نماز جمعه محقق نمي شود .

( مسأله 26 ) واجب است دو خطبه را قبل از نماز جمعه بخواند و اگر اوّل ، نماز جمعه را بجا آورد ، باطل است و در صورتي كه وقت باقي است بايد پس از ايراد خطبه ها مُجَدَّداً نماز جمعه را بخواند ، ولي اگر نسبت به حكم مسأله جاهل بوده يا اشتباه كرده ، اعادة خطبه ها لازم نيست ، بلكه اعادة نماز هم لازم نيست .

( مسأله 25 ) جائز است دو خطبة نماز جمعه قبل از شرعي ايراد شود بطوري كه پايان خطبه ها با ظهر شرعي مصادف باشد ، ولي احتياط مستحبّ آن است كه آنها را در وقت ظهر بخواند .

( مسأله 28 ) در خطبة اوّل واجب است حَمْدِ الهي ، گرچه به هر لفظي كه حمد الهي محسوب شود جائز است ، ولي احتياط مستحبّ آن است كه به لفظ جَلاله ( الله) باشد و احتياط واجب آن است كه پس از آن به ثناي الهي بپردازد و سپس به پيغمبر اسلام درود فرستد و واجب است مردم را به تقوي سفارش كند و يك سورة كوچك از قرآن را بخواند . و در خطبة دوّم نيز حمد و ثناي الهي ( به صورتي كه ذكر شد ) و درود بر پيغمبر اسلام واجب است .و احتياط واجب آن است كه در اين خطبه نيز به تقوي سفارش كند و سورة كوچكي از قرآن تلاوت نمايد . و احتياط مستحبّ و مُؤَكَّدْ آن است كه در خطبة دوّم پس از درود بر پيغمبر ( صلّي الله عليه وآله ) به اَئِمَّة معصومين ( عليه السّلام ) نيز درود فرستد و براي مؤمنين استغفار كند .

و بهتر است از خطبه هاي منسوب به امير المؤمنين ( عليه السّلام ) يا آنچه از ائمه معصومين ( عليه السّلام ) وارد شده ، انتخاب كند .

( مسأله 29 ) شايسته است امام خطيب ، بليغ باشد و به تناسب اوضاع و احوال سخن گويد و عبارات فصيح و روان به كار برد ، به حوادثي كه در سراسر عالم بر مسلمين مي گذرد بخصوص حوادث منطقه خود ، آشنا باشد . مصالح اسلام و مسلمين را تشخيص دهد . چنان شجاع باشد كه در راه خدا از مَلامت و نكوهش احدي بيم به خود راه ندهد ، در اظهارحق و اِبْطال باطل بر حسب شرايط زمان ومكان صراحت داشته باشد ، اموري از قبيل مواظبت در اوقات نماز وعمل به روش صُلَحاو اولياء خد ا را كه موجب تأثير كلام او در مردم است رعايت كند ، كارهاي او با مَواعِظْ و وعد وعيدهايش تطبيق نمايد ، از آنچه كه موجب سَبُكي او و كلامش مي شود حتّي از قبيل پر گوئي ، شوخي و بيهوده گوئي بپرهيزد وهمة امور را تنها براي خداوند رعايت كند وهدفش اِعْراض از دنيا پرستي و رياست طلبي باشد كه سرسلسة همة گناهان است تا كلامش در جان مردم ، مُؤَثِّرْ افتد .

(مسأله30 ) شايسته است امام خطيب در خطبة نماز جمعه مصالح دين و دنياي مسلمين را تَذكّر دهد ومردم را در جريان مسائل زيـانبار و سودمند كشورهاي اسلامي وغير اسلامي قرار دهد ونيازهاي مسلمين را در اَمر معاد ومعاش تذكر دهد و از امور سياسي واقتصادي آنچه را كه در استقلال وكيان مسلمين نقش مُهِمّي دارد گوشزد كند وكيفيّت روابط آنان را با سائر مِلَل بيان نمايد ومردم را از دخالتهاي دُوَل ستمگر و اِسْتعمارگر در امور سياسي واقتصادي مسلمين كه مُنْجَرْ به استعمارو استثمار آنها مي شود بر حَذَرْ دارد .

خلاصه نماز جمعه ودو خطبة آن ، نظير حجّ ومراكز تجمّع آن ونماز هاي عيد فطر وقربان وغيره ، از سنگرهاي بزرگي است كه مُتأسِّفانه مسلمانان از وظائف مُهمّ سياسي خود در آن غافل مانده اند ، چنانچه از ساير پايگاه هاي عظيم سياست اسلامي هم غافلند .اسلام دين سياست ، آن هم در همة شئون آن است وكسي كه در احكام قضائي ، سياسي ، اجتماعي واقتصادي اسلام اندكي تَأمّل كند مُتوجّه اين معني مي شود .هر كس گمان كند دين از سياست جدا است ، جاهلي است كه نه اسلام را مي شناسد ونه سياست را.

(مسأله31 ) مستحبّ است امام خطيب در زمستان وتا بستان عِمامه داشته باشد ورِدائي از بُرْد يَمَني يا (عَدَني ) بپوشد وخود را يارايد ، تميزترين لباسهاي خود را بپوشد وبوي خوش بكار برد بطوري كه با وقار وسَكينه باشد وقبل از خطا به هنگامي كه مُؤذّن اذان مي گويد او بر منبر نشسته باشد تا اذان به پايان رسد وخطبه را آغاز كند وهنگام صُعود بر منبر خطا به روبه روي مردم بايستد وسلام كند ومردم نيز باچهره هاي خود از او استقبال كنند وبه چيزي از قبيل كَمان وشمشير (اسلحه ) وعصا تكيه كند .ومردم نيز خود راروبه روي او قرار دهند .

( مسأله32 ) واجب است امام جمعه شخصاً ودر حال ايستاده به ايراد خطبه بپردازد .واگر نتواند خطبه هارا در حال ايستاده بخواند ، بايد ديگري به ايراد خطبه بپردازد وامامت نماز را هم به عُهْده گيرد . واگرهيچ كس براي ايراد خطبه ها درحال ايستاده پيدا نشود ، نماز جمعه ساقط ونماز ظهر واجب است .

(مسأله33 ) جائز نيست امام جمعه خطبه ها وبخصوص موعظه وتوصيه به تقوي را به آهستگي ادا كند واحتياط واجب آن است كه با صداي بلند به ايراد خطبه ها بپردازد ، بطوري كه حداقل عدد لازم –4 نفر – صداي او را بشنوند ، بلكه احتياط مستحبّ آن است كه در هنگام موعظه وسفارش به تقوي صداي خود را چنان بلند نمايد كه همه حاضرين مواعظ او را بشنوند ودر مجامع بزرگ به توسّط بلندگوها به خطبه بپردازد تا تشويق وتحذير ومسائل مُهمّه را به گوش همگان برساند .

(مسأله34 ) احتياط مستحبّ آن است كه امام درحال خطبه ، سخني غيرمربوط به خطبه ها نگويد ، اَلْبَتَّه در فاصلة بين خطبه ها ونماز ، سخن گفتن بلامانع است .

(مسأله35) واجب است امام پس از خطبة اوّل مقدار كمي بنشيند وسپس به خطبه دوّم بپردازد.

(مسأله36 ) احتياط مستحبّ آن است كه مأمومين در حال خطبه روبه روي امام بوده وبيش از مقداري كه در نماز مي تواند خود را از قبله منحرف كنند ، رو بر نگردانند.

(مسأله37 ) احتياط مستحبّآن است كه امام ومُسْتَمِعين در حال خطبه واجد طهارت كامل (كه براي نماز معتبر است ) باشند .

(مسأله38 ) واجب آن است مأمومين به خطبه هاي امام گوش را دهند واحتياط مستحبّ آن است كه ساكت باشند واز حرف زدن بپرهيزند كه صحبت كردن در وقت خطبه مكروه است ، بلكه اگر سخن گفتن مأمومين موجب نشنيدن خطبه واز بين رفتن فائدة آن مي شوند ، سكوت لازم است .

(مسأله39 ) احتياط واجب آن است كه امام جمعه در خطبة حمد الهي ودرود بر پيغمبر واَئِمَّه (عَلَيْهِمُ الْسَّلامُ ) را به زبان عربي ايراد نمايد ، گر چه او ومُسْتَمِعين او عرب نباشند امّا مي تواند در مقام وَعْظ وتوصيه به تقوي به زبا ن ديگري تَكَلُّمْ نمايد . و احتياط مستحبّ

آن است كه موعظه وآنچه را به مصالح مسلمين مربوط مي شود به زبان مستمعين ادا نمايد، واگر مستمعين مختلفند آنها را به زبان هاي مختلف تكرار كند ، گرچه در صورتي كه مأمومين بيش از حدّ نصاب –4 نفر – باشند به زبان حدّ نصاب –4 نفر – اكتفا نمايد ، ولي احتياط در آن كه آنها را به زبان خدشان موعظه كند .

(مسأله40 ) اذان دوّم در روز جمعه بِدْعَتْ وحرام است .