شكهاي صحيح

مسأله 1207 - در نه صورت ، اگر در شماره ء ركعتهاي نماز چهار ركعتي شك كند ، بايد فكر نمايد ، و بنابر احتياط واجب تأخير نيندازد ، پس اگر يقين يا گمان به يك طرف شك پيدا كرد ، همان طرف را بگيرد و نماز را تمام كند ، و اگر نه به دستورهايي كه بيان مي شود عمل نمايد ، و آن نه صورت از اين قرار است :

( اول ) آن كه بعد از تمام شدن ذكر واجب سجده ء دوم شك كند كه دو ركعت خوانده است يا سه ركعت ، كه بايد بنا بگذارد سه ركعت خوانده است و يك ركعت ديگر بخواند و نماز را تمام كند و بعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده به جا آورد .

( دوم ) شك بين دو و چهار بعد از تمام شدن ذكر واجب سجده ء دوم ، كه هر چند براي تخيير بين از سر گرفتن نماز و بنابر چهار گذاشتن و آوردن نماز احتياط وجهي هست ، ولي احتياط واجب آن است كه بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده بخواند .

( سوم ) شك بين دو و سه و چهار بعد از تمام شدن ذكر واجب سجده ء دوم ، كه بايد بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده و بعد دو ركعت نشسته به جا آورد .

( چهارم ) شك بين چهار و پنج بعد از تمام شدن ذكر واجب سجده ء دوم ، كه بايد بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز دو سجده ء سهو به جا آورد . ولي اگر بعد از سجده ء اول ، يا پيش از تمام شدن ذكر واجب سجده ء دوم يكي از اين چهار شك براي او پيش آيد نمازش باطل است .

( پنجم ) شك بين سه و چهار كه در هر جاي نماز باشد بايد بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند ، و بنابر مشهور بعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته به جا آورد ، ولي احتياط واجب آن است كه دو ركعت نماز نشسته را اختيار كند .

( ششم ) شك بين چهار و پنج در حالي كه ايستاده است ، كه بايد بنشيند و تشهد بخواند و سلام نماز را بدهد ، و بنا بر مشهور بعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته به جا آورد ، ولي احتياط واجب آن است كه دو ركعت نماز نشسته را اختيار كند .

( هفتم ) شك بين سه و پنج در حالي كه ايستاده است ، كه بايد بنشيند و تشهد بخواند و سلام دهد و دو ركعت نماز احتياط ايستاده به جا آورد .

( هشتم ) شك بين سه و چهار و پنج در حالي كه ايستاده است ، كه بايد بنشيند و تشهد بخواند و بعد از سلام نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده و بعد دو ركعت نشسته به جا آورد .

( نهم ) شك بين پنج و شش در حالي كه ايستاده است ، كه بايد بنشيند و تشهد بخواند و سلام نماز را بدهد و دو سجده ء سهو به جا آورد . و نيز بنابر احتياط مستحب ، دو سجده ء سهو براي ايستادن بي جا در اين چهار صورت به جا آورد .

مسأله 1208 - اگر يكي از شكهاي صحيح براي انسان پيش آيد ، نبايد نماز را بشكند ، بلكه به دستوري كه براي آن شك هست عمل نمايد ، و چنانچه به دستور شك عمل نكند ، پس اگر پيش از انجام كاري كه نماز را باطل مي كند - مثل رو گرداندن از قبله - نماز را از سر گيرد ، نماز دومش هم باطل است ، و اگر بعد از انجام كاري كه نماز را باطل مي كند مشغول نماز شود ، نماز دومش صحيح است .

مسأله 1209 - اگر يكي از شكهايي كه نماز احتياط براي آنها واجب است در نماز پيش آيد ، چنانچه انسان نماز را تمام كند بايد نماز احتياط را بخواند و نماز را از سر نگيرد ، و اگر نماز احتياط را نخواند ، در صورتي كه پيش از انجام كاري كه نماز را باطل مي كند نماز را از سر بگيرد ، نماز دومش هم باطل است ، و اگر بعد از انجام كاري كه نماز را باطل مي كند مشغول نماز شده ، نماز دومش صحيح است .

مسأله 1210 - وقتي يكي از شكهاي باطل براي انسان پيش آيد و بداند اگر به حالت بعدي منتقل شود براي او يقين يا گمان پيدا مي شود ، جايز نيست با حالت شك نماز را ادامه دهد ، مثلا اگر در حال ايستادن شك كند كه يك ركعت خوانده يا بيشتر و بداند كه اگر به ركوع رود به يك طرف يقين يا گمان پيدا مي كند ، جايز نيست با اين حال ركوع نمايد .

مسأله 1211 - وقتي يكي از شكهاي صحيح براي انسان پيش آيد - چنانچه گذشت - بنابر احتياط واجب فورا فكر كند ، و اگر چيزهايي كه به واسطهء آنها ممكن است يقين يا گمان به يك طرف شك پيدا شود از بين نمي رود ، چنانچه كمي فكر كردن را تأخير بيندازد اشكال ندارد ، مثلا اگر در سجده شك كند مي تواند تا بعد از سجده فكر كردن را تأخير بيندازد .

مسأله 1212 - اگر اول به يك طرف گمان داشته باشد ، بعد دو طرف در نظر او مساوي شود ، بايد به دستور شك عمل نمايد ، و اگر اول دو طرف در نظر او مساوي باشد و به طرفي كه وظيفهء اوست بنا بگذارد ، بعد گمانش به طرف ديگر برود ، بايد همان طرف را بگيرد و به وظيفه عمل نمايد .

مسأله 1213 - كسي كه نمي داند به يك طرف گمان دارد ، يا هر دو طرف در نظر او مساوي است ، بايد به دستور شك عمل كند ، و احتياط مستحب آن است كه اگر شك از شكوك صحيحه و مورد نماز احتياط است و گماني كه احتمال مي دهد بر اكثر است ، نماز را بر طبق آن گمان تمام كند و نماز احتياط بخواند ، و اگر بر اقل است يا شك از شكوك صحيحه نيست ، بر طبق گمان نماز را تمام كند و اعاده نمايد .

مسأله 1214 - اگر بعد از نماز بداند كه در بين نماز حال ترديدي داشته ، كه مثلا دو ركعت خوانده يا سه ركعت و بنا را بر سه گذاشته ، ولي نداند كه گمانش به خواندن سه ركعت بوده يا هر دو طرف در نظر او مساوي بوده ، بايد نماز احتياط را بخواند .

مسأله 1215 - اگر موقعي كه تشهد مي خواند ، يا بعد از ايستادن شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه ، و در همان موقع يكي از شكهايي كه اگر بعد از تمام شدن دو سجده اتفاق بيفتد صحيح مي باشد براي او پيش آيد - مثلا شك كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت - چنانچه به دستور آن شك عمل كند ، نمازش صحيح است .

مسأله 1216 - اگر پيش از آن كه مشغول تشهد شود ، يا پيش از ايستادن - در ركعتي كه تشهد ندارد - شك كند كه يك يا دو سجده را به جا آورده يا نه ، و در همان موقع يكي از شكهايي كه بعد از تمام شدن دو سجده صحيح است برايش پيش آيد ، نماز باطل است .

مسأله 1217 - اگر موقعي كه ايستاده بين سه و چهار ، يا بين سه و چهار و پنج شك كند و يادش بيايد كه يك يا دو سجده از ركعت پيش به جا نياورده ، نمازش باطل است .

مسأله 1218 - اگر شك او از بين برود و شك ديگري برايش پيش آيد ، مثلا اول شك كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت ، بعد شك كند كه سه ركعت خوانده يا چهار ركعت ، بايد به دستور شك دوم عمل نمايد .

مسأله 1219 - اگر بعد از نماز شك كند كه در حال نماز مثلا بين دو و چهار شك كرده يا بين سه و چهار ، مي تواند دست از نماز بر دارد و بعد از انجام كاري كه نماز را باطل مي كند - مثل پشت به قبله كردن و تكلم عمدي - نمازش را دوباره بخواند ، هر چند احتياط مستحب آن است كه به دستور هر دو شك عمل كند و بعد نماز را اعاده نمايد .

مسأله 1220 - اگر بعد از نماز بفهمد كه در حال نماز شكي براي او پيش آمده ، ولي نداند از شكهاي باطل يا صحيح بوده ، و اگر از شكهاي صحيح بوده نداند كدام قسم آن بوده است ، مي تواند دست از نماز بر داشته ، و كاري كه نماز را باطل مي كند انجام دهد ، و نمازش را دوباره بخواند ، و احتياط مستحب آن است كه به وظايف مقرره در شكوك صحيحه عمل كند ، و بعد نماز را اعاده نمايد .

مسأله 1221 - كسي كه نشسته نماز مي خواند اگر شكي كند كه بايد براي آن ، يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته بخواند ، بايد يك ركعت نشسته به جا آورد ، و اگر شكي كند كه بايد براي آن ، دو ركعت نماز احتياط ايستاده بخواند ، بايد دو ركعت نشسته به جا آورد .

مسأله 1222 - كسي كه ايستاده نماز مي خواند ، اگر موقع خواندن نماز احتياط از ايستادن عاجز شود ، بايد مثل كسي كه نماز را نشسته مي خواند - كه حكم آن در مسألهء پيش بيان شد - نماز احتياط را به جا آورد .

مسأله 1223 - كسي كه نشسته نماز مي خواند ، اگر موقع خواندن نماز احتياط بتواند بايستد ، بايد به وظيفهء كسي كه نماز را ايستاده مي خواند عمل كند .