سجود

مسأله 1054 - نمازگزار بايد در هر ركعت از نمازهاي واجب و مستحب ، بعد از ركوع دو سجده كند ، يعني پيشاني را به قصد خضوع به زمين بگذارد ، و در سجده ء نماز واجب است كه كف دو دست و دو زانو و دو انگشت بزرگ پاها را بر زمين بگذارد .

مسأله 1055 - دو سجده روي هم يك ركن است ، و اگر كسي در نماز واجب عمدا يا از روي فراموشي در يك ركعت هر دو را ترك كند ، يا دو سجده ء ديگر به آنها اضافه نمايد ، نمازش باطل است .

مسأله 1056 - اگر عمدا يك سجده كم يا زياد كند ، نمازش باطل مي شود ، و اگر سهوا يك سجده كم يا زياد كند حكم آن خواهد آمد .

مسأله 1057 - اگر پيشاني را عمدا يا سهوا به زمين نگذارد ، سجده نكرده است اگر چه جاهاي ديگر به زمين برسد ، ولي اگر پيشاني را به زمين بگذارد و سهوا جاهاي ديگر را به زمين نرساند ، يا سهوا ذكر نگويد ، سجده صحيح است .

مسأله 1058 - در حال اختيار واجب است در سجده سه مرتبه ( سبحان الله ) يا يك مرتبه ( سبحان ربي الاعلي وبحمده ) يا هر ذكري كه به اين مقدار باشد بگويد ، و احتياط مستحب آن است كه تسبيح را بر مطلق ذكر مقدم بدارد ، و بايد اين كلمات دنبال هم و به عربي صحيح گفته شود ، و مستحب است ( سبحان ربي الاعلي وبحمده ) را سه يا پنج يا هفت مرتبه يا بيشتر بگويد . مسأله 1059 - در سجود بايد به مقدار ذكر واجب بدن آرام باشد ، و همچنين - بنابر احتياط واجب - در موقع گفتن ذكر مستحب ، در صورتي كه آن را به قصد ذكر در سجده بگويد .

مسأله 1060 - اگر پيش از آن كه پيشاني به زمين برسد و بدن آرام بگيرد ، عمدا ذكر سجده را بگويد ، يا پيش از تمام شدن ذكر عمدا سر از سجده بر دارد ، نماز باطل است ، مگر اين كه جاهل قاصر باشد ، كه در اين صورت در هر دو فرض ، نماز صحيح است .

مسأله 1061 - اگر پيش از آن كه پيشاني به زمين برسد سهوا ذكر سجده را بگويد و پيش از آن كه سر از سجده بردارد بفهمد اشتباه كرده است ، بايد دوباره در حال آرام بودن بدن ذكر را بگويد . مسأله 1062 - اگر بعد از آن كه سر از سجده برداشت بفهمد پيش از آن كه ذكر سجده تمام شود سر بر داشته ، نمازش صحيح است .

مسأله 1063 - اگر موقعي كه ذكر سجده را مي گويد ، يكي از هفت عضو را عمدا از زمين بر دارد ، در صورتي كه جاهل قاصر نباشد نماز باطل مي شود ، ولي موقعي كه مشغول گفتن ذكر نيست ، اگر غير پيشاني جاهاي ديگر را از زمين بردارد و دوباره بگذارد ، اشكال ندارد .

مسأله 1064 - اگر پيش از تمام شدن ذكر سجده سهوا پيشاني را از زمين بر دارد ، نمي تواند دوباره به زمين بگذارد ، و بايد آن را يك سجده حساب كند ، ولي اگر جاهاي ديگر را سهوا از زمين بر دارد ، بايد دو مرتبه به زمين بگذارد و ذكر را بگويد .

مسأله 1065 - بعد از تمام شدن ذكر سجده ء اول بايد بنشيند تا بدن آرام گيرد و دوباره به سجده رود .

مسأله 1066 - جاي پيشاني نمازگزار بايد از جاي سر انگشتان پاي او بلندتر يا پست تر از چهار انگشت بسته نباشد ، و بنابر احتياط واجب از جاي زانوهاي او هم بلندتر يا پست تر از اين مقدار نباشد .

مسأله 1067 - در زمين سراشيب كه شيب آن درست معلوم نيست ، اگر جاي پيشاني از جاي سر انگشتهاي پاي او و زانوهايش بيش از چهار انگشت بسته بلندتر يا پست تر باشد ، بنابر احتياط نماز او باطل است .

مسأله 1068 - اگر پيشاني را اشتباها بر چيزي بگذارد كه از جاي انگشتهاي پاي او بلندتر از چهار انگشت بسته است ، چنانچه بلندي آن به قدري است كه نمي گويند در حال سجده است ، بايد سر را بردارد و بر چيزي كه بلند نيست يا بلنديش به اندازه ء چهار انگشت بسته يا كمتر است بگذارد ، و اگر بلندي آن به قدري است كه مي گويند در حال سجده است ، بايد پيشاني را از روي آن بر روي چيزي كه بلنديش به اندازه ء چهار انگشت بسته يا كمتر است بكشد ، و اگر كشيدن پيشاني ممكن نيست ، بنابر احتياط واجب بايد نماز را تمام كند و دوباره بخواند .

مسأله 1069 - بايد بين پيشاني و آنچه بر آن سجده مي كند ، چيزي فاصله نباشد ، پس اگر مهر به قدري چرك باشد كه پيشاني به خود مهر نرسد ، سجده باطل است ، ولي اگر مثلا رنگ مهر تغيير كرده باشد اشكال ندارد .

مسأله 1070 - در سجده بايد دو كف دست را به زمين بگذارد ، و در حال ناچاري بايد پشت دست را بر زمين بگذارد ، و اگر پشت دست هم ممكن نباشد - بنابر احتياط واجب - مچ دست را به زمين بگذارد ، و چنانچه آن را هم نتواند ، تا آرنج هر جا را كه مي تواند به زمين بگذارد ، و اگر آن هم ممكن نيست بازو را بگذارد .

مسأله 1071 - در سجده بايد دو انگشت بزرگ پاها را به زمين بگذارد ، هر چند احتياط مستحب اين است كه سر دو انگشت بزرگ را به زمين بگذارد ، و اگر انگشتهاي ديگر پا ، يا روي پا را به زمين بگذارد ، يا به واسطهء بلند بودن ناخن ، شست به زمين نرسد نماز باطل است ، و كسي كه به واسطهء ندانستن مسأله نمازهاي خود را اين طور خوانده ، اگر مقصر است بايد دوباره بخواند ، و اگر قاصر است نمازش صحيح است .

مسأله 1072 - كسي كه مقداري از شست پايش بريده ، بايد بقيهء آن را به زمين بگذارد ، و اگر چيزي از آن نمانده يا اگر مانده خيلي كوتاه است ، احتياط واجب آن است كه بقيهء انگشتان را به زمين بگذارد ، و اگر هيچ انگشت ندارد ، بايد هر مقدار كه از پا باقي مانده به زمين بگذارد .

مسأله 1073 - اگر به طور غير معمول سجده كند ، مثلا سينه و شكم را به زمين بچسباند ، يا پاها را دراز كند ، اگر چه هفت عضوي كه بيان شد به زمين برسد ، بنابر احتياط واجب نماز را دوباره بخواند .

مسأله 1074 - مهر يا چيز ديگري كه بر آن سجده مي كند بايد پاك باشد ، ولي اگر مثلا مهر را روي فرش نجس بگذارد ، يا يك طرف مهر نجس باشد و پيشاني را به طرف پاك آن بگذارد ، اشكال ندارد .

مسأله 1075 - اگر در پيشاني دمل و مانند آن باشد ، چنانچه ممكن است بايد با جاي سالم پيشاني سجده كند ، و اگر ممكن نيست بايد آنچه را كه سجده بر آن صحيح است گود كند و دمل را در گودال و جاي سالم را به مقداري كه براي سجده كافي باشد بر آن بگذارد ، و احتياط مستحب آن است كه آن گودال در زمين باشد .

مسأله 1076 - اگر دمل يا زخم تمام پيشاني را فرا گرفته باشد ، بنابر احتياط واجب به يكي از دو طرف پيشاني و چانه - اگر چه به تكرار نماز باشد - سجده كند ، و اگر ممكن نيست فقط به چانه ، و اگر به چانه هم ممكن نيست بايد براي سجده اشاره كند .

مسأله 1077 - كسي كه نمي تواند پيشاني را به زمين برساند بايد به قدري كه مي تواند خم شود ، و مهر يا چيز ديگري را كه سجده بر آن صحيح است روي چيز بلندي گذاشته و طوري پيشاني را بر آن بگذارد كه بگويند سجده كرده است ، ولي بايد كف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمين بگذارد .

مسأله 1078 - اگر چيز بلندي نباشد كه مهر يا چيز ديگري كه سجده بر آن صحيح است روي آن بگذارد ، لازم است كه مهر يا چيز ديگر را با دست بلند كرده و بر آن سجده نمايد ، و در صورتي كه خودش نتواند ، ديگري بلند كند و او بر آن سجده نمايد .

مسأله 1079 - كسي كه هيچ نمي تواند سجده نمايد ، بايد براي سجده با سر اشاره كند ، و اگر نتواند بايد با چشمها اشاره نمايد ، و اگر با چشمها هم نمي تواند اشاره كند ، بايد در قلب نيت سجده كند و ذكر آن را بگويد .

مسأله 1080 - اگر پيشاني بي اختيار از جاي سجده بلند شود ، چنانچه ممكن باشد بايد نگذارد دوباره به جاي سجده برسد ، و اين يك سجده حساب مي شود ، چه ذكر سجده را گفته باشد يا نه ، و اگر نتواند سر را نگه دارد و بي اختيار دوباره به جاي سجده برسد ، روي هم يك سجده حساب شدن محل اشكال است ، اگر چه يك سجده يقينا آورده شده ، پس اگر ذكر نگفته باشد ، بنابر احتياط واجب به قصد آنچه به او امر دارد - اعم از واجب و مستحب - ذكر بگويد .

مسأله 1081 - جايي كه انسان بايد تقيه كند ، مي تواند بر فرش و مانند آن سجده نمايد ، و لازم نيست براي نماز به جاي ديگر برود ، ولي اگر بتواند بر حصير يا چيز ديگري كه سجده بر آن صحيح مي باشد طوري سجده كند كه به زحمت نيفتد ، نبايد بر فرش و مانند آن سجده نمايد . مسأله 1082 - اگر روي تشك پر يا چيز ديگري كه استقرار بر آن حاصل نمي شود سجده كند باطل است .

مسأله 1083 - اگر انسان ناچار شود كه در زمين گل نماز بخواند ، چنانچه آلوده شدن بدن و لباس براي او حرجي نيست ، بايد سجده و تشهد را به طور معمول به جا آورد ، و اگر حرجي باشد در حالي كه ايستاده براي سجده با سر اشاره كند و تشهد را ايستاده بخواند ، و نمازش صحيح است .

مسأله 1084 - در ركعت اول و ركعت سومي كه تشهد ندارد - مثل ركعت سوم نماز ظهر و عصر و عشاء - بنابر احتياط مستحب بعد از سجده ء دوم قدري بي حركت بنشيند و بعد برخيزد .