ركوع

مسأله 1031 - در هر ركعت بعد از قرائت بايد به اندازه اي خم شود كه سر انگشتها به زانو برسد ، و اين عمل را ركوع مي گويند ، و احوط آن است كه بتواند دست را به زانو بگذارد .

مسأله 1032 - اگر به اندازه ء ركوع خم شود ولي سر انگشتها را به زانو نگذارد ، اشكال ندارد .

مسأله 1033 - هرگاه ركوع را به طور غير معمول به جا آورد ، مثلا به چپ يا راست خم شود ، اگر چه دستهاي او به زانو برسد صحيح نيست .

مسأله 1034 - خم شدن بايد به قصد ركوع باشد ، پس اگر به قصد كار ديگر - مثلا براي كشتن جانوري - خم شود ، نمي تواند آن را ركوع حساب كند ، بلكه بايد بايستد و دوباره براي ركوع خم شود ، و به واسطهء اين عمل ركن زياد نشده و نماز باطل نمي شود .

مسأله 1035 - كسي كه دست يا زانوي او با دست و زانوي ديگران فرق دارد ، مثلا دستش خيلي بلند است كه اگر كمي خم شود به زانو مي رسد ، يا زانوي او پايين تر از مردم ديگر است كه بايد خيلي خم شود تا دستش به زانو برسد ، بايد به اندازه ء متعارف خم شود .

مسأله 1036 - كسي كه نشسته ركوع مي كند ، بايد به قدري خم شود كه صورتش مقابل زانوها برسد ، و احوط آن است كه به قدري خم شود كه اگر ايستاده ركوع مي كرد به همان مقدار خم مي شد .

مسأله 1037 - در حال اختيار واجب است در ركوع سه مرتبه ( سبحان الله ) يا يك مرتبه ( سبحان ربي العظيم وبحمده ) يا هر ذكري كه به اين مقدار باشد بگويد ، و احتياط مستحب آن است كه تسبيح را به صورتي كه بيان شد بر ذكر ديگر مقدم بدارد ، و در تنگي وقت و در حال ناچاري گفتن يك ( سبحان الله ) كافيست .

مسأله 1038 - ذكر ركوع بايد دنبال هم و به عربي صحيح گفته شود ، و مستحب است آن را سه يا پنج يا هفت مرتبه بلكه بيشتر بگويند .

مسأله 1039 - در ركوع بايد به مقدار ذكر واجب بدن آرام باشد ، و در ذكر مستحب هم اگر آن را به قصد ذكري كه براي ركوع دستور داده اند بگويد ، بنابر احتياط واجب آرام بودن بدن لازم است ، و اگر به قصد مطلق ذكر بگويد لازم نيست .

مسأله 1040 - اگر موقعي كه ذكر واجب ركوع را مي گويد بي اختيار به قدري حركت كند كه از حال آرام بودن بدن خارج شود ، بايد بعد از آرام گرفتن بدن دوباره ذكر را بگويد ، ولي اگر كمي حركت كند كه از حال آرام بودن بدن خارج نشود ، يا انگشتان را حركت دهد ضرري ندارد .

مسأله 1041 - اگر پيش از آن كه به مقدار ركوع خم شود و بدن آرام گيرد عمدا ذكر ركوع را بگويد ، نمازش باطل است ، مگر اين كه جاهل قاصر باشد ، كه نمازش از جهت اين زياده باطل نمي شود .

مسأله 1042 - اگر پيش از تمام شدن ذكر واجب عمدا سر از ركوع بر دارد ، نمازش باطل است ، مگر اين كه جاهل قاصر باشد ، كه از اين جهت نمازش باطل نمي شود ، و اگر سهوا سر بر دارد ، چنانچه پيش از آن كه از حال ركوع خارج شود يادش بيايد كه ذكر ركوع را تمام نكرده ، بايد در حال آرامي بدن ذكر را بگويد ، و اگر بعد از آن كه از حال ركوع خارج شد يادش بيايد ، نمازش صحيح است .

مسأله 1043 - در موارد ضرورت جايز است به يك ( سبحان الله ) در ذكر ركوع اكتفا كند ، و احتياط مستحب آن است كه دو ( سبحان الله ) ديگر را در حال برخاستن بگويد .

مسأله 1044 - اگر به واسطهء مرض و مانند آن در ركوع آرام نگيرد ، نمازش صحيح است ، ولي بايد پيش از آن كه از حال ركوع خارج شود ، ذكر واجب را بگويد .

مسأله 1045 - هرگاه نتواند به اندازه ء ركوع شرعي - كه در مسألهء " 1031 " گذشت - خم شود بايد به چيزي تكيه دهد و ركوع شرعي را به جا آورد ، و اگر موقعي هم كه تكيه داده نتواند ركوع شرعي را به جا آورد ، در صورتي كه متمكن از ركوع عرفي است ، بنابر احتياط واجب بايد ركوع عرفي را به جا آورد ، و به سر هم در حال قيام اشاره به ركوع بنمايد ، و اگر نتواند به اندازه ء ركوع عرفي هم خم شود ، يا هيچ نتواند خم شود ، بنابر احتياط واجب موقع ركوع بنشيند و نشسته ركوع كند ، و نماز ديگري هم بخواند و براي ركوع آن در حال ايستادن با سر اشاره نمايد . مسأله 1046 - كسي كه وظيفه اش اين است كه براي ركوع با سر اشاره كند ، اگر نتواند با سر اشاره كند بايد به نيت ركوع چشمها را ، هم بگذارد ، و ذكر آن را بگويد ، و به نيت برخاستن از ركوع چشمها را باز كند ، و اگر از اين هم عاجز است بايد در قلب خود نيت ركوع كند و ذكر آن را بگويد .

مسأله 1047 - كسي كه نمي تواند ايستاده يا نشسته ركوع كند حتي به مقدار عرفي آن ، و فقط مي تواند در حالي كه نشسته است كمي خم شود ، بايد ايستاده نماز بخواند و براي ركوع با سر اشاره نمايد ، و در صورتي كه خم شدنش در حال نشستن به حدي باشد كه ركوع عرفي براي نشسته صدق كند ، احتياط واجب اين است كه نماز ديگري هم بخواند ، و موقع ركوع آن بنشيند و به همان اندازه خم شود .

مسأله 1048 - اگر بعد از رسيدن به حد ركوع سر بردارد و دو مرتبه به اندازه ء ركوع خم شود ، نمازش باطل است ، و اگر بعد از آن كه به اندازه ء ركوع خم شد به قدري خم شود كه از اندازه ء ركوع بگذرد و دوباره به ركوع بر گردد ، در صورتي كه به همان حالت خميدگي برگردد تا به حد ركوع برسد ، نمازش باطل نيست .

مسأله 1049 - بعد از تمام شدن ذكر ركوع بايد راست بايستد ، و بعد از آن كه بدن آرام گرفت به سجده رود ، و اگر عمدا پيش از ايستادن يا پيش از آرام گرفتن بدن به سجده رود نمازش باطل است .

مسأله 1050 - اگر ركوع را فراموش كند ، و پيش از آن كه به سجده برسد يادش بيايد ، بايد بايستد بعد به ركوع رود ، و چنانچه به حالت خميدگي به ركوع بر گردد ، نمازش باطل است . مسأله 1051 - اگر بعد از آن كه پيشاني به زمين رسيد يادش بيايد كه ركوع نكرده ، بايد برگردد و ركوع را بعد از ايستادن به جا آورد و نمازش صحيح است ، و بنابر احتياط واجب دو سجده ء سهو براي زيادي سجده به جا آورد ، و احتياط مستحب آن است كه دوباره نماز را اعاده نمايد ، و اگر در سجده ء دوم يادش بيايد نمازش باطل است .

مسأله 1052 - مستحب است پيش از رفتن به ركوع در حالي كه راست ايستاده تكبير بگويد ، و در ركوع زانوها را به عقب دهد ، و پشت را صاف نگهدارد ، و گردن را بكشد و مساوي پشت نگهدارد ، و بين دو قدم را نگاه كند ، و پيش از ذكر يا بعد از آن صلوات بفرستد ، و بعد از آن كه از ركوع برخاست وراست ايستاد ، در حال آرامي بدن بگويد : ( سمع الله لمن حمده ) .

مسأله 1053 - مستحب است در ركوع زنها دست را از زانو بالاتر بگذارند ، و زانوها را به عقب ندهند .