قرائت

مسأله 987 - در ركعت اول و دوم نمازهاي واجب يوميه ، انسان بايد اول حمد و بعد از آن يك سوره ء تمام بخواند ، و در نماز سوره ء والضحي والم نشرح ، و همچنين سوره ء فيل ولأيلاف ، يك سوره حساب مي شود .

مسأله 988 - اگر وقت نماز تنگ باشد ، يا انسان ناچار شود كه سوره را نخواند ، مثلا بترسد كه اگر سوره را بخواند دزد يا درنده يا چيز ديگري به او صدمه بزند ، نبايد سوره را بخواند ، و از مريض و كسي كه در حاجتي عجله دارد سوره ساقط است ، و اگر خواند نبايد به قصد جزئيت نماز بخواند ، بلكه مي تواند به قصد قرائت قرآن بخواند .

مسأله 989 - اگر عمدا سوره را پيش از حمد به قصد جزئيت بخواند نمازش باطل است ، و اگر اشتباها بخواند و در بين آن يادش بيايد ، بايد سوره را رها كند و بعد از خواندن حمد ، سوره را از اول بخواند .

مسأله 990 - اگر حمد و سوره يا يكي از آنها را فراموش كند و بعد از رسيدن به ركوع بفهمد ، نمازش صحيح است .

مسأله 991 - اگر پيش از آن كه براي ركوع خم شود بفهمد كه حمد و سوره را نخوانده ، بايد بخواند ، و اگر بفهمد سوره را نخوانده ، بايد فقط سوره را بخواند ، ولي اگر بفهمد حمد تنها را نخوانده ، بايد اول حمد و بعد از آن دوباره سوره را بخواند ، و نيز اگر خم شود و پيش از آن كه به ركوع برسد بفهمد حمد و سوره ، يا سوره ء تنها ، يا حمد تنها را نخوانده ، بايد بايستد و به همين دستور عمل نمايد .

مسأله 992 - اگر در نماز واجب يكي از چهار سوره اي را كه آيهء سجده دارد و در مسألهء " 361 " گذشت ، عمدا بخواند ، واجب است بعد از قرائت آيهء سجده سجده ء تلاوت را به جا آورد ، و در اين صورت بنابر احتياط واجب نماز را تمام كند و اعاده نمايد ، و همچنين است اگر معصيت كرد و به جا نياورد .

مسأله 993 - اگر اشتباها مشغول خواندن سوره اي شود كه سجده ء واجب دارد ، چنانچه پيش از رسيدن به آيهء سجده بفهمد ، بايد آن سوره را رها كند و سوره ء ديگر بخواند ، و اگر بعد از خواندن آيهء سجده بفهمد ، احتياطا به سجده اشاره نموده و سوره را تمام كند ، و سوره ء ديگري هم به قصد قربت مطلقه - يعني اگر وظيفه اش سوره ء ديگري است اين همان باشد و اگر نه به عنوان قرائت قرآن باشد - بخواند ، و بعد از نماز بايد سجده ء آن را به جا آورد .

مسأله 994 - اگر در نماز آيهء سجده را گوش دهد ، نمازش صحيح است ، و به قصد سجده ء تلاوت اشاره كند ، و بنابر احتياط مستحب بعد از نماز به نحو متعارف هم سجده ء آن را به جا آورد .

مسأله 995 - در نماز مستحبي خواندن سوره لازم نيست ، اگر چه آن نماز به واسطهء نذر كردن و مانند آن واجب شده باشد ، ولي در بعضي از نمازهاي مستحبي ، مثل نماز وحشت كه سوره ء مخصوصي دارد ، اگر بخواهد به دستور آن نماز رفتار كرده باشد ، بايد همان سوره را بخواند .

مسأله 996 - در نماز جمعه و در نماز ظهر روز جمعه ، مستحب است در ركعت اول بعد از حمد سوره ء جمعه ، و در ركعت دوم بعد از حمد سوره ء منافقون را بخواند ، و اگر مشغول يكي از اينها شود ، بنابر احتياط مستحب نمي تواند آن را رها كند و سوره ء ديگر بخواند .

مسأله 997 - اگر بعد از حمد مشغول خواندن سوره ء ( قل هو الله احد ) يا سوره ء ( قل يا أيها الكافرون ) شود ، نمي تواند آن را رها كند و سوره ء ديگر بخواند ، ولي در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه ، اگر از روي فراموشي به جاي سوره ء جمعه و منافقون ، يكي از آن دو سوره را بخواند ، مي تواند آن را رها كند و سوره ء جمعه و منافقون را بخواند ، و احتياط مستحب اين است كه بعد از تجاوز نصف رها ننمايد .

مسأله 998 - اگر در نماز جمعه يا نماز ظهر روز جمعه عمدا سوره ء ( قل هو الله احد ) يا سوره ء ( قل يا أيها الكافرون ) را بخواند ، اگر چه به نصف آن نرسيده باشد ، بنابر احتياط واجب نمي تواند آن را رها كند و سوره ء جمعه و منافقون را بخواند .

مسأله 999 - اگر در نماز غير سوره ء ( قل هو الله احد ) و ( قل يا أيها الكافرون ) سوره ء ديگري بخواند تا از نصف تجاوز نكرده مي تواند رها كند و سوره ء ديگر بخواند ، و بنابر احتياط واجب بعد از تجاوز از نصف تا دو ثلث رها نكند ، و پس از اينكه به دو ثلث رسيد رها كردن آن و عدول به سوره ء ديگر جايز نيست .

مسأله 1000 - اگر مقداري از سوره را فراموش كند ، يا از روي ناچاري - مثلا به واسطهء تنگي وقت ، يا جهت ديگر - نشود آن را تمام نمايد ، مي تواند آن سوره را رها كند و سوره ء ديگر بخواند اگر چه از دو ثلث گذشته باشد ، يا سوره اي را كه مي خوانده ( قل هو الله احد ) يا ( قل يا أيها الكافرون ) باشد .

مسأله 1001 - بر مرد واجب است حمد و سوره ء نماز صبح و مغرب و عشاء را بلند بخواند ، و بر مرد و زن واجب است حمد و سوره ء نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند .

مسأله 1002 - مرد بايد در نماز صبح و مغرب و عشاء مواظب باشد كه تمام كلمات حمد و سوره حتي حرف آخر آنها را بلند بخواند .

مسأله 1003 - زن مي تواند حمد و سوره ء نماز صبح و مغرب و عشاء را بلند يا آهسته بخواند ، و اگر نامحرم صدايش را بشنود - بنابر احتياط واجب - آهسته بخواند ، ولي در صورتي كه شنواندن بر زن حرام باشد - مثل اين كه قرائت را با خضوع در قول و صداي ظريف بخواند و نامحرم بشنود - جايز نيست بلند بخواند ، و اگر خواند نمازش باطل است .

مسأله 1004 - اگر در جايي كه بايد نماز را بلند بخواند عمدا آهسته بخواند ، يا در جايي كه بايد آهسته بخواند عمدا بلند بخواند ، نمازش باطل است ، ولي اگر از روي فراموشي يا ندانستن مسأله باشد صحيح است ، و اگر در بين خواندن حمد و سوره هم بفهمد اشتباه كرده ، لازم نيست مقداري را كه خوانده دوباره بخواند .

مسأله 1005 - اگر كسي در خواندن حمد و سوره بيشتر از معمول صدايش را بلند كند - مثل اين كه آنها را با فرياد بخواند - نمازش باطل است .

مسأله 1006 - انسان بايد نماز را ياد بگيرد كه صحيح به جا آورد ، و كسي كه به هيچ وجه نمي تواند صحيح آن را ياد بگيرد ، بايد به هر طور كه مي تواند بخواند ، و احتياط مستحب آن است كه آنچه را كه امام از مأموم تحمل مي كند ، اگر نتواند ياد بگيرد ، نماز را به جماعت به جا آورد . مسأله 1007 - كسي كه حمد و سوره و چيزهاي ديگر نماز را به خوبي نمي داند و مي تواند ياد بگيرد ، چنانچه وقت نماز وسعت دارد بايد ياد بگيرد ، و اگر وقت تنگ است ، در صورتي كه ممكن باشد بايد نمازش را به جماعت بخواند .

مسأله 1008 - مزد گرفتن براي ياد دادن مستحبات نماز جايز است و احتياط مستحب مؤكد آن است كه براي ياد دادن واجبات نماز مزد نگيرد .

مسأله 1009 - اگر يكي از كلمات حمد يا سوره را نداند و مقصر باشد ، يا عمدا آن را نگويد ، يا به جاي حرفي حرف ديگر بگويد ، مثلا به جاي ( ض ) ، ( ظ ) بگويد ، يا جايي كه بايد بدون زير وزبر خوانده شود ، زير وزبر بدهد ، يا تشديد را نگويد ، نماز او باطل است .

مسأله 1010 - اگر انسان كلمه اي را صحيح بداند ، و در نماز همان طور بخواند ، و بعد بفهمد غلط خوانده ، در صورتي كه در اعتقاد به صحت قاصر بوده ، نمازش صحيح است ، و احتياط مستحب آن است كه دوباره نماز را بخواند ، و اگر وقت گذشته قضا نمايد ، و در صورتي كه مقصر بوده بايد دوباره بخواند ، و اگر وقت گذشته قضا نمايد .

مسأله 1011 - اگر نداند مثلا كلمه اي به ( س ) است يا به ( ص ) بايد ياد بگيرد ، و چنانچه دو جور يا بيشتر بخواند ، در صورتي كه قصد جزئيت داشته باشد به آنچه كه صحيح است و به غير آن هم عرفا ذكر غلط يا قرآن غلط گفته شود - مثل آن كه در ( اهدنا الصراط المستقيم ) مستقيم را يك مرتبه با ( س ) و يك مرتبه با ( ص ) بخواند - نمازش صحيح است ، و در صورتي كه كلام آدمي گفته شود ، نمازش باطل است ، و همچنين است اگر مثلا زير وزبر كلمه اي را نداند ، ولي اگر در آخر كلمه اي باشد كه وقف بر آن جايز است و هميشه وقف كند يا وصل به سكون نمايد ، ياد گرفتن حركت آخر آن كلمه واجب نيست ، و نمازش صحيح است .

مسأله 1012 - اگر در كلمه اي و او باشد و حرف قبل از واو در آن كلمه پيش داشته باشد ، و حرف بعد از واو در آن كلمه همزه باشد ، مثل كلمهء ( سوء ) و همچنين اگر در كلمه اي الف باشد و حرف قبل از الف در آن كلمه زبر داشته باشد و حرف بعد از الف در آن كلمه همزه باشد ، مثل ( جآء ) و نيز اگر در كلمه اي ياء باشد و حرف پيش از ياء در آن كلمه زير داشته باشد و حرف بعد از ياء در آن كلمه همزه باشد مثل ( جئ ) بنابر احتياط مستحب اين سه حرف را با مد - يعني با كشيدن - بخواند . و اگر بعد از اين حروف - واو و الف وياء - به جاي همزه حرفي باشد كه ساكن است - يعني زير وزبر و پيش ندارد - بايد اين سه حرف را مد بدهد ، مثلا در ( ولا الضآلين ) كه بعد از الف حرف لام ساكن است ، بايد الف آن را با مد بخواند ، و چنانچه به دستوري كه در اين صورت بيان شد رفتار نكند ، نمازش باطل است .

مسأله 1013 - احتياط واجب آن است كه در نماز وقف به حركت ننمايد ، و معناي وقف به حركت آن است كه زير يا زبر يا پيش آخر كلمه اي را بگويد و بين آن كلمه و كلمهء بعدش فاصله دهد ، مثلا بگويد : ( الرحمن الرحيم ) و ميم ( الرحيم ) را زير بدهد و بعد قدري فاصله دهد و بگويد : ( مالك يوم الدين ) . و احتياط مستحب آن است كه وصل به سكون ننمايد ، و معناي وصل به سكون آن است كه زير يا زبر يا پيش آخر كلمه اي را نگويد ، و آن كلمه را به كلمهء بعد بچسباند ، مثل آن كه بگويد : ( الرحمن الرحيم ) و ميم ( الرحيم ) را زير ندهد ، و بدون فاصله ( مالك يوم الدين ) را بگويد .

مسأله 1014 - در ركعت سوم و چهارم نماز مي تواند فقط يك حمد بخواند ، يا يك مرتبه تسبيحات اربعه بگويد ، يعني يك مرتبه بگويد : ( سبحان الله والحمد لله ولا إله الا الله والله اكبر ) و بهتر آن است كه سه مرتبه بگويد ، و مي تواند در يك ركعت حمد و در ركعت ديگر تسبيحات بگويد ، و بهتر است در هر دو ركعت تسبيحات بخواند .

مسأله 1015 - در تنگي وقت بايد تسبيحات اربعه را يك مرتبه بگويد .

مسأله 1016 - بر مرد و زن واجب است كه در ركعت سوم و چهارم نماز حمد يا تسبيحات را آهسته بخوانند .

مسأله 1017 - اگر در ركعت سوم و چهارم حمد بخواند ، بنابر احتياط واجب بايد ( بسم الله ) آن را هم آهسته بخواند .

مسأله 1018 - كسي كه نمي تواند تسبيحات را ياد بگيرد يا درست بخواند ولي مي تواند حمد را درست بخواند ، بايد در ركعت سوم و چهارم حمد بخواند .

مسأله 1019 - اگر در دو ركعت اول نماز به خيال اين كه دو ركعت آخر است تسبيحات بگويد ، چنانچه پيش از ركوع بفهمد بايد حمد و سوره را بخواند ، و اگر در ركوع يا بعد از آن بفهمد ، نمازش صحيح است .

مسأله 1020 - اگر در دو ركعت آخر نماز به خيال اين كه در دو ركعت اول است حمد بخواند ، يا در دو ركعت اول نماز با اين كه گمان مي كرده در دو ركعت آخر است حمد بخواند - چه پيش از ركوع بفهمد و چه بعد از آن - نمازش صحيح است .

مسأله 1021 - اگر در ركعت سوم يا چهارم مي خواست حمد بخواند تسبيحات به زبانش آمد ، يا مي خواست تسبيحات بخواند حمد به زبانش آمد ، بايد آن را رها كند و دوباره حمد يا تسبيحات را بخواند ، ولي اگر عادتش خواندن چيزي بوده كه به زبانش آمده ، مي تواند همان را تمام كند و نمازش صحيح است .

مسأله 1022 - كسي كه عادت دارد در ركعت سوم و چهارم تسبيحات بخواند ، اگر بدون قصد - حتي قصد انجام آنچه كه بر او واجب است - مشغول خواندن حمد شود ، بايد آن را رها كند و دوباره حمد يا تسبيحات را بخواند .

مسأله 1023 - در ركعت سوم و چهارم مستحب است بعد از تسبيحات استغفار كند ، مثلا بگويد : ( استغفر الله ربي واتوب اليه ) يا بگويد : " اللهم اغفر لي " . و اگر نمازگزار پيش از خم شدن براي ركوع - اگر چه مشغول گفتن استغفار يا بعد از فراغ از آن باشد - شك كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه ، بايد حمد يا تسبيحات را بخواند .

مسأله 1024 - اگر در ركوع ركعت سوم يا چهارم شك كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه ، بايد به شك خود اعتنا نكند ، و اگر پيش از رسيدن به حد ركوع شك كند ، لازم است برگردد و حمد يا تسبيحات را بخواند .

مسأله 1025 - هرگاه بعد از فراغ از آيه اي شك كند كه آيه يا كلمه اي از آن را درست گفته يا نه ، به شك خود اعتنا نكند ، چه داخل در غير آن شده يا نشده باشد ، و اگر قبل از فراغ از آيه شك كند كه كلمه اي از آيه را درست گفته يا نه ، بايد به شك خود اعتنا كند و دوباره آن كلمه و ما بعد آن را به طور صحيح بگويد ، اگر چه به تكرار ما قبل آن كلمه باشد ، و در هر دو صورت تكرار آن آيه يا كلمه و ما بعد آن براي احراز صحت اشكال ندارد تا به حد وسواس نرسد ، كه در اين صورت دوباره گفتن حرام است ، ولي مبطل نماز نيست ، هر چند احتياط مستحب اين است كه نمازش را دوباره بخواند

. مسأله 1026 - مستحب است در ركعت اول پيش از خواندن حمد بگويد : ( اعوذ بالله من الشيطان الرجيم ) و در ركعت اول و دوم نماز ظهر و عصر ( بسم الله ) را بلند بگويد ، و حمد و سوره را شمرده بخواند ، و در آخر هر آيه وقف كند ، يعني آن را به آيهء بعد نچسباند ، و در حال خواندن حمد و سوره به معناي آيه توجه داشته باشد ، و اگر نماز را به جماعت مي خواند بعد از تمام شدن حمد امام ، و اگر فرادي مي خواند بعد از آن كه حمد خودش تمام شد بگويد : ( الحمد لله رب العالمين ) و بعد از خواندن سوره ء ( قل هو الله احد ) يك يا دو يا سه مرتبه ( كذلك الله ربي ) يا سه مرتبه ( كذلك الله ربنا ) بگويد ، و بعد از خواندن سوره كمي صبر كند ، بعد تكبير پيش از ركوع را بگويد يا قنوت را بخواند .

مسأله 1027 - مستحب است در تمام نمازها در ركعت اول ، سوره ء ( انا انزلناه ) و در ركعت دوم سوره ء ( قل هو الله احد ) را بخواند .

مسأله 1028 - مكروه است انسان در تمام نمازهاي يك شبانه روز ، سوره ء ( قل هو الله احد ) را نخواند .

مسأله 1029 - خواندن سوره ء ( قل هو الله احد ) به يك نفس مكروه است .

مسأله 1030 - سوره اي را كه در ركعت اول خوانده مكروه است در ركعت دوم بخواند ، ولي اگر سوره ء ( قل هو الله احد ) را در هر دو ركعت بخواند مكروه نيست .