احكام وقت نماز

مسأله 748 - موقعي انسان مي تواند مشغول نماز شود كه يقين يا اطمينان كند وقت داخل شده است ، يا دو مرد عادل يا شخصي كه مورد وثوق باشد وظن بر خلاف قول او نباشد ، به داخل شدن وقت خبر دهند ، يا كسي كه وقت شناس و مورد اطمينان باشد براي اعلام دخول وقت اذان بگويد .

مسأله 749 - اگر به واسطهء عذرهاي عمومي - مانند ابر يا غبار - يا عذرهاي شخصي - مانند نابينايي و يا بودن در زندان - نتواند اول وقت به داخل شدن وقت يقين يا حجت شرعيه اي پيدا كند ، بايد نماز را تأخير بيندازد تا يقين يا حجت شرعيه اي پيدا كند كه وقت داخل شده است . مسأله 750 - اگر به يكي از راه هاي گذشته براي انسان ثابت شود كه وقت نماز شده و مشغول نماز شود و در بين نماز بفهمد كه هنوز وقت داخل نشده ، نماز او باطل است ، و همچنين است اگر بعد از نماز بفهمد كه تمام نماز را پيش از وقت خوانده است . و اگر در بين نماز بفهمد وقت داخل شده يا بعد از نماز بفهمد كه در بين نماز وقت داخل شده بود ، نمازش صحيح است .

مسأله 751 - اگر انسان ملتفت نباشد كه بايد با ثابت شدن دخول وقت مشغول نماز شود ، چنانچه بعد از نماز بفهمد كه تمام نماز را در وقت خوانده ، نماز او صحيح است ، و اگر بفهمد نماز را پيش از وقت خوانده يا نفهمد كه در وقت خوانده يا پيش از وقت ، يا بعد از نماز بفهمد كه در بين نماز وقت داخل شده ، نمازش باطل است .

مسأله 752 - اگر يقين يا اطمينان كند وقت داخل شده و مشغول نماز شود ، و در بين نماز شك كند كه وقت داخل شده يا نه ، نماز او باطل است ، ولي اگر در بين نماز يقين يا اطمينان داشته باشد كه وقت داخل شده و شك كند كه آنچه از نماز خوانده در وقت بوده يا نه ، نمازش صحيح است .

مسأله 753 - اگر وقت نماز به قدري تنگ است كه به واسطهء به جا آوردن بعضي از كارهاي مستحب نماز مقداري از آن بعد از وقت خوانده مي شود ، بايد آن مستحب را به جا نياورد ، مثلا اگر به واسطهء خواندن قنوت مقداري از نماز بعد از وقت خوانده مي شود ، بايد قنوت را نخواند . مسأله 754 - كسي كه به اندازه ء خواندن يك ركعت نماز وقت دارد ، نماز او ادا است ، ولي نبايد عمدا نماز را تا اين وقت تأخير بيندازد .

مسأله 755 - كسي كه مسافر نيست ، اگر تا غروب آفتاب به اندازه ء خواندن پنج ركعت نماز وقت دارد ، بايد نماز ظهر و عصر هر دو را بخواند ، و اگر كمتر وقت دارد بايد فقط نماز عصر را بخواند و بعد نماز ظهر را قضا كند ، و همچنين كسي كه معذور نيست اگر تا نصف شب به اندازه ء خواندن پنج ركعت وقت دارد ، بايد نماز مغرب و عشاء را بخواند ، و اگر كمتر وقت دارد ، بايد فقط عشاء را بخواند و بعد مغرب را ، و احتياط واجب آن است كه مغرب را به نيت ما في الذمه بدون قصد ادا و قضا به جا آورد .

مسأله 756 - كسي كه مسافر است ، اگر تا غروب آفتاب به اندازه ء خواندن سه ركعت نماز وقت دارد ، بايد نماز ظهر و عصر را بخواند و اگر كمتر وقت دارد ، بايد فقط عصر را بخواند و بعد نماز ظهر را قضا كند ، و همچنين مسافري كه معذور نيست اگر تا نصف شب به اندازه ء خواندن چهار ركعت نماز وقت دارد ، بايد نماز مغرب و عشاء را بخواند ، و اگر به آن اندازه هم وقت ندارد ، ولي مي تواند با خواندن نماز عشاء ، يك ركعت از مغرب را قبل از نصف شب درك كند بايد اول عشاء را بخواند و بعد مغرب را فورا به جا آورد ، و اگر كمتر از اين وقت دارد بايد عشاء را بخواند و بعد مغرب را به جا آورد ، و احتياط واجب آن است كه آن را به قصد ما في الذمه بدون قصد ادا و قضا بخواند ، و چنانچه بعد از خواندن عشاء معلوم شود كه از وقت به مقدار يك ركعت يا بيشتر به نصف شب مانده است ، نماز مغرب اداست و بايد فورا آن را به جا آورد .

مسأله 757 - مستحب است انسان نماز را در اول وقت آن بخواند ، و راجع به آن خيلي سفارش شده است ، و هر چه به اول وقت نزديك تر باشد بهتر است ، مگر آن كه تأخير آن از جهتي بهتر باشد ، مثل آن كه صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند .

مسأله 758 - هرگاه انسان عذري دارد كه اگر بخواهد در اول وقت نماز بخواند ناچار است با تيمم نماز بخواند ، چنانچه بداند عذر او تا آخر وقت باقي است ، مي تواند در اول وقت نماز بخواند ، ولي اگر احتمال دهد كه عذر او از بين مي رود بايد صبر كند تا عذرش بر طرف شود ، و چنانچه عذر او بر طرف نشد در آخر وقت نماز بخواند ، و لازم نيست به قدري صبر كند كه فقط بتواند واجبات نماز را انجام دهد ، بلكه اگر براي مستحبات نماز نيز مانند اذان و اقامه و قنوت وقت دارد ، مي تواند تيمم كند و نماز را با آن مستحبات به جا آورد . و در عذرهاي ديگر غير از موارد تيمم ، اگر آن عذر تقيه باشد جايز است اول وقت نماز بخواند و اعاده لازم نيست هر چند در اثناي وقت عذرش بر طرف شود ، و در غير تقيه اگر احتمال بدهد كه عذر او باقي باشد ، جايز است اول وقت نماز بخواند ، ولي چنانچه در اثناي وقت عذرش بر طرف گردد ، لازم است اعاده نمايد .

مسأله 759 - كسي كه مسائل نماز و شكيات و سهويات را نمي داند و احتمال مي دهد كه يكي از

اينها در نماز پيش آيد و مبتلا به مخالفت تكليف الزامي يا احتياط لازم شود ، بنابر احتياط بايد براي ياد گرفتن اينها نماز را از اول وقت تأخير بيندازد ، ولي اگر اطمينان دارد كه نماز را به طور صحيح تمام مي كند ، مي تواند در اول وقت مشغول نماز شود ، پس اگر در نماز مسأله اي كه حكم آن را نمي داند پيش نيايد ، نماز او صحيح است ، و اگر پيش آيد جايز است به يكي از دو طرفي كه احتمال مي دهد عمل نمايد و نماز را تمام كند ، ولي بايد بعد از نماز مسأله را بپرسد كه اگر نمازش باطل بوده دوباره بخواند ، و اگر صحيح بوده اعاده لازم نيست .

مسأله 760 - اگر وقت نماز وسعت دارد و طلبكار هم طلب خود را مطالبه مي كند ، در صورتي كه ممكن است بايد اول دين خود را بدهد ، بعد نماز بخواند ، و همچنين است اگر كار واجب ديگري كه بايد فورا آن را به جا آورد پيش آمد كند ، مثل آن كه ببيند مسجد نجس است ، بايد اول مسجد را تطهير كند بعد نماز بخواند ، و چنانچه در هر دو صورت اول نماز بخواند معصيت كرده ، ولي نماز او صحيح است . نمازهايي كه بايد به ترتيب خوانده شود

مسأله 761 - انسان بايد نماز عصر را بعد از نماز ظهر و نماز عشاء را بعد از نماز مغرب بخواند ، و اگر عمدا نماز عصر را پيش از نماز ظهر و نماز عشاء را پيش از نماز مغرب بخواند ، باطل است . مسأله 762 - اگر به نيت نماز ظهر مشغول نماز شود و در بين نماز يادش بيايد كه نماز ظهر را خوانده است ، نمي تواند نيت را به نماز عصر برگرداند ، بلكه بايد نماز را بشكند و نماز عصر را بخواند ، و همين طور است در نماز مغرب و عشاء .

مسأله 763 - اگر در بين نماز عصر شك كند كه نماز ظهر را خوانده يا نه ، بايد نيت را به نماز ظهر برگرداند ، ولي اگر وقت به قدري كم است كه بعد از تمام شدن نماز آفتاب غروب مي كند و براي يك ركعت هم وقت باقي نيست ، بايد به نيت نماز عصر نماز را تمام كند ، و بنا بگذارد كه نماز ظهر را به جا آورده است .

مسأله 764 - اگر در بين نماز عصر يقين يا اطمينان كند كه نماز ظهر را نخوانده است و نيت را به نماز ظهر برگرداند ، چنانچه قبل از آن كه عملي انجام داده باشد يادش بيايد كه نماز ظهر را خوانده بوده بايد بقيهء نماز را به نيت نماز عصر بخواند و نمازش صحيح است ، و همچنين در صورتي كه آنچه را انجام داده ركن نباشد ، ولي در اين صورت بايد قرائت و ذكري را كه به قصد نماز ظهر آورده بوده دوباره به قصد نماز عصر بياورد ، و احتياط مستحب آن است كه در اين دو صورت نماز را به نيت عصر تمام كند و دوباره اعاده نمايد ، و اگر آنچه را آورده ركعت يا ركوع يا دو سجده باشد بايد نماز عصر را اعاده نمايد .

مسأله 765 - اگر در نماز عشاء پيش از ركوع ركعت چهارم شك كند كه نماز مغرب را خوانده يا نه ، چنانچه وقت به قدري كم است كه بعد از تمام شدن نماز به مقدار يك ركعت هم وقت براي نماز عشاء باقي نمي ماند ، بايد به نيت عشاء نماز را تمام كند و بنا بگذارد كه نماز مغرب را به جا آورده ، و اگر به مقدار يك ركعت يا بيشتر وقت دارد ، بايد نيت را به نماز مغرب برگرداند و نماز را سه ركعتي تمام كند ، بعد نماز عشاء را بخواند .

مسأله 766 - اگر در نماز عشاء بعد از رسيدن به ركوع ركعت چهارم شك كند كه نماز مغرب را خوانده يا نه ، در وسعت وقت نمازش باطل است ، و بايد نماز مغرب و عشاء را بخواند ، و همچنين است اگر به مقدار پنج ركعت وقت باشد ، و چنانچه وقت كمتر از اين است نماز عشاء صحيح و بايد آن را تمام كند و بنا بگذارد كه نماز مغرب را به جا آورده است .

مسأله 767 - اگر انسان نمازي را كه خوانده احتياطا دوباره بخواند ، و در بين نماز يادش بيايد نمازي را كه بايد پيش از آن بخواند نخوانده است ، نمي تواند نيت را به آن نماز برگرداند ، مثلا موقعي كه نماز عصر را احتياطا مي خواند ، اگر يادش بيايد نماز ظهر را نخوانده است ، نمي تواند نيت را به نماز ظهر برگرداند .

مسأله 768 - برگرداندن نيت از نماز قضا به نماز ادا ، و از نماز مستحب به نماز واجب جايز نيست .

مسأله 769 - اگر وقت نماز ادا وسعت داشته باشد ، انسان مي تواند در بين نماز نيت را به نماز قضا برگرداند ، ولي بايد برگرداندن نيت به نماز قضا ممكن باشد ، مثلا اگر مشغول نماز ظهر است ، در صورتي مي تواند نيت را به قضاي صبح برگرداند كه داخل ركوع ركعت سوم نشده باشد .