وضو
مسأله 242 - در وضو واجب است صورت و دستها را بشويند و جلوي سر و روي پاها را مسح كنند .
مسأله 243 - در ازاي صورت كه از بالاي پيشاني - جايي كه موي سر مي رويد - تا آخر چانه است بايد شست ، و پهناي آن به مقداري كه بين انگشت وسط و شست قرار مي گيرد بايد شسته شود ، و براي آن كه يقين كند اين مقدار كاملا شسته شده بايد كمي از اطراف آن را هم بشويد .
مسأله 244 - اگر صورت يا دست كسي كوچكتر يا بزرگتر از متعارف مردم باشد ، بايد ملاحظه كند كه مردمان متعارف تا كجاي صورت خود را ميشويند ، او هم تا همان جا بشويد ، و اگر دست و صورت هر دو بر خلاف متعارف ولي با هم متناسب هستند بايد به كيفيتي كه در مسألهء قبل گذشت بشويد .
مسأله 245 - اگر احتمال دهد چرك يا چيز ديگري در ابروها و گوشه هاي چشم و لب او هست كه مانع رسيدن آب به آنها است ، چنانچه احتمال او عقلايي باشد ، بايد پيش از وضو رسيدگي كند كه اگر هست بر طرف نمايد .
مسأله 246 - اگر پوست صورت از لاي مو پيدا باشد بايد آب را به پوست برساند ، و اگر پيدا نباشد شستن مو كافيست ، و رساندن آب به زير آن لازم نيست .
مسأله 247 - اگر شك كند پوست صورت از لاي مو پيداست يا نه ، بايد مو را بشويد و آب را به پوست هم برساند .
مسأله 248 - شستن توي بيني و مقداري از لب و چشم كه در وقت بستن ديده نمي شود واجب نيست ، ولي بايد يقين كند كه از جاهايي كه بايد شسته شود چيزي باقي نمانده است ، و كسي كه نمي دانسته بايد مقداري را بشويد كه يقين به تحقق واجب پيدا شود ، اگر نداند در وضوهايي كه گرفته آن مقدار را شسته يا نه ، نمازي را كه با آن وضو خوانده است و وقتش باقي است با وضوي جديد اعاده نمايد ، و نمازهايي كه وقتش گذشته قضا كند .
مسأله 249 - بايد دستها را از بالا به پايين شست ، و اگر از پايين به بالا بشويد باطل است ، و همچنين صورت را بنابر احتياط واجب .
مسأله 250 - اگر دست را تر كند و به صورت و دستها بكشد ، چنانچه تري دست به قدري باشد كه به واسطهء كشيدن دست آب كمي بر آنها جاري شود ، كافيست .
مسأله 251 - بعد از شستن صورت بايد دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتها بشويد .
مسأله 252 - براي آن كه يقين كند آرنج را كاملا شسته بايد مقداري بالاتر از آرنج را هم بشويد .
مسأله 253 - كسي كه پيش از شستن صورت دستهاي خود را تا مچ شسته ، در موقع وضو بايد تا سر انگشتان بشويد ، و اگر فقط تا مچ بشويد وضوي او باطل است .
مسأله 254 - شستن صورت و دستها در وضو ، مرتبهء اول واجب و مرتبهء دوم مستحب و مرتبهء سوم و بيشتر از آن حرام مي باشد ، و اين كه كدام شستن اول يا دوم يا سوم است مربوط به اين است كه شستن عضو به قصد وضو باشد ، مثلا اگر سه مرتبه آب به صورت بريزد و به مرتبهء سوم قصد شستن براي وضو نمايد ، اشكال ندارد و مرتبهء سوم شستن اول شمرده مي شود ، ولي اگر سه مرتبه آب به صورت بريزد و به هر يك قصد شستن براي وضو نمايد مرتبهء سوم حرام است .
مسأله 255 - بعد از شستن هر دو دست بايد جلوي سر را با تري آب وضو كه در دست مانده مسح كند ، و احتياط واجب آن است كه مسح با باطن كف دست راست باشد ، و بنابر احتياط مستحب مسح را از بالا به پايين انجام دهد .
مسأله 256 - يك قسمت از چهار قسمت سر ، كه مقابل پيشاني است جاي مسح مي باشد ، و هر جاي اين قسمت را به هر اندازه مسح كند كافيست ، و مستحب است كه اندازه ء مسح از پهنا به اندازه ء پهناي سه انگشت بسته باشد ، و بهتر است از درازا به اندازه ء درازاي يك انگشت باشد .
مسأله 257 - لازم نيست مسح سر بر پوست آن باشد بلكه بر موي جلوي سر هم صحيح است ، ولي كسي كه موي جلوي سر او به اندازه اي بلند است كه اگر مثلا شانه كند به صورتش مي ريزد يا به جاهاي ديگر سر مي رسد ، بايد بيخ موها را مسح كند ، يا فرق سر را باز كرده پوست سر را مسح نمايد ، و اگر موهايي را كه به صورت مي ريزد يا به جاي ديگر سر مي رسد جلوي سر جمع كند و بر آنها مسح نمايد يا بر موي جاهاي ديگر سر كه جلوي آن آمده مسح كند ، چنين مسحي باطل است .
مسأله 258 - بعد از مسح سر بايد با تري آب وضو كه در دست مانده است روي پاها را مسح كند، و اندازه ء واجب آن از سر يكي از انگشتها تا برآمدگي روي پا است ، و احتياط مستحب آن است كه تا مفصل مسح نمايد ، و احتياط واجب آن است كه پاي راست را مقدم بر پاي چپ بدارد ، و همچنين پاي راست را با دست راست و پاي چپ را با دست چپ مسح نمايد .
مسأله 259 - پهناي مسح پا به هر اندازه باشد كافيست ، ولي افضل آن است كه تمام روي پا را با تمام كف دست مسح نمايد .
مسأله 260 - احتياط واجب آن است كه در مسح پا دست را بر سر انگشتها بگذارد و بعد به پشت پا بكشد ، يا آن كه دست را بر برآمدگي روي پا يا مفصل گذاشته و تا سر انگشتها بكشد ، نه آن كه تمام دست را روي پا بگذارد و كمي بكشد .
مسأله 261 - در مسح سر و روي پا بايد دست را روي آنها بكشد ، نه آن كه دست را نگه دارد و سر يا پا را به آن بكشد ، ولي اگر موقعي كه دست را مي كشد سر يا پا مختصري حركت كند اشكال ندارد .
مسأله 262 - جاي مسح بايد خشك باشد ، و اگر به قدري تر باشد كه رطوبت كف دست به آن اثر نكند مسح باطل است ، ولي اگر تري آن به قدري كم باشد كه رطوبتي كه بعد از مسح در آن ديده مي شود عرفا بگويند فقط از تري كف دست است اشكال ندارد .
مسأله 263 - اگر براي مسح رطوبتي در كف دست نمانده باشد ، نمي تواند دست را با آب خارج تر كند ، بلكه بايد از ريش خود كه داخل در حد صورت است رطوبت بگيرد و با آن مسح نمايد ، و گرفتن رطوبت از غير ريش و مسح نمودن با آن محل اشكال است .
مسأله 264 - اگر رطوبت كف دست فقط به اندازه ء مسح سر باشد ، سر را با همان رطوبت مسح كند ، و براي مسح پاها از ريش خود كه داخل در حد صورت است رطوبت بگيرد .
مسأله 265 - مسح كردن از روي جوراب و كفش باطل است ، ولي اگر به واسطهء سرماي شديد يا ترس از دزد و درنده و مانند اينها نتواند كفش يا جوراب را بيرون آورد ، بنابر احتياط واجب بر كفش و جوراب مسح نمايد و تيمم هم بنمايد .
مسأله 266 - اگر روي پا نجس باشد و نتواند براي مسح آن را آب بكشد ، بايد تيمم كند .