چهارم: شكّ كثيرالشّك

مسأله 1061ـ «كثيرالشّك» يعني كسي كه زياد شك مي كند نبايد به شكّ خود اعتنا كند، خواه در عدد ركعات نماز باشد، يا در اجزاي نماز، يا شرايط نماز.

مسأله 1062ـ كثيرالشّك كسي است كه بگويند زياد شك مي كند و اگر كسي در يك نماز سه مرتبه شك كند يا در سه نماز پشت سرهم شك كند كثيرالشّك است.

مسأله 1063ـ هرگاه به خاطر يك حالت فوق العاده مانند بيماري، غضب يا مصيبت موقّتاً گرفتار حالت كثرت شك شود بايد به شكّ خود اعتنا كرده و مطابق احكام آن رفتار كند.

مسأله 1064ـ منظور از اعتنا نكردن به شك اين است كه آن طرف را كه به نفع اوست بگيرد، مثلاً اگر شك كند سجده يا ركوع را به جا آورده، بنا بگذارد كه به جا آورده است، هرچند از محل آن نگذشته است، يا اگر شك كند نماز صبح را دو ركعت خوانده يا سه ركعت، بنا بگذارد كه دو ركعت خوانده است.

مسأله 1065ـ كسي كه فقط در يك مورد نماز زياد شك مي كند (مثلاً در حمد و



[202]

سوره) چنانچه در چيزهاي ديگر شك كند بايد به دستور شك عمل نمايد، تنها درموردي كه زياد شك مي كند اعتنا نخواهد كرد، همچنين اگر كسي در نماز معيّني مانند نماز صبح زياد شك مي كند، فقط در آن بايد اعتنا نكند و نيز اگر كسي در مكان مخصوصي ( مثلاً وقتي در ميان جمع نماز مي خواند) زياد شك مي كند فقط در همان جا اعتنا به شكّ خود نمي كند.

مسأله 1066ـ هرگاه انسان شك كند كثيرالشّك شده يا نه بنا مي گذارد بر اين كه كثيرالشّك نشده و بعكس اگر كثيرالشّك بوده، تا يقين نكند به حال معمولي برگشته، بايد به شكّ خود اعتنا نكند.

مسأله 1067ـ كسي كه زياد شك مي كند اگر شك كند ركني را به جا آورده يا نه (مانند ركوع) و به آن اعتنا نكند بعد يادش بيايد كه آن را به جا نياورده است، چنانچه وارد ركن بعد نشده بايد آن را به جا آورد و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است، ولي اگر غير ركن باشد و بعد يادش بيايد كه به جا نياورده، چنانچه وارد ركن بعد نشده به جا مي آورد و اگر وارد ركن بعد شده بر نمي گردد و نمازش صحيح است.

مسأله 1068ـ اشخاص وسواسي بايد به يقين و شكّ خود عمل نكنند بلكه مطابق اشخاص معمولي عمل كنند خواه يقين براي آنها حاصل شود يا نه، و الاّ در بسياري از موارد نمازشان باطل خواهد بود.