مبطلات نماز

مسأله 1005ـ دوازده چيز نماز را باطل مي كند كه آنها را «مبطلات نماز» مي گويند.



اوّل: از بين رفتن يكي از شروط نماز

يعني: در بين نماز يكي از شرطهاي آن از بين برود.



دوم: باطل شدن وضو

مسأله 1006ـ اگر در بين نماز چيزي كه وضو را باطل مي كند انجام دهد، خواه عمداً باشد يا سهواً، يا از روي ناچاري نماز او باطل است; ولي كسي كه نمي تواند از بيرون آمدن بول و غائط جلوگيري كند بايد مطابق دستوري كه در احكام وضو گفته شد عمل نمايد، همچنين خارج شدن خون از زن مستحاضه نماز را باطل نمي كند به شرط اين كه به دستورات استحاضه عمل كرده باشد.

مسأله 1007ـ كسي كه بي اختيار خوابش برده (مثلاً در حال سجده خوابش برده) امّا نمي داند در سجده نماز بوده يا بعد از آن، در سجده شكر، بايد نماز را اعاده كند.



سوم: دست بسته نماز خواندن

مسأله 1008ـ اگر دست بسته نماز بخواند آن گونه كه بعضي از فرق اسلامي انجام مي دهند، حتّي اگر به قصد ادب دستها را روي هم بگذارد، يا دست به سينه نماز بخواند، هرچند شبيه آنها نباشد احتياط آن است كه نماز را اعاده كند، امّا اگر از روي فراموشي و ناچاري يا براي كار ديگري مثل خاراندن دست و مانند آن باشد اشكال ندارد.



[192]

چهارم: آمين گفتن

مسأله 1009ـ اگر بعد از خواندن حمد «آمين» بگويد، احتياط واجب اين است كه نماز را تمام كند و اعاده نمايد ولي اگر از روي اشتباه يا در حال تقيّه بگويد اشكال ندارد.



پنجم: پشت به قبله نماز خواندن

مسأله 1010ـ اگر پشت به قبله كند يا كاملاً به طرف راست يا چپ قبله برگردد، خواه از روي عمد باشد يا فراموشي، همچنين اگر عمداً بقدري منحرف شود كه نگويند رو به قبله است نمازش باطل است.

مسأله 1011ـ هرگاه عمداً يا سهواً صورت را به تنهايي كاملاً به طرف راست يا چپ برگرداند بنابر احتياط واجب نمازش را اعاده كند، ولي اگر صورت را كمي بگرداند بطوري كه از قبله خارج نشود نماز باطل نمي شود.



ششم: حرف زدن

مسأله 1012ـ اگر عمداً حرف بزند، حتّي يك جمله، يا يك كلمه، حتّي كلمه دو حرفي مانند «من» و «ما» نماز او باطل است بلكه بنابر احتياط اگر دو حرف معني دار هم نباشد نماز باطل مي شود (منظوراز احتياط در مبطلات نماز آن است كه نماز را تمام كرده بعد اعاده كند).

مسأله 1013ـ سخن گفتن از روي سهو و فراموشي و نسيان نماز را باطل نمي كند.

مسأله 1014ـ هرگاه كلمه اي بگويد كه يك حرف بيشتر ندارد چنانچه معني داشته باشد (مانند «ق» در عربي يعني نگه دار) و معني آن را قصد كند نمازش باطل است و اگر قصد نكند امّا متوجّه معني آن باشد احتياط آن است كه نماز را اعاده كند.



[193]

مسأله 1015ـ سرفه كردن، آه كشيدن، عطسه زدن، نماز را باطل نمي كند، هرچند عمدي باشد، ولي گفتن «آخ» و «آه» و مانند اينها كه دو حرف دارد اگر عمدي باشد بنابر احتياط واجب نماز را باطل مي كند.

مسأله 1016ـ ذكر خدا، قرائت قرآن دعا، در هر جاي نماز جايز است اگر جمله اي را مانند «اَللّهُ اَكْبَرُ» به قصد ذكر خدا بگويد، امّا در موقع گفتن، صدا را بلندكند كه چيزي را به ديگري بفهماند اشكال ندارد، ولي دعا و ذكر به زبانهاي غير عربي اشكال دارد.

مسأله 1017ـ تكرار كردن آيات حمد و سوره يا ذكرهاي ركوع و سجود و تسبيحات براي ثواب يا براي احتياط مانعي ندارد، امّا اگر به خاطر وسوسه باشد اشكال دارد.

مسأله 1018ـ نمازگزار نبايد در حال نماز به ديگري سلام كند، ولي اگر ديگري به او سلام كند جواب او واجب است، امّا جواب بايد مانند سلام باشد، مثلاً اگر گفت: «اَلسَّلامُ عَلَيْكَ» در جواب بگويد «اَلسَّلامُ عَلَيْكَ» و اگر بگويد «سَلامٌ عَلَيْكُمْ» در جواب بگويد «سَلامٌ عَلَيْكُمْ»، حتّي اگر بگويد «سلام» در جواب بايد بگويد «سلام».

مسأله 1019ـ در غير نماز هم جواب سلام واجب، امّا سلام كردن مستحبّ است و بايد جواب را طوري بگويد كه جواب سلام محسوب شود، يعني اگر زياد فاصله بيندازد كه جواب محسوب نشود كار حرامي كرده و جواب دادن واجب نيست.

مسأله 1020ـ اگر كسي در حال نماز جواب سلام را ندهد گناه كرده ولي نمازش صحيح است.

مسأله 1021ـ واجب است جواب سلام را طوري بگويد كه سلام كننده بشنود، امّا اگر سلام كننده كر باشد يا در محيطي است كه سر و صدا زياد است چنانچه بطور معمول جواب دهد كافي است و احتياط آن است كه با اشاره نيز به او بفهماند.

مسأله 1022ـ جواب سلام را بايد به قصد جواب بگويد، نه به قصد قرائت بعضي از آيات قرآن و مانند آن.

مسأله 1023ـ هرگاه مرد يا زن نامحرم حتّي بچّه اي كه خوب و بد را مي فهمد به



[194]

نمازگزار يا غير نمازگزار سلام كند جواب او واجب است.

مسأله 1024ـ هرگاه سلام از روي مسخره يا شوخي باشد و يا طوري غلط بگويد كه سلام حساب نشود جواب آنها لازم نيست و احتياط واجب آن است كه در جواب سلام غير مسلمان فقط «سلام» بگويد، يا تنها «عليك».

مسأله 1025ـ اگر كسي وارد مجلس شود و به جمعيّت سلام كند جواب او بر همه واجب است، ولي اگر يك نفر جواب دهد كافي است.

مسأله 1026ـ هرگاه به عدّه اي سلام كند و در ميان آنها بعضي مشغول نماز باشند اگر نمازگزار شك كند كه سلام كننده قصد او را داشته يا نه، نبايد جواب دهد و نيز اگر بداند قصد او را هم داشته، ولي ديگري جواب سلام را بدهد، امّا در اين صورت اگر ديگران جواب نگويند او بايد جواب دهد.

مسأله 1027ـ سلام كردن از مستحبّات مؤكّد است و در قرآن مجيد و روايات اسلامي روي آن تأكيد فراوان شده است و سزاوار است كه سواره به پياده و ايستاده به نشسته و كوچكتر به بزرگتر سلام كند.

مسأله 1028ـ اگر دو نفر همزمان به يكديگر سلام كنند احتياط واجب آن است كه هر دو جواب دهند.

مسأله 1029ـ اين كه بعضي در جواب سلام مي گويند: «سلام از من» كافي نيست، بلكه سلام ديگر از ناحيه شخص مقابل محسوب مي شود و هر دو احتياطاً بايد بعد از آن جواب دهند.

مسأله 1030ـ مستحبّ است جواب سلام را بهتر از سلام بگويند (البتّه در نماز همان گونه كه گفته شد بايد مثل آن باشد) مثلاً اگر كسي درغير نماز بگويد: «سَلامٌ عَلَيْكُمْ» در جواب بگويد : «سَلامٌ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللّهِ».



هفتم: خنده

مسأله 1031ـ خنده عمدي و با صدا نماز را باطل مي كند و همچنين خنده اي كه در



[195]

آن بي اختيار باشد، امّا تبسم و لبخند نماز را باطل نمي كند هرچند عمدي باشد و نيز خنده سهوي به گمان اين كه در حال نماز نيست موجب باطل شدن نماز نمي شود.

مسأله 1032ـ هرگاه براي جلوگيري از صداي خنده به خود فشار آورد بطوري
كه حالش تغيير كند و رنگش سرخ شود و بدن تكان بخورد بطوري كه
از شكل نمازگزار بيرون رود نماز او باطل است واگر به اين حد نرسد اشكالي
ندارد.



هشتم: گريه كردن

مسأله 1033ـ گريه كردن با صدا نماز را باطل مي كند هرچند بي اختيارشود، بلكه بنابر احتياط واجب گريه بي صدا نيز نماز را باطل مي كند اينهادر صورتي است كه گريه از ترس خدا و براي آخرت نباشد، و الاّ نه تنها نماز را باطل نمي كند، بلكه از بهترين اعمال و از كارهاي اولياي خداست.



نهم: بهم خوردن صورت نماز

مسأله 1034ـ كارهايي كه صورت نماز را به هم مي زند مانند كف زدن و به هوا پريدن و مانند آن، خواه از روي عمد باشد يا از روي فراموشي باعث باطل شدن نماز است، امّا كارهايي كه صورت نماز را به هم نمي زند اشكالي ندارد مانند اشاره كردن به دست.

مسأله 1035ـ هرگاه در اثناء نماز آنقدر سكوت كند كه از صورت نمازگزار خارج شود نمازش باطل است، امّا اگر مقداري سكوت كند و شك كند كه آيا اين مقدار سكوت، نماز را به هم زده يا نه، نمازش صحيح است، همچنين اگر كاري انجام داده كه شك دارد صورت نماز را به هم مي زند يا نه.



[196]

دهم: خوردن و آشاميدن

مسأله 1036ـ خوردن و آشاميدن به گونه اي كه صورت نماز را به هم زند موجب باطل شدن نماز است، ولي اگر ذرّاتي از غذا و مانند آن در دهان باشد و موقع نماز فرو برد نماز را باطل نمي كند.



يازدهم: شك

مسأله 1037ـ از مبطلات نماز شك در ركعتهاي نماز دو ركعتي، يا سه ركعتي، همچنين شك در ركعت اوّل و دوم نماز چهار ركعتي است.



دوازدهم: كم يا زياد كردن اركان

مسأله 1038ـ اگر ركني از اركان نماز را كم يا زياد كند عمداً باشد يا سهواً، مانند كم و زياد كردن ركوع، يا دو سجده باهم موجب باطل شدن نماز است، امّا كم و زياد كردن چيزي كه ركن نيست اگر عمدي نباشد اشكالي ندارد و اگر از روي عمد باشد نماز را باطل مي كند، مانند كم و زياد كردن يك سجده.

مسأله 1039ـ هرگاه بعد از نماز شك كند كه چيزي از مبطلات را در نماز انجام داده يا نه اعتنا نكند و نمازش صحيح است.