5ـ ركوع

مسأله 927ـ در هر ركعت بعد از قرائت، يك ركوع واجب است، يعني به اندازه اي خم شود كه اگر بخواهد كف دستها را به زانو بگذارد بتواند، بلكه احتياط واجب آن است كه كف دستها را بر زانو بگذارد.

مسأله 928ـ كسي كه دست يا زانوي او با ديگران تفاوت دارد، مثلاً دستش خيلي بلند است كه اگر كمي خم شود به زانو مي رسد، يا زانويش خيلي پايين است چنين كسي بايد به اندازه معمول خم شود.

مسأله 929ـ كسي كه نماز نشسته مي خواند براي ركوع بايد بقدري خم شود كه بگويند ركوع كرده است.

مسأله 930ـ خم شدن بايد به قصد ركوع باشد، بنابراين اگر بدون اين قصد خم شود نمي تواند آن را ركوع حساب كند، بلكه بايد بايستد و به قصد ركوع خم شود.

مسأله 931ـ در ركوع واجب است ذكر بگويد، ذكر ركوع بنابر احتياط واجب سه مرتبه «سُبْحانَ اللّهِ» يا يك مرتبه «سُبْحانَ رِبِّيَ الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ» است كه بايد به عربي صحيح گفته شود و مستحبّ است آن را سه يا پنج يا هفت مرتبه تكرار كند.

مسأله 932ـ در موقع ذكر واجب بايد بدن آرام باشد و براي ذكر مستحب نيز اگر آن را به قصد ذكر ركوع مي گويد آرام بودن بدن لازم است.

مسأله 933ـ هرگاه در موقعي كه مشغول ذكر واجب است كسي به او تنه بزند، يا به علّت ديگري بدن از آرامش بيرون رود، بايد بعد از آرام گرفتن دوباره ذكر را بگويد، ولي حركات مختصر اشكال ندارد.

مسأله 934ـ هرگاه ذكر را قبل از رسيدن به حدّ ركوع و آرام گرفتن بدن بگويد بايد آن را بعد از آرام گرفتن اعاده كند، حتّي اگر عمداً اين كار را كند احتياط اين است كه نماز را نيز بعداً اعاده نمايد.

مسأله 935ـ هرگاه پيش از تمام شدن ذكر واجب عمداً سر از ركوع بردارد نمازش باطل است و اگر سهواً باشد چنانچه پيش از خارج شدن از حال ركوع متوجّه شود



[176]

بايد در حال آرامي بدن دوباره ذكر را بگويد و اگر بعد از آن كه از حال ركوع خارج شد متوجّه گردد، نمازش صحيح است.

مسأله 936ـ كسي كه نمي تواند به اندازه ركوع خم شود اگر بتواند بايد به چيزي تكيه كند و ركوع نمايد و اگر آن هم ممكن نشود بايد به هر اندازه كه ممكن است خم شود و اگر هيچ نتواند خم شود بايد ركوع را به صورت نشسته انجام دهد، و اگر آن هم ممكن نشود در حال ايستاده با سر اشاره مي كند و اگر اين را هم نتواند به نيّت ركوع چشمها را بر هم مي گذارد و ذكر را مي گويد و به نيّت برخاستن از ركوع چشمها را بازمي كند.

مسأله 937ـ هرگاه كسي مي تواند ركوع كند امّا به خاطر بيماري يا علّت ديگري نمي تواند به اندازه ذكر واجب توقّف كند بايد پيش از آن كه از حال ركوع خارج شود ذكر واجب را بگويد هرچند بدن آرام نباشد و اگر نتواند، در حال برخاستن ذكر را تمام كند.

مسأله 938ـ هرگاه كسي بر اثر پيري خميده شده، يا به خاطر بيماري يا به علّت ديگر به حالتي شبيه ركوع درآمده، بايد در موقع نماز آن قدر كه مي تواند كمر را براي قرائت راست كند و اگر نمي تواند قدري كمر را قبل از ركوع راست كند سپس به حال ركوع در آيد و اگر آن هم ممكن نشود براي انجام ركوع كمي بيشتر خم شود، به شرط اين كه از حالت ركوع خارج نگردد و اگر آن هم ممكن نشود احتياط اين است كه هم با سر اشاره كند و هم قصد كند كه آن حالتش جزء ركوع باشد.

مسأله 939ـ ركوع از واجبات ركني است كه اگر ترك شود يا در يك ركعت دو ركوع يا بيشتر به جا آورد نماز باطل است خواه عمداً باشد يا از روي سهو و فراموشي.

مسأله 940ـ بعد از تمام شدن ركوع، واجب است راست بايستد و بعد از آرام گرفتن بدن به سجده رود و اگر عمداً اين كار را ترك كند نمازش باطل است، امّا اگر از روي سهو باشد اشكالي ندارد.

مسأله 941ـ هرگاه ركوع را فراموش كند و پيش از سجده اوّل يا ميان دو سجده، يا



[177]

قبل از آن كه پيشاني براي سجده دوم به زمين رسد متوجّه شود، بايد برگردد و بايستد و بعد به ركوع رود.

مسأله 942ـ مستحبّ است پيش از رفتن به ركوع در حالي كه راست ايستاده «اللّهُ اَكْبَرُ» بگويد و در حال ركوع زانوها را عقب دهد و پشت را صاف نگه دارد، گردن را بكشد و مساوي پشت نگه دارد و ميان دو قدم نگاه كند و بعد از آن كه از ركوع برخاست و راست ايستاددرحالي كه بدن آرام است بگويد: «سَمِعَ اللّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ».

مسأله 943ـ در احكام ركوع فرقي بين نماز واجب و مستحب نيست، حتّي زيادي ركوع بنابر احتياط واجب.