4ـ قرائت

مسأله 896ـ در ركعت اوّل و دوم نمازهاي واجب روزانه بايد بعد از تكبيرة الاحرام سوره حمد را قرائت كند و بعد از آن بنابر احتياط واجب يك سوره تمام از قرآن مجيد را و خواندن يك يا چند آيه كافي نيست. و بايد توجّه داشت كه سوره «فيل» و «ايلاف» يك سوره حساب مي شود و همچنين سوره «والضّحي» و «الم نشرح».

مسأله 897ـ در تنگي وقت يا در جايي كه ترس از دزد يا درنده اي باشد مي توان سوره را ترك كرد و همچنين در جايي كه عجله براي كار مهمّي داشته باشد.

مسأله 898ـ واجب است قرائت حمد قبل از سوره باشد و اگر عمداً برخلاف اين انجام دهد نمازش باطل است اگر از روي اشتباه باشد چنانچه قبل از ركوع يادش بيايد بايد برگردد و درست بخواند، امّا اگر بعد از رسيدن به حدّ ركوع يادش بيايد نمازش صحيح است، همچنين اگر حمد يا سوره يا هر دو را فراموش كند.

مسأله 899ـ هرگاه در نماز واجب يكي از چهار سوره اي را كه آيه سجده دارد(1) عمداً بخواند بنابراحتياط واجب بايد سجده را به جا آورد سپس برخيزد و حمد و سوره ديگري بخواند و نماز را تمام كند و بعد اعاده نمايد و چنانچه سهواً مشغول خواندن سوره سجده شود اگر قبل از رسيدن به آيه سجده متوجّه گردد بايد آن سوره را رها كرده و سوره ديگري بخواند و اگر از نصف گذشته باشد احتياطاً نماز را



ــــــــــــــــــــــــــــ

1. سوره الم سجده ـ سوره حم سجده (فصّلت) ـ سوره والنّجم و سوره اقرأ (علق).

[171]

اعاده كند اگر بعد از خواندن آيه سجده بفهمد بايد به ترتيب بالا عمل كند.

مسأله 900ـ خواندن سوره هاي سجده در نمازهاي مستحب مانعي ندارد و بايد به دنبال آيه سجده، سجده كند، سپس برخيزد و نماز را ادامه دهد.

مسأله 901ـ در نمازهاي مستحبّي مي توان سوره را ترك كرد حتّي آن نماز مستحبّي كه بهواسطه نذر كردن واجب شده باشد، ولي نمازهاي مستحبّي مخصوصي كه سوره هاي خاصّي دارد بايد به دستور آن عمل كرد.

مسأله 902ـ مستحبّ است در ركعت اوّل نماز ظهر روز جمعه بعد ازحمد، سوره جمعه بخواند در ركعت دوم، سوره منافقين را و هرگاه مشغول يكي از اينها شود احتياط واجب آن است كه به سوره ديگري عدول نكند.

مسأله 903ـ عدول كردن از سوره «قُلْ هُوَ اللّهُ»، يا سوره «قُلْ يا اَيُّهَا الْكافِرُونَ» به سوره ديگري در هر نماز باشد جايز نيست، جز در نماز جمعه كه اگر به جاي سوره جمعه و منافقين يكي از اين دو سوره را بخواند پيش از آن كه به نصف برسد مي تواند آن را رها كرده، سوره جمعه و منافقين را بخواند.

مسأله 904ـ هرگاه غير سوره «قُلْ هُوَ اللّهُ» و «قُلْ يا اَيُّهَا الْكافِرُونَ» را در نماز بخواند مي تواند آن را رها كرده و سوره ديگري را بخواند، به شرط اين كه به نصف نرسيده باشد.

مسأله 905ـ هرگاه مقداري از سوره را فراموش كند، يا از جهت تنگي وقت نتواند به آن ادامه دهد، مي تواند آن را رها كرده و سوره ديگري را بخواند، خواه از نصف گذشته باشد و خواه سوره «قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ» و يا «قُلْ يا اَيُّهَا الْكافِرُونَ» باشد يا نه.

مسأله 906ـ واجب است مردان حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند و حمد و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند و زنان نيز بايد حمد و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند، امّا حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را مي توانند بلند يا آهسته بخوانند، ولي اگر نامحرم صداي آنها را بشنود احتياط مستحب آن است كه آهسته بخوانند.



[172]

مسأله 907ـ در جايي كه بايد حمد و سوره را بلند بخواند اگر عمداً يك كلمه را آهسته بخواند نماز باطل است، همچنين در جايي كه بايد آهسته بخواند اگر يك كلمه را بلند بخواند نماز باطل مي شود.

مسأله 908ـ هرگاه در جايي كه بايد قرائت را بلند بخواند عمداً آهسته بخواند يا در جايي كه بايد آهسته بخواند عمداً بلند بخواند نمازش باطل است، ولي اگر از روي فراموشي، يا ندانستن مسأله باشد، صحيح است، مگر اين كه در ياد گرفتن مسأله كوتاهي كرده باشد كه بنابر احتياط واجب اعاده مي كند.

مسأله 909ـ هرگاه در اثناء حمد و سوره متوجّه شود مقداري را بر خلاف دستور بالا سهواً بلند يا آهسته خوانده لازم نيست برگردد، هرچند بهتر است كه برگردد و صحيح بخواند.

مسأله 910ـ هرگاه كسي در قرائت و ذكر نماز صداي خود را بيش از حدّ معمول بلند كند و با فرياد بخواند نمازش باطل است.

مسأله 911ـ بايد قرائت و ذكر نماز را صحيح بخواند و اگر نمي داند ياد بگيرد، امّا كساني كه نمي توانند تلفّظ صحيح را ياد بگيرند بايد همانطور كه مي توانند بخوانند و براي چنين اشخاصي بهتر است كه تا مي توانند نماز خود را با جماعت به جا آورند.

مسأله 912ـ كسي كه درياد گرفتن قرائت و ذكر نماز كوتاهي كرده نمازش باطل است و اگر وقت تنگ شده احتياط واجب آن است كه با جماعت نماز بخواند و اگر دسترسي به جماعت ندارد نمازش در تنگي وقت صحيح است.

مسأله 913ـ كسي نمي تواند براي ياد دادن واجبات نماز، مزد بگيرد (بنابراحتياط واجب) امّا براي مستحبّات مانعي ندارد، مگر اين كه از شعائر دين باشد يا حفظ احكام الهي منوط به تعليم آن گردد.

مسأله 914ـ هرگاه يكي از كلمات حمد و سوره يا ذكرهاي ديگر نماز را نداند، يا زير و زبر آن را غلط بخواند، يا حرفي را به حرف ديگري تبديل كند، مثلاً به جاي (ض) (ز) بگويد بطوري كه از نظر لغت عرب غلط باشد، نماز او باطل است.



[173]

مسأله 915ـ هرگاه كلمه يا تلفّظ آيه يا ذكري را صحيح مي دانسته و مدّتي در نمازها خوانده وبعد مي فهمد غلط بوده، نمازش اعاده ندارد، هرچند احتياط مستحب اعاده يا قضاي آن است.

مسأله 916ـ لازم نيست آنچه را علماي تجويد براي بهتر خواني قرآن ذكر كرده اند رعايت كند، بلكه لازم است طوري بخواند كه بگويند عربي صحيح است هرچند رعايت دستورات تجويد بهتر است.

مسأله 917ـ احتياط واجب آن است كه در نماز، وقف به حركت ننمايد و معني وقف به حركت آن است كه زير و زبر آخر كلمه را بگويد امّا بين آن كلمه و كلمه بعد فاصله دهد، مثل اين كه بگويد: اَللّهُ اَكْبَرُ (و آخر آن راپيش دهد) امّا مدّتي سكوت كند بعد بِسْمِ اللّه را شروع نمايد، ولي وصل به سكون مانعي ندارد، هرچند ترك آن بهتر است، معني وصل به سكون اين است كه آخر جمله را بدون زير و زبر بخواند و بلافاصله آيه يا كلمه بعد را بگويد.

مسأله 918ـ در ركعت سوم و چهارم نمازهاي سه ركعتي و چهار ركعتي مخير است كه حمد بخواند (بدون سوره) يا سه مرتبه تسبيحات اربعه يعني «سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ إِلاَّ اللّهُ وَ اللّهُ اَكْبَرُ» بگويد، بلكه يك مرتبه نيز كافي است و مانعي ندارد در يك ركعت حمد و در ركعت ديگر تسبيحات بگويد.

مسأله 919ـ واجب است در ركعت سوم و چهارم نماز، حمد يا تسبيحات اربعه را آهسته بخوانند، حتّي بِسْم اللّه را ( بنابر احتياط واجب).

مسأله 920ـ اگر در ركعت اوّل و دوم نماز به گمان اين كه ركعت سوم و چهارم است تسبيحات بگويد، چنانچه پيش از ركوع متوجّه شود بايد برگردد و حمد و سوره بخواند و اگر در ركوع يا بعد از آن بفهمد نمازش صحيح است و احتياط مستحب آن است كه دو سجده سهو به جا آورد.

مسأله 921ـ اگر در ركعت سوم يا چهارم مي خواست حمد بخواند تسبيحات به زبانش آمد، يا بعكس مي خواست تسبيحات بخواند حمد به زبانش آمد، كافي نيست،



[174]

بايد برگردد و دوباره حمد يا تسبيحات را بخواند، ولي اگر هر دو در نيّت او بوده است هر كدام به زبانش آيد كافي است.

مسأله 922ـ مستحبّ است بعد از تسبيحات استغفار كند مثلاً بگويد: «اَسْتَغْفِرُ اللّهَ رَبِّي وَ اَتُوبُ اِلَيْهِ» يا بگويد: «اَللّهُمَّ اغْفِرْ لي».

مسأله 923ـ اگر در ركوع يا بعد از آن شك كند كه تسبيحات را خوانده يا نه، اعتنا به شك نكند، امّا اگر هنوز به اندازه ركوع خم نشده احتياط واجب آن است كه برگردد و بخواند.

مسأله 924ـ هرگاه در آيه و يا ذكري از نماز شك كند بايد آن را تكرار كند تا صحيح بگويد، امّا اگر به حدّ وسواس برسد بايد اعتنا نكند و اگر اعتنا كند نمازش اشكال دارد و بنابر احتياط واجب بايد دوباره بخواند.

مسأله 925ـ مستحبّ است در ركعت اوّل نماز پيش از خواندن حمد بگويد:
«اَعُوذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ» و نيز مستحبّ است امام جماعت «بِسْمِ اللّه»
را در ركعت اوّل و دوم نماز ظهر و عصر در جماعت بلند بگويد، همچنين مستحبّ است حمد و سوره و اذكار نماز را شمرده بخواند و آيات را به هم نچسباند و مخصوصاً به معني آنها توجّه داشته باشد و اگر نماز را با جماعت مي خواند بعد از تمام شدن حمد امام، به اميد ثواب پروردگار بگويد: «اَلْحَمْدُ لِلّهِ رِبِّ الْعالَمينَ» و بعد از خواندن سوره «قُلْ هُوَ اللّه اَحَدٌ» يك يا دو يا سه مرتبه بگويد: «كَذلِكَ اللّهُ رَبِّي» يا «كَذلِكَ اللّهُ رَبُّنَا».

مسأله 926ـ شايسته است در نمازها در ركعت اوّل سوره «اِنّا اَنْزَلْناهُ» و در
ركعت دوم سوره «قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ» را بخواند و هيچ سوره اي را در هر دو
ركعت تكرار نكند، مگر سوره «قُلْ هُوَ اللّهُ» و سزاوار نيست در تمام نمازهاي
شبانه روز سوره «قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ» را ترك كند و بهتر است سوره هايي
براي نماز انتخاب شود كه مردم را متوجّه اموري كه به آن نياز دارند و ترك گناهاني كه به آن آلوده اند كند.



[175]