1 ـ شك در چيزي كه محل آن گذشته است
مسأله 1195 ـ اگر در بين نماز شك كند كه يكي از كارهاي واجب آن را انجام داده يا نه مثلاً شك كند كه حمد را خوانده يا نه چنانچه مشغول كاري كه بايد بعد از آن انجام دهد نشده باشد بايد آنچه را كه در انجام آن شك كرده بجا آورد، و اگر مشغول كاري كه بايد بعد از آن انجام دهد شده، به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1196 ـ اگر در بين خواندن آيه اي شك كند كه آيه پيش از آن را خوانده يا نه و يا وقتي آخر آيه را مي خواند شك كند كه اول آن را خوانده يا نه بايد به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1197 ـ اگر بعد از ركوع يا سجود شك كند كه كارهاي واجب آن مانند ذكر و آرام بودن بدن را انجام داده يا نه بايد به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1198 ـ اگر در حالي كه به سجده مي رود شك كند كه ركوع كرده يا نه يا شك كند كه بعد از ركوع ايستاده يا نه به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1199 ـ اگر در حال برخاستن شك كند كه تشهد را به جا آورده يا نه، بايد به شك خود اعتنا نكند، ولي اگر شك كند كه سجده را بجا آورده يا نه بايد برگردد و بجا آورد.
مسأله 1200 ـ كسي كه نشسته يا خوابيده نماز مي خواند اگر موقعي كه حمد يا
[202]
تسبيحات مي خواند شك كند كه سجده يا تشهد را بجا آورده يا نه بايد به شك خود اعتنا نكند و اگر پيش از آنكه مشغول حمد يا تسبيحات شود شك كند كه سجده يا تشهد را بجا آورده يا نه بايد بجا آورد.
مسأله 1201 ـ اگر شك كند كه يكي از ركنهاي نماز را بجا آورده يا نه چنانچه مشغول كاري كه بعد از آن است نشده بايد آن را بجا آورد مثلاً اگر پيش از خواندن تشهد شك كند كه دو سجده را بجا آورده يا نه بايد بجا آورد و چنانچه بعد يادش بيايد كه آن را بجا آورده بوده ـ چون ركن زياد شده ـ نمازش باطل است.
مسأله 1202 ـ اگر شك كند كه ركني را بجا آورده يا نه چنانچه مشغول كاري كه بعد از آن است شده نبايد به شك خود اعتنا كند مثلاً اگر مشغول تشهد است و شك كند كه دو سجده را بجا آورده يا نه، بايد به شك خود اعتنا نكند و اگر يادش بيايد كه آن ركن را بجا نياورده در صورتي كه مشغول ركن بعد نشده بايد آن را بجا آورد و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است; مثلاً اگر پيش از ركوع ركعت بعد يادش بيايد كه دو سجده را بجا نياورده بايد بجا آورد و اگر در ركوع يا بعد از آن يادش بيايد نمازش باطل است.
مسأله 1203 ـ اگر شك كند عملي را كه ركن نيست بجا آورده يا نه چنانچه مشغول كاري كه بعد از آن است نشده بايد آن را بجا آورد، مثلاً اگر پيش از خواندن سوره شك كند كه حمد را خوانده يا نه بايد حمد را بخواند و اگر بعد از انجام آن يادش بيايد كه آن را بجا آورده بوده چون ركن زياد نشده نماز صحيح است.
مسأله 1204 ـ اگر شك كند عملي را كه ركن نيست بجا آورده يا نه چنانچه مشغول كاري كه بعد از آن است شده، بايد به شك خود اعتنا نكند; مثلاً موقعي كه مشغول خواندن سوره است شك كند كه حمد را خوانده يا نه بايد به شك خود اعتنا نكند و اگر بعد يادش بيايد كه آن را بجا نياورده در صورتي كه مشغول ركن بعد نشده بايد بجا آورد و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش صحيح است بنابراين اگر مثلاً در قنوت يادش بيايد كه حمد را نخوانده بايد بخواند و اگر در ركوع يادش بيايد نماز او صحيح است، ولي واجب است دو سجده سهو براي حمد كه نخوانده بجا آورد، و اگر واجبي كه نخوانده تشهد يا سجده باشد قضاي آن را هم واجب است انجام دهد.
مسأله 1205 ـ اگر شك كند كه سلام نماز را گفته يا نه يا شك كند درست گفته يا نه چنانچه مشغول تعقيب نماز يا نماز ديگر شده يا مشغول انجام كاري شده كه
[203]
نمازگزار را از حال نماز بيرون مي برد بايد به شك خود اعتنا نكند، و اگر پيش از اينها شك كند بايد سلام را بگويد اما اگر در صحيح گفتن سلام شك كند در هر صورت بايد به شك خود اعتنا ننمايد چه مشغول كار ديگر شده باشد يا نشده باشد.