قـرائـت
مسأله 1004 ـ در ركعت اول و دوم نمازهاي واجب يوميه، انسان بايد اول حمد و بعد از آن يك سوره تمام بخواند.
مسأله 1005 ـ اگر وقتنماز تنگ باشد يا انسان ناچار شود كه سوره را نخواند مثلاً بترسد كه اگر سوره را بخواند دزد يا درنده يا چيز ديگري به او صدمه بزند نبايد سوره را بخواند و اگر در كاري عجله داشته باشد مي تواند سوره را نخواند.
مسأله 1006 ـ اگر عمداً سوره را پيش از حمد بخواند نمازش باطل است و اگر اشتباهاً سوره را پيش از حمد بخواند و در بين آن يادش بيايد بايد سوره را رها كنند و بعد از خواندن حمد سوره را از اول بخواند.
مسأله 1007 ـ اگر حمد و سوره يا يكي از آنها را فراموش كند و بعد از رسيدن به ركوع بفهمد نمازش صحيح است
مسأله 1008 ـ اگر پيش از آنكه براي ركوع خم شود بفهمد كه حمد و سوره را نخوانده بايد بخواند و اگر بفهمد سوره را نخوانده بايد فقط سوره را بخواند ولي اگر بفهمد حمد تنها را نخوانده بايد اول حمد و بعد از آن دوباره سوره را بخواند و نيز اگر خم شود و پيش از آنكه به ركوع برسد بفهمد حمد و سوره يا سوره تنها و يا حمد تنها را نخوانده بايد بايستد و به همين دستور عمل نمايد.
مسأله 1009 ـ اگر در نماز، يكي از چهار سوره اي را كه آيه سجده دارد و در
[171]
مسأله «1114» گفته مي شود عمداً بخواند نمازش باطل است.
مسأله 1010 ـ اگر اشتباهاً مشغول خواندن سوره اي شود كه سجده واجب دارد چنانچه پيش از رسيدن به آيه سجده بفهمد بايد آن سوره را رها كند و سوره ديگر بخواند و اگر بعد از خواندن آيه سجده بفهمد بايد در بين نماز بنابر احتياط با اشاره، سجده آن را بجا آورد و به همان سوره كه خوانده اكتفا نمايد.
مسأله 1011 ـ اگر در نماز آيه سجده را بشنود و به اشاره سجده كند نمازش صحيح است.
مسأله 1012 ـ در نماز مستحبي خواندن سوره لازم نيست اگرچه آن نماز به واسطه نذر كردن واجب شده باشد ولي در بعضي از نمازهاي مستحبّي مثل نماز وحشت كه سوره مخصوصي دارد اگر بخواهد به دستور آن نماز رفتار كرده باشد بايد همان سوره را بخواند.
مسأله 1013ـ در نماز جمعه و در نماز ظهر روز جمعه مستحب است در ركعت اول بعد از حمد سوره جمعه و در ركعت دوّم بعد از حمد سوره منافقين بخواند و اگر مشغول يكي از اينها شود بنابر احتياط واجب نمي تواند آن را رها كند و سوره ديگر بخواند.
مسأله 1014 ـ اگر بعد از حمد مشغول خواندن سوره قل هوالله احد يا سوره قل يا أيها الكافرون شود نمي تواند آن را رها كند و سوره ديگر بخواند، ولي در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه اگر از روي فراموشي به جاي سوره جمعه و منافقين يكي از اين دو سوره را بخواند تا به نصف نرسيده مي تواند آن را رها كند و سوره جمعه و منافقين را بخواند.
مسأله 1015 ـ اگر در نماز جمعه يا نماز ظهر روز جمعه عمداً سوره قل هوالله احد يا سوره قل يا أيها الكافرون بخواند اگرچه به نصف نرسيده باشد بنابر احتياط واجب نمي تواند آن را رها كند و سوره جمعه و منافقين را بخواند.
مسأله 1016 ـ اگر در نماز، غير سوره قل هوالله احد و قل يا أيها الكافرون سوره ديگري بخواند تا به نصف نرسيده مي تواند رها كند و سوره ديگري بخواند.
مسأله 1017 ـ اگر مقداري از سوره را فراموش كند يا از روي ناچاري مثلاً به واسطه تنگي وقت يا جهت ديگر نشود آن را تمام كند مي تواند آن سوره را رها كند و سوره ديگري بخواند اگرچه از نصف گذشته باشد يا سوره اي را كه مي خواند قل هوالله
[172]
احد يا قل يا أيها الكافرون باشد.
مسأله 1018 ـ بر مرد واجب است حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند، و بر مرد و زن واجب است حمد و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند.
مسأله 1019 ـ مرد بايد در نماز صبح و مغرب و عشا مواظب باشد كه تمام كلمات حمد و سوره حتي حرف آخر آنها را بلند بخواند.
مسأله 1020 ـ زن مي تواند حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند يا آهسته بخواند ولي اگر نامحرم صدايش را بشنود بنابر احتياط واجب بايد آهسته بخواند.
مسأله 1021 ـ اگر در جائي كه بايد نماز را بلند خواند عمداً آهسته بخواند يا در جائي كه بايد آهسته خواند عمداً بلند بخواند نمازش باطل است ولي اگر از روي فراموشي يا ندانستن مسأله باشد صحيح است و اگر در بين خواندن حمد و سوره هم بفهمد اشتباه كرده لازم نيست مقداري را كه خوانده دوباره بخواند.
مسأله 1022 ـ اگر كسي در خواندن حمد و سوره بيشتر از معمول صدايش را بلند كند مثل آنكه آنها را با فرياد بخواند نمازش باطل است.
مسأله 1023 ـ انسان بايد نماز را ياد بگيرد كه غلط نخواند و كسي كه به هيچ قسم نمي تواند صحيح آن را ياد بگيرد بايد هرطور كه مي تواند بخواند و احتياط مستحب آن است كه نماز را به جماعت بجا آورد.
مسأله 1024 ـ كسي كه حمد و سوره و چيزهاي ديگر نماز را به خوبي نمي داند و مي تواند ياد بگيرد چنانچه وقت نماز وسعت دارد بايد ياد بگيرد و اگر وقت تنگ است بنابر احتياط واجب در صورتي كه ممكن باشد بايد نمازش را به جماعت بخواند.
مسأله 1025 ـ احتياط واجب آن است كه براي ياد دادن واجبات نماز مزد نگيرد ولي براي مستحبات آن اشكال ندارد.
مسأله 1026 ـ اگر يكي از كلمات حمد يا سوره را نداند يا عمداً آن را نگويد يا به جاي حرفي حرف ديگر بگويد مثلاً به جاي (ض) (ظ) بگويد يا جائي كه بايد بدون زير و زِبَر خوانده شود زير و زبر بدهد يا تشديد را نگويد نماز او باطل است.
مسأله 1027 ـ اگر انسان كلمه اي را صحيح بداند و در نماز همانطور بخواند و بعد بفهمد غلط خوانده احتياط مستحب آن است كه نماز را دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد.
[173]
مسأله 1028 ـ اگر زير و زِبَر كلمه اي را نداند بايد ياد بگيرد ولي اگر كلمه اي را كه وقف كردن آخر آن جايز است هميشه وقف كند ياد گرفتن زير و زبر آن لازم نيست و نيز اگر نداند مثلا كلمه اي به (س) است يا به (ص) بايد ياد بگيرد و چنانچه دو جور يا بيشتر بخواند مثل آنكه در اهدناالصراط المستقيم، مستقيم را يك مرتبه با سين و يك مرتبه با صاد بخواند نمازش باطل است مگر آنكه هردو جور قرائت شده باشد و به اميد رسيدن به واقع بخواند.
مسأله 1029 ـ اگر در كلمه اي واو باشد و حرف قبل از واو در آن كلمه ضمه داشته باشد و حرف بعد از واو در آن كلمه همزه (ء) باشد مثل كلمه سوء بهتر است آن واو را مد بدهد يعني آن را بكشد و همچنين اگر در كلمه اي الف باشد و حرف قبل از الف در آن كلمه زبر داشته باشد و حرف بعد از الف در آن كلمه همزه باشد مثل جاء بهتر است الف آن را بكشد و نيز اگر در كلمه اي (ي) باشد و حرف قبل از (ي) در آن كلمه زير داشته باشد و حرف بعد از (ي) در آن كلمه همزه باشد مثل جيء بهتر آن است (ي) را با مد بخواند و اگر بعد از اين واو و الف و (ي) به جاي همزه (ء) حرفي باشد كه ساكن است يعني زير و زبر و ضمه ندارد باز هم بهتر آن است كه اين سه حرف را با مد بخواند مثلاً در ولاالضّالّين كه بعد از الف حرف لام ساكن است بهتر آن است كه الف آن را با مد بخواند.
مسأله 1030 ـ اقوي اين است كه لازم نيست در نماز وقف به حركت و وصل به سكون را مراعات نمايد و معني وقف به حركت آن است كه زير يا زبر يا پيش آخر كلمه اي را بگويد و بين آن كلمه و كلمه بعدش فاصله دهد مثلاً بگويد الرحمن الرحيم و ميم الرحيم را زير بدهد و بعد قدري فاصله دهد و بگويد مالك يوم الدين. و معني وصل به سكون اين است كه زير يا زير يا پيش كلمه اي را نگويد و آن كلمه را به كلمه بعد بچسباند مثل آنكه بگويد الرحمن الرحيم و ميم الرحيم را زير ندهد و فوراً مالك يوم الدين را بگويد.
مسأله 1031 ـ در ركعت سوم و چهارم نماز مي تواند فقط يك حمد بخواند يا سه مرتبه تسبيحات اربعه بگويد يعني سه مرتبه بگويد سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُللهِ وَلااِلهَ اِلاّاللهُ وَاللهُ اَكْبَرَ و احتياط واجب آن است كه سه مرتبه تسبيحات اربعه را بگويد و مي تواند در يك ركعت حمد و در ركعت ديگر تسبيحات بگويد و بهتر است در هر دو ركعت تسبيحات بخواند.
[174]
مسأله 1032 ـ در تنگي وقت بايد تسبيحات اربعه را يك مرتبه بگويد.
مسأله 1033 ـ بر مرد و زن واجب است كه در ركعت سوّم و چهارم نماز، حمد و تسبيحات را آهسته بخواند.
مسأله 1034 ـ اگر در ركعت سوّم و چهارم، حمد بخواند بنابر احتياط واجب بايد بسم الله آن را هم آهسته بگويد خصوصاً براي مأموم و كسي كه نمازش را فرادا مي خواند.
مسأله 1035 ـ كسي كه نمي تواند تسبيحات را ياد بگيرد يا درست يا صحيح بخواند بايد در ركعت سوّم و چهارم حمد بخواند.
مسأله 1036 ـ كسي كه در دو ركعت اوّل نماز به خيال اينكه دو ركعت آخر است تسبيحات بگويد چنانچه پيش از ركوع بفهمد بايد حمد و سوره را بخواند، و بنابر احتياط مستحب بعد از نماز سجده سهو براي تسبيحات زيادي انجام بدهد و اگر در ركوع بفهمد نمازش صحيح است.
مسأله 1037 ـ اگر در دو ركعت آخر نماز به خيال اينكه در دو ركعت اول است حمد بخواند يا در دو ركعت اول نماز با اينكه گمان مي كرده در دو ركعت آخر است حمد بخواند چه پيش از ركوع بفهمد و چه بعد از آن نمازش صحيح است.
مسأله 1038 ـ اگر در ركعت سوم يا چهارم مي خواست حمد بخواند اما تسبيحات به زبانش آمد، يا مي خواست تسبيحات بخواند حمد به زبانش آمد در چنين صورتي اقوي آن است آن را رها كند و دوباره حمد يا تسبيحات را بخواند، ولي اگر عادتش خواندن چيزي بوده كه به زبانش آمده و در خزانه قلبش آن را قصد داشته مي تواند همان را تمام كند و نمازش صحيح است.
مسأله 1039 ـ كسي كه عادت دارد در ركعت سوم و چهارم تسبيحات بخواند اگر بدون قصد مشغول حمد خواندن شود اقوي آن است كه آن را رها كند و دوباره حمد يا تسبيحات را بخواند.
مسأله 1040 ـ در ركعت سوم و چهارم مستحب است بعد از تسبيحات استغفار كند مثلاً بگويد: اَسْتَغْفِرُاللهَ رَبّي وَاَتوُبُ اِلَيْه يا بگويد: «اللّهُمَّ اغْفِرْلي» و اگر به گمان آنكه حمد يا تسبيحات را گفته مشغول گفتن استغفار شود و شك كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه، بايد به شك خود اعتنا ننمايد و همچنين است اگر نمازگزار پيش از خم شدن براي ركوع در حالي كه مشغول گفتن استغفار نيست شك كند كه
[175]
حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه بايد به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1041 ـ اگر در ركوع ركعت سوّم يا چهارم يا در حال رفتن به ركوع شك كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه بايد به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1042 ـ هرگاه شك كند كه آيه يا كلمه اي را درست گفته يا نه اگر به چيزي كه بعد از آن است مشغول نشده، بايد آن آيه يا كلمه را به طور صحيح بگويد و اگر به چيزي كه بعد از آن است مشغول شده چنانچه آن چيز ركن باشد مثل آنكه در ركوع شك كند كه فلان كلمه از سوره را درست گفته يا نه بايد به شك خود اعتنا نكند و اگر ركن نباشد مثلاً موقع گفتن اَللهُ الصَّمَدْ شك كند كه قُل هُوَاللهُ احد را درست گفته يا نه باز هم مي تواند به شك خود اعتنا نكند ولي اگر احتياطاً آن آيه يا كلمه را به طور صحيح بگويد اشكال ندارد و اگر چند مرتبه هم شك كند مي تواند چند بار بگويد اما اگر به وسواس برسد و باز هم بگويد بنابر احتياط واجب بايد نمازش را دوباره بخواند.
مسأله 1043 ـ مستحب است در ركعت اول پيش از خواندن حمد بگويد اَعوُذُبِاللهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيم، و در ركعت اول و دوم نماز ظهر و عصر اگر امام جماعت است «بسم الله» را بلند بگويد و در حال فرادي آهسته بگويد و حمد و سوره را شمرده بخواند و در آخر هر آيه وقف كند يعني آن را به آيه بعد نچسباند و در حال خواندن حمد و سوره به معناي آيه توجه داشته باشد. اگر نماز را به جماعت مي خواند بعد از تمام شدن حمد امام و اگر فرادي مي خواند بعد از آنكه حمد خودش تمام شد بگويد: اَلْحَمْدُللهِ ربِّ الْعالَمينَ، و بعد از خواندن سوره «قل هوالله احد» يك يا دو يا سه مرتبه «كَذلِكَ اللهُ رَبّي» يا سه مرتبه «كَذلِكَ اللهُ رَبُّنا» بگويد و بعد از خواندن سوره كمي صبر كند بعد تكبير پيش از ركوع را بگويد يا قنوت را بخواند.
مسأله 1044 ـ مستحب است در تمام نمازها در ركعت اول سوره «انا انزلناه» و در ركعت دوّم سوره قل هوالله احد را بخواند.
مسأله 1045 ـ مكروه است انسان در تمام نمازهاي يك شبانه روز سوره «قل هوالله احد» را نخواند.
مسأله 1046 ـ خواندن سوره قل هوالله احد را به يك نفس، مكروه است. چنانكه خواندن حمد هم با يك نفس، مكروه است.
مسأله 1047 ـ سوره اي را كه در ركعت اوّل خوانده، مكروه است كه در ركعت دوم بخواند ولي اگر سوره قل هوالله احد را در هر دو ركعت بخواند مكروه نيست.
[176]