احكام قبله
مسأله 781 ـ خانه كعبه كه در مكّه معظّمه مي باشد قبله است. و بايد روبروي آن نماز خواند ولي كسي كه دور است اگر طوري بايستد كه بگويند رو به قبله نماز مي خواند كافي است. و همچنين است كارهاي ديگري كه مانند سر بريدن حيوانات بايد رو به قبله انجام گيرد.
مسأله 782 ـ كسي كه نماز واجب را ايستاده مي خواند بايد طوري بايستد كه بگويند رو به قبله ايستاده و لازم نيست زانوهاي او و نوك پاي او هم رو به قبله باشد.
مسأله 783 ـ كسي كه بايد نشسته نماز بخواند اگر نمي تواند به طور معمول بنشيند و در موقع نشستن، كف پاها را به زمين مي گذارد بايد در موقع نماز صورت و سينه و شكم او رو به قبله باشد و لازم نيست ساق پاي او رو به قبله باشد.
مسأله 784 ـ كسي كه نمي تواند نشسته نماز بخواند بايد در حال نماز به
[138]
پهلوي راست طوري بخوابد كه جلوي بدن او رو به قبله باشد و اگر ممكن نيست بايد به پهلوي چپ طوري بخوابد كه جلوي بدن او رو به قبله باشد و اگر اين را هم نتواند بايد به پشت بخوابد به طوري كه كف پاي او رو به قبله باشد.
مسأله 785 ـ نماز احتياط و سجده و تشهّد فراموش شده را بايد رو به قبله به جا آورد و در سجده سهو هم احتياط مستحب آن است كه رو به قبله باشد.
مسأله 786 ـ نماز مستحبّي را مي شود در حال راه رفتن و سواري «در ماشين ـ قطار ـ هواپيما و كشتي» خواند و اگر انسان در اين دو حال، نماز مستحبّي بخواند، لازم نيست رو به قبله باشد.
مسأله 787 ـ كسي كه مي خواهد نماز بخواند، بايد براي پيدا كردن قبله كوشش نمايد، تا يقين كند كه قبله كدام طرف است و مي تواند به گفته دو شاهد عادل كه از روي نشانه هاي حسّي شهادت مي دهند يا به قول كسي كه از روي قاعده علمي قبله را مي شناسد و محلّ اطمينان است عمل كند و اگر اينها ممكن نشد بايد به گماني كه از محراب مسجد مسلمانان يا قبرهاي آنان يا از راههاي ديگر پيدا مي شود عمل نمايد، حتّي اگر از گفته فاسق يا كافري كه به واسطه قواعد علمي قبله را مي شناسد گمان به قبله پيدا كند كافي است.
مسأله 788 ـ كسي كه گمان به قبله دارد، اگر بتواند گمان قويتري پيدا كند نمي تواند به گمان خود عمل نمايد مثلاً اگر ميهمان از گفته صاحب خانه گمان به قبله پيدا كند ولي بتواند از راه ديگر «مثلاً قبله نما» گمان قويتري پيدا كند، نبايد به حرف او عمل نمايد.
مسأله 789 ـ قبله نماهاي معمولي در صورتي كه سالم باشد از وسائل خوب براي شناخت قبله است، و گمان حاصل از آن كمتر از راههاي ديگر نيست، بلكه غالباً دقيقتر است.
مسأله 790 ـ اگر جهت قبله را نمي داند، مي تواند با مراجعه به محراب مساجد و قبرهاي مسلمانان جهت قبله را پيدا كند امّا اگر با اجتهاد و كوشش خود يا با استفاده از وسائل جديد نظير قبله نما به جهت ديگري اطمينان و علم پيدا كند. بنابر احتياط واجب نمي تواند محراب مساجد و قبرها را ملاك قبله قرار دهد; لكن اگر گمان و ظن غالب پيدا كند كه مسلمانان اين منطقه در ساختن محراب مساجد و قبرها مسامحه كرده و دقّت كافي نكرده اند، بايد به آن طرف يا اطرافي نماز بخواند كه
[139]
اطمينان يا ظن قوي به قبله دارد.
مسأله 791 ـ اگر براي پيدا كردن قبله وسيله اي ندارد يا با اينكه كوشش كرده گمانش به طرفي نمي رود، چنانچه وقت نماز وسعت دارد بايد چهار نماز به چهار طرف بخواند و اگر به اندازه چهار نماز وقت ندارد بايد به اندازه اي كه وقت دارد نماز بخواند مثلاً اگر فقط به اندازه يك نماز وقت دارد بايد يك نماز به هر طرفي كه مي خواهد بخواند، و بايد نمازها را طوري بخواند كه يقين كند يكي از آنها رو به قبله بوده است.
مسأله 792 ـ اگر يقين يا گمان كند كه قبله در يكي از دو طرف است، بايد به هر دو طرف نماز بخواند ولي احتياط مستحب آن است كه در صورت گمان، به چهار طرف نماز بخواند.
مسأله 793 ـ كسي كه بايد به چند طرف نماز بخواند، اگر بخواهد نماز ظهر و عصر يا مغرب و عشاء را بخواند بهتر آن است كه نماز اوّل را به هر چند طرف كه واجب است بخواند، بعد نماز دوّم را شروع كند.
مسأله 794 ـ كسي كه يقين به سمت قبله ندارد اگر بخواهد غير از نماز، كاري كند كه بايد رو به قبله انجام گيرد مثلاً بخواهد سر حيواني را ببرد بايد به گمان عمل نمايد و اگر گمان ممكن نيست به هر طرف كه انجام دهد صحيح است.
مسأله 795 ـ اگر ظنّ به قبله پيدا كرد ولي در اثناء نماز ظنّ به جهت ديگري پيدا كرد بايد باقيمانده نماز را در جهت دوّم بخواند امّا اگر آن مقداري كه خوانده است به طرف راست يا چپ يا پشت به قبله بوده است در اين صورت بايد نماز را به طرف قبله تمام كند و بنابر احتياط مستحبّ نماز را دوباره اعاده كند.
مسأله 796 ـ اگر بدون اينكه تحقيق كند از روي غفلت يا سهل انگاري به نماز ايستاد، چنانچه بعد از نماز بفهمد جهت قبله درست بوده و در خواندن نماز هم قصد قربت داشته باشد نمازش صحيح است امّا اگر بعد از نماز بفهمد كه جهت قبله درست نبوده نمازش باطل است و بايد اعاده كند.
مسأله 797 ـ اگر گوسفند يا شتري را عمداً بر خلاف جهت قبله سر ببرد يا نحر كند خوردن گوشت آن گوسفند و شتر حرام است امّا اگر جهت قبله را نمي داند يا جهت قبله را فراموش كرده و يا جاهل و متعذّر باشد چنانچه بر خلاف جهت قبله سر بريده باشد خوردن گوشت آن حلال است.
[140]