وضــو
مسأله 238 ـ در وضو واجب است صورت و دستها را بشويند و جلوي سر و روي پاها را مسح كنند.
مسأله 239 ـ درازاي صورت را بايد از بالاي پيشاني ( جايي كه موي سر بيرون مي آيد) تا آخر چانه شست، و پهناي آن به مقداري كه بين انگشت وسط و شست قرار
[50]
مي گيرد بايد شسته شود، و اگر مختصري از اين مقدار را نشويد وضو باطل است. و براي آن كه يقين كند اين مقدار كاملاً شسته شده بايد كمي از اطراف آن را هم بشويد.
مسأله 240 ـ اگر صورت يا دست كسي كوچكتر يا بزرگتر از حدّ معمول باشد بايد ملاحظه كند كه افراد معمولي تا كجاي صورت خود را مي شويند و او هم تا همانجا را بشويد، و اگر دست و صورتش هردو بر خلاف معمول باشد امّا با هم متناسب باشند لازم نيست ملاحظه معمول را بكند بلكه به دستوري كه در مسأله پيش گفته شد وضو بگيرد، و نيز اگر در پيشاني او مو روئيده يا جلوي سرش مو ندارد بايد به اندازه معمول پيشاني را بشويد.
مسأله 241 ـ اگر احتمال دهد چرك يا چيز ديگري در ابروها و گوشه هاي چشم و لب او هست كه نمي گذارد آب به آنها برسد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد، بايد پيش از وضو بررسي كند كه اگر هست برطرف نمايد.
مسأله 242 ـ اگر پوست صورت از لاي مو پيدا باشد بايد آب را به پوست برساند، و اگر پيدا نباشد شستن مو كافي است، و رساندن آب به زير آن لازم نيست.
مسأله 243 ـ اگر شك كند كه پوست صورت از لاي مو پيدا است يا نه، بنابر احتياط واجب بايد مو را بشويد و آب را به پوست هم برساند.
مسأله 244 ـ شستن توي بيني و مقداري از لب و چشم كه در وقت بستن ديده نمي شود واجب نيست، ولي براي آن كه يقين كند همه جاهائي كه بايد شسته شود شسته شده، مقداري از آنها را هم بشويد.
مسأله 245 ـ بايد صورت را بنا بر احتياط واجب از بالا به پايين شست و اگر از پايين به بالا بشويد وضو باطل است، و دستها را بايد از مرفق به طرف سر انگشتان بشويد.
مسأله 246 ـ اگر دست را تر كند و به صورت و دستها بكشد، چنانچه تري دست به قدري باشد كه به واسطه كشيدن دست، آب كمي بر آنها جاري شود كافي است.
مسأله 247 ـ بعد از شستن صورت بايد دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتها بشويد.
مسأله 248 ـ براي آن كه يقين كند آرنج را كاملاً شسته بايد مقداري بالاتر از آرنج را هم بشويد.
[51]
مسأله 249 ـ كسي كه پيش از شستن صورت، دستهاي خود را تا مچ شسته، در موقع وضو بايد تا سر انگشتان را بشويد و اگر فقط تا مچ را بشويد وضوي او باطل است.
مسأله 250 ـ در وضو، شستن صورت و دستها، مرتبه اوّل واجب و مرتبه دوّم جايز و مرتبه سوّم و بيشتر از آن حرام مي باشد، و اگر با يك مشت آب، تمام عضو شسته شود و به قصد وضو بريزد يك مرتبه حساب مي شود چه قصد بكند يك مرتبه را، يا قصد نكند.
مسأله 251 ـ بعد از شستن هر دو دست بايد جلوي سر را با تري آب وضو كه در دست مانده مسح كند، و لازم نيست با دست راست باشد يا از بالا به پائين مسح نمايد.
مسأله 252 ـ يك قسمت از چهار قسمت سر كه مقابل پيشاني است جاي مسح مي باشد، و هر جاي اين قسمت را به هر اندازه مسح كند كافي است، اگرچه احتياط مستحب آن است كه از درازا به اندازه درازاي يك انگشت و از پهنا به اندازه سه انگشت بسته، مسح نمايد.
مسأله 253 ـ لازم نيست مسح سر بر پوست آن باشد بلكه بر موي جلوي سر هم صحيح است. ولي كسي كه موي جلوي سر او به اندازه اي بلند است كه اگر مثلاً شانه كند روي قسمتي از پيشاني مي ريزد، يا به جاهاي ديگر سر مي رسد، بايد بيخ موها را مسح كند، يا فرق سر را باز كرده پوست سر را مسح نمايد، و اگر موهايي را كه به صورت مي ريزد يا به جاهاي ديگر سر مي رسد جلوي سر جمع كند و بر آنها مسح نمايد، يا بر موي جاهاي ديگر سر، كه جلوي آن آمده مسح كند باطل است.
مسأله 254 ـ بعد از مسح سر بايد با تري آب وضو كه در دست مانده روي پاها را از سر يكي از انگشتها تا برآمدگي روي پا مسح كند.
مسأله 255 ـ پهناي مسح پا به هر اندازه باشد كافي است، ولي احتياط مستحب آن است كه با تمام كف دست، روي پا را مسح كند.
مسأله 256 ـ بنا بر احتياط واجب بايد در مسح پا دست را بر سر انگشتها بگذارد و روي پا را به تدريج مسح كند و اگر همه دست را روي پا بگذارد و كمي بكشد صحيح نمي باشد.
مسأله 257 ـ در مسح سر و روي پا بايد دست را روي آنها بكشد، و اگر دست را
[52]
نگهدارد و سر يا پا را بكشد وضو باطل است، ولي اگر موقعي كه دست را مي كشد سر يا پا مختصري حركت كند اشكال ندارد.
مسأله 258 ـ جاي مسح بايد خشك باشد. و اگر به قدري تر باشد كه رطوبت كف دست به آن اثر نكند مسح باطل است. ولي اگر تري آن به قدري كم باشد كه رطوبتي كه بعد از مسح در آن ديده مي شود بگويند فقط از تري كف دست است اشكال ندارد.
مسأله 259 ـ اگر براي مسح، رطوبتي در كف دست نمانده باشد نمي تواند دست را با آب خارج تر كند، بلكه بايد از اعضاي ديگر وضو رطوبت بگيرد و با آن مسح نمايد.
مسأله 260 ـ اگر رطوبت كف دست فقط به اندازه مسح سر باشد، مي تواند سر را با همان رطوبت مسح كند، و براي مسح پاها از اعضاء ديگر وضو رطوبت بگيرد.
مسأله 261 ـ مسح كردن از روي جوراب و كفش باطل است، ولي اگر به واسطه سرماي شديد يا ترس از دزد و درنده و مانند اينها نتواند كفش يا جوراب را بيرون آورد، مسح كردن بر آنها اشكال ندارد، و اگر روي كفش نجس باشد بايد چيز پاكي بر آن بيندازد و بر آن چيز مسح كند.
مسأله 262 ـ اگر روي پا نجس باشد و نتواند براي مسح، آن را آب بكشد بايد تيمم نمايد.